Van het in 1954 gesloopte kasteel van Gijzegem resten nog de rechthoekige omwalling, de 17de-eeuwse poortgebouwen aan de ingang met de inrijpoort en brug. Ten zuidwesten bevindt zich de kasteelhoeve.

Historiek

Het slot van Gijzegem wordt voor het eerst vermeld in 1209 toen Richildis van Mortague het leengoed overmaakte aan haar zoon Arnoud. Het laatmiddeleeuwse slot, opgericht door de heren van Gijzeghem en Mespelaere, werd verwoest in 1648 door Lodewijk XIV. Alleen een gedempte gracht en een kleine heuvel zijn hiervan overgebleven. Ten zuiden daarvan bevond zich tot 1954 een omgracht classicistisch kasteel, bestaande uit een rechthoekig gebouw met licht vooruitspringende vleugels ten oosten en een erehof op de deels gedempte gracht. Het jaartal 1809 op de voorgevel wees op een begin 19de-eeuwse modernisering. Het kasteel werd nogmaals gerestaureerd en meteen gedecapeerd in 1907. Slechts de achtergevel herinnerde aan het slot van 1660-1670, gebouwd door Alexander Goubeau. Dit kasteel, de bijhorende oranjerie uit de 18de eeuw en de duiventoren met zonnewijzer van 1791 werden gesloopt in 1954. Op de oude zandstenen onderbouw werd een "klassieke" gepleisterde en witgeschilderde villa van twee bouwlagen gebouwd.

De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft het “Château de Ghyseghem” weer als een U-vormig gebouw binnen een rechthoekige omgrachting, bereikbaar via een dreef vanuit het zuidoosten. Ten noordwesten van het kasteel is een parkaanleg herkenbaar. De kasteelhoeve met bijhorende moestuin ligt ten zuidwesten van het kasteel. Akkers omgeven het kasteel. Op de kaart van Vandermaelen (1846-1854) en de Popp-kaart (1842-1880) is een gelijkaardige weergave herkenbaar.

Beschrijving

De rechthoekige omwalling van het kasteel is bewaard gebleven, evenals twee 17de-eeuwse paviljoenen bij de ingang, verbonden door een eenvoudige muur met hardstenen ingangspoort van 1780, opgericht door baron Jean Xavier Goos. De monumentale inrijpoort, gekantonneerd door geblokte pilasters van zandsteen en van arduin ter hoogte van de muur, wordt bekroond door siervazen en een centraal segmentboogfronton met wapen van Gijzegem. In de zwikken zijn rozetten aangebracht. Naar compositie en verhoudingen te oordelen gaat het deels om de oorspronkelijke pilasters met vernieuwd hoofdgestel van arduin. De gerestaureerde en deels verbouwde poortgebouwen onder leien schilddaken tellen één verdieping en hebben een voorgevel van vier traveeën en een zijgevel van twee traveeën. Het betreft een bak- en zandsteenbouw op een gecementeerde plint. De traditionele stenen kruiskozijnen onder een wigvormig ontlastingssysteem hebben doorlopende onder-, tussen- en bovendorpels. Verbouwingen met onder meer een garagepoort zijn uitgevoerd.

De rechthoekige omwalling vertoont aan de noordoostelijke zijde een onregelmatige uitstulping. Deze op de gracht aansluitende vijver loopt door tot achter de villa op de plaats van het afgebroken kasteel. Een zuidoost-noordwest georiënteerde dreef, die haaks op de Dokter De Cockstraat - eveneens een dreef - staat, loopt via een bakstenen toegangsbrug door in de oprijlaan naar het kasteeldomein, die voor de villa een lus vormt. Ten noordwesten van het vroegere kasteel bevindt zich binnen de omwalling een beperkte parkaanleg, bestaande uit een grasperk met groepen opgaande bomen. Een rij opgaande bomen zoomt de gracht aan de buitenzijde af.

Ten zuidwesten van het kasteel bevindt zich de kasteelhoeve, zogenaamd ‘Het Neerhof’ in een bebost landschap langs een dreef. Een alleenstaande woning omgeven door een uitgestrekte tuin met vijver ten noordoosten van het kasteel en graslanden vormen de omgeving van het kasteel van Gijzegem.