Beschrijving
Het oorlogsmonument en bijhorende vredesboom langs de Dorpsstraat te Machelen zijn beschermd als monument. Een cirkelvormige zone met een straal van 10 meter rond de boom is mee opgenomen in de bescherming.
Waarden
Oorlogsmonument Eerste Wereldoorlog en Tweede Wereldoorlog en vrijheidsboom voor de gesneuvelden en burgerlijke slachtoffers van Machelen-aan-de-Leie, met inbegrip van een cirkelvormige zone met een straal van 10 meter rond de vrijheidsboom, is beschermd als monument omwille van het algemene belang gevormd door de:
artistieke waarde
Sterk symbolische en mystiek geladen gedenkteken in witte steen, voorstellende “de verlossing van de geboeide opstandeling” die zich losmaakt uit de materie. Jonge sterke man met gebalde vuisten op de rug veruiterlijken het symbool van het verzet tegen oorlogsgeweld in de uitbeelding van de verkropte woede van een bedwongen opstandeling.
Kenmerkend en typisch stilistisch voor de beeldhouwkunst van Antoon Van Parys is de verbondenheid tussen de figuur en de ruw bewerkte sokkel.
Antoon van Parys (Deinze 1884-Gentbrugge 1968) was leerling van het Gentse Sint-Lucasinstituut en van de Gentse Academie voor Schone Kunsten. Hij leerde beeldhouwen in de ateliers van Mathias Zens en Aloïs De Beule. In zijn beginperiode maakte hij vooral religieuze beelden en grafmonumenten in Groot-Deinze en omstreken. Na de Eerste Wereldoorlog werd hij aangezocht om voor de gesneuvelden een herinneringsmonument op te richten. Zo ontstonden de monumenten te Deinze, Lo, Passendale, Woumen, Klerken, Petegem, Vinkt, Astene, Deurle, Kruishoutem, Zedelgem, Sint-Baafs-Vijve, Eke, Dranouter en Machelen. sociaal-culturele waarde
Als zijnde de materialisatie van het herdenken van een collectief trauma. Beeldhouwer Van Parijs noemde zijn monumenten “vredesmonumenten” als aanklacht (“j’accuse”) tegen elk oorlogsgeweld, met de nadruk op verwoesting, verdriet of verkropte woede.
Achter het beeld staat een vrijheidsboom. Het betreft een mooi ontwikkelde moeraseik (Quercus palustris) met een goed ontwikkelde groeivorm. Deze opgaande boom heeft een kruinstraal van 10 meter en een takvrije stam van 380 centimeter. Als herdenking aan grote gebeurtenissen binnen de geschiedenis van België is de aanplant van vrijheidsbomen een opvallende symbolische daad, die deel uitmaakt van een sterk verspreide volkse traditie. historische waarde
Herdenkingsmonument met vrijheidsboom, een moeraseik (Quercus palustris), opgericht tussen 1920 en 1925 voor de gesneuvelde dorpelingen en de opgeëisten van Machelen in de Eerste Wereldoorlog.
De regio rond Machelen kreeg het tijdens het Bevrijdingsoffensief vooral zwaar te verduren tussen 19 en 31 oktober 1918. De strijd om het dorp was bijzonder hevig. Uiteindelijk slaagden Franse eenheden van het zesde leger en Amerikaanse tanks erin de Duitse weerstand te doorbreken. Het dodental in beide kampen en onder de burgerbevolking was heel hoog.
Later werden op een aparte sokkel marmeren plaketten de namen van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog toegevoegd.