Vastgesteld landschapsatlasrelict

De Heuvel van Bossenare

Vastgesteld landschapsatlasrelict van tot heden

ID
10412
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10412

Besluiten

Heuvel van Bossenare
vaststellingsbesluiten: 13-09-2011  ID: 4854

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van vaststellingen vind je op onze website.

Beschrijving

De Heuvel van Bossenare is vastgesteld in de landschapsatlas.



Waarden

natuurwetenschappelijke waarde

De ankerplaats bevat geologische, geomorfologische, bodemkundige, hydrologische en faunistische en floristische waarden.

De Bossenareheuvel vormt een noordelijke uitloper van de getuigeheuvels van de Vlaamse Ardennen. Door de aanwezigheid van een ondoordringbare kleilaag onder de zand- en leembedekking op de top vormt zich op een hoogte van 70-80 meter een bronnenlijn. Deze bronnenlijn heeft een hoge wetenschappelijke waarde omdat de landschapsecologische samenhang van dit gebied hieraan gekoppeld is.

De vallei van de Nederaalbeek heeft haar brongebied ter hoogte van Spichtenberg, Ronse. Het is een vrij asymmetrische vallei, typisch voor de Vlaamse Ardennen. De steilere helling bevindt zich op de rechteroever. Door de verscheidenheid aan reliëf- en bodemverschillen (overgang van de Zandleem- naar de Leemstreek) en hydrologische omstandigheden met voorkomen van bronnen en beekvalleien, ontstond een gevarieerde, waardevolle vegetatie in de vallei van de Nederaalbeek en de westelijke flank van de Bossenareheuvel. De natuurwetenschappelijke waarde van de ankerplaats wordt mede bepaald door het voorkomen van autochtone bomen en struiken die dienstig zijn als genenreservoir.

Binnen de vallei van de Nederaalbeek komen historisch permanente graslanden voor. Dit zijn graslanden met een langdurig grondgebruik als graasweide, hooiland of wisselweide, met belangrijke natuurwetenschappelijke waarden (soortenrijke vegetatie van kruiden en grassoorten) en het voorkomen van kleine landschapselementen (bomenrijen, houtkanten, hagen, taluds, sloten, greppels, poelen, uitgesproken microreliëf, bronnen of kwelzones).

Hoogstamboomgaarden zijn typerend voor het landschap in de ankerplaats. Hoogstamboomgaarden hebben een natuurwetenschappelijke waarde doordat ze een leefplaats zijn voor tal van planten en dieren.

Binnen de ankerplaats komen holle wegen voor. Holle wegen hebben een hoge natuurwetenschappelijke waarde. Als gevolg van de grote variatie van planten herbergen deze holle wegen een rijke fauna. Vele soorten vogels en zoogdieren vinden hier hun vlucht- en nestelplaats. Maar ook amfibieën voelen zich in de taluds van de holle wegen thuis. Door de grote verschillen in samenstelling van de bodem ontstaan op korte afstand ook verschillen in begroeiing. Onder invloed van de zon ontstaan ook allerlei verschillen tussen de linker- en rechterzijde van de weg. Op de zonbeschenen kant komen daardoor meer thermofiele plantensoorten voor.

historische waarde

Volgens de Kabinetskaart van de Ferraris uit het einde van de 18de eeuw kent de Nederaalbeek een kronkelende loop in een vallei met kleine regelmatige percelen, perceelsranden, zowel natte weilanden (vooral naast de beek) als akkerland en kleine percelen bos. De bebouwing in de Nederaalbeekvallei situeert zich in een straat parallel aan de beek. Het wegenpatroon is duidelijk herkenbaar en nog gaaf aanwezig in de huidige toestand. Op de volgende topografische kaarten en tot op heden blijft dit beeld behouden.

De Bossenarekouter bestaat uit een complex van akkergronden die al in de Romeinse tijd als akkergrond in gebruik waren. De archeologische vondsten van Romeinse villa’s rond de kouter getuigen hiervan. Typerend voor het bebouwingspatroon, zowel in de Romeinse tijd als later, is dat de top van de Bossenareheuvel nagenoeg onbebouwd is. Om het koutercomplex heen loopt een krans van verspreide bebouwing die het bronnenniveau volgt. De straat die dwars noord-zuid over de kouter loopt, de Aatse Heerweg, vormt samen met de Ellestraat en Delfdriesstraat een onderdeel van de vroegere steenweg van Oudenaarde naar Ath die zich afsplitste van de steenweg Oudenaarde- Geraardsbergen. Het tracé van de Aatse Heerweg zou tot het Gallo-Romeinse wegennet behoord hebben.

