Inventaris
Beschermd monument

Pastorie Sint-Ursmarusparochie

Beschermd monument van tot heden

ID
10077
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10077

Besluiten

Pastorieën
definitieve beschermingsbesluiten: 12-12-2002  ID: 3987

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.
Provincie
Oost-Vlaanderen
Gemeente
Brakel
Deelgemeente
Zegelsem
Straat
St.-Ursmarsstraat
Locatie
St.-Ursmarsstraat 20 (Brakel)
Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m
Oppervlakte zone
1 925m²
Beschermingsdossiers
4.01/45059/124.1
4.01/45059/151.1
DO002215
OO002705
Typologie: pastorieën
Datering: 17de eeuw, derde kwart 19de eeuw, eerste kwart 18de eeuw

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van tot )

Beschrijving

De pastorie van de Sint-Ursmarusparochie is beschermd als monument.



Waarden

De pastorie is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

artistieke waarde, historische waarde

Uitzonderlijk bewaarde éénlaagse pastorie uit 1714 maar mogelijk met 17de-eeuwse kern. Het pand werd meermaals verbouwd en hersteld. De pastorie vormt de laatste fase in de onafgebroken aanwezigheid van een 'pastoreel huis' op deze site sinds 1622. Representatief voorbeeld van een evoluerende architectuur van 17de tot 18de eeuw. Gezien de bouwdatum is het pand een uitzonderlijk vroeg voorbeeld van een pastorie daterend van voor de wetgeving terzake uit 1769. Het pand behield zijn vorm, structuur constructie en gedeeltelijk ook de rococo-interieuraankleding uit de 18de eeuw (schrijnwerk, stucwerk,... ). 19de-eeuwse aanpassingen werden uitgevoerd in directoirestijl, wat uitzonderlijk is voor een pastorie.

historische waarde

bestaat uit de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een 'pastoreel huis'. Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd. Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden onder druk van de politieke overheid. De tiendenheffers werden daartoe verplicht. Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van Concordaat van 1801. De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectieve geheugen van de dorpsgemeenschap.

artistieke waarde

in casu architectonische waarde: : bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd. De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden. De tuinen getuigen allen van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorzienigheid van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin. De aanleg is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt. Verschillende tuinen hebben wetenschappelijke waarde meer bepaald dendrologische waarde door hun bijzondere bomenbestand.

Aanduiding van

Is de bescherming van

Pastorie Sint-Ursmarusparochie met tuin

St.-Ursmarsstraat 20 (Brakel)
Melding reeds in 1622 van een omwalde oude pastorie met brouwerij. Huidige pastorie voornamelijk uit de 18de eeuw, gelegen ten noordwesten naast de kerk met symmetrisch in U-vorm aangelegde gebouwen. Kleine binnenplaats met ten westen van het woonhuis, ten zuiden en ten noorden lage bijgebouwen uit het derde kwart van de 19de eeuw en ertussen ten oosten, tuinmuur grenzend aan het kerkhof. Ruime ommuurde pastorietuin ten zuiden en westen.

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Sint-Ursmarusparochie [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10077 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.