De kernen van Etikhove en Kerkem dateren uit de vroege middeleeuwen. De Bossenaremolen op de top van de Bossenareheuvel wordt al in de 16de eeuw vermeld. Het ‘Sint-Jans-Berghof’, het ‘Hof te Cattebeke’ en het ‘Schaliënhof’ vormen belangrijke cultuurhistorische elementen in het landschap en getuigen van de agrarische ontwikkeling van het gebied vanaf de nieuwe tijd. Het restaurant ‘Het Genot op de Berg’ getuigt van de vroegere vakwerkbouw.

Bomen en heesters hebben een belangrijke rol gespeeld in de manier waarop de mens in het verleden met zijn leefomgeving is omgegaan. Het aanwezige houtige erfgoed legt getuigenis af van de diverse functies en gebruiksvormen die de mens er in het verleden, al dan niet gecontinueerd tot vandaag, aan gegeven heeft.

esthetische waarde

De Bossenarekouter en de aanpalende noordelijke flanken van de Bossenareheuvel zijn uitgesproken open en quasi volledig in gebruik als akkerland. Vanop de heuveltop zijn er in alle richtingen zichten. Het contrast tussen de open kouter en het aanpalende deel van de vallei van de Nederaalbeek met bronbosjes en kleine landschapselementen bepalen in hoge mate de esthetische waarde van dit landschap.

sociaal-culturele waarde

Wandelen en fietsen langs golvende en glooiende landbouw- en ruilverkavelingswegen zijn de voornaamste toeristische troeven van de ankerplaats. In het bijzonder de zeldzaam wordende kasseiwegen, die het landschap een echt en onvervalst karakter geven, worden door menig wandelaar, wielrenner en sportliefhebber opgezocht.

De villa ‘Tynlon’ is een belangrijke getuige van de kunstenaarskolonie die zich in het begin van de 20ste eeuw ontwikkelde rond de figuur van Valerius De Saedeleer. De zichten op de Bossenareheuvel en de flanken ervan inspireerden de kunstenaar tot het schilderen van landschappen in de vier jaargetijden.

De welkomstlinden die bij een aantal erven werden ingeplant fungeren als afweerbomen en hebben zodoende ook een sociaal-culturele waarde. Dit geldt eveneens voor de (restanten van de) drievuldigheidsboom bij de pastorie van Kerkem.

ruimtelijk-structurerende waarde

Geologie, geomorfologie, bodem en water bepalen in belangrijke mate het bebouwingspatroon en grondgebruik binnen de ankerplaats. De top van de Bossenareheuvel is nagenoeg vlak, onbebouwd en in gebruik als akkerland. De top van de Bossenareheuvel en de noordelijke flanken ervan worden doorsneden door de Aatse heerweg-Ellestraat. De molen op de top van de Bossenareheuvel vormt een baken. Rond de Bossenarekouter ligt een krans van verspreide hoeven op het bronnenniveau. Het ‘hof te Cattebeke’, de ‘villa Tynlon’, het ‘Sint-Jans Berhof’ met calvariekapel en het ‘Genot op de Berg’ vormen binnen deze krans bakens.

De loop van de Nederdaalbeek wordt geaccentueerd door de bomenrij op de westelijke oever. Deze bomenrij is structuurversterkend. De rechteroever wordt ingenomen door kleine regelmatige percelen die voornamelijk uit grasland bestaan en ook nog uit enkele kleine percelen bos. Het straatgehucht Etikhove loopt parallel met de linkeroever. Naar het oosten toe wordt de grens tussen de vallei en de open kouter geaccentueerd door de hoeves die in een straat ongeveer parallel met de Nederaalbeek, gelegen zijn.

De westelijke flank van de Bossenareheuvel is steil. Afhankelijk van de bodemgesteldheid, reliëf en waterniveau komen er bosjes, akkers en graslanden voor. De vallei van de Nederaalbeek betreft een asymmetrische vallei, zoals dikwijls in de Vlaamse Ardennen, waarvan de oostelijke dalwand steiler is dan de andere.


Aanduiding van

Is de vaststelling van

De Heuvel van Bossenare

Etikhove, Maarke-Kerkem, Nukerke (Maarkedal)
‘De Heuvel van Bossenare’ bevindt zich ten oosten van Etikhove en ten noordwesten van het gehucht Kerkem, centraal in de Vlaamse Ardennen. De vallei van de Nederaalbeek is te herkennen aan de natte graslanden met knotbomen, enkele kleine percelen bos en beekbegeleidende vegetatie. Er komen ook enkele akkers in voor. Het betreft hier een asymmetrische vallei, typerend voor de Vlaamse Ardennen, waarvan de oostelijke dalwand steiler is dan de andere. Ten oosten van de vallei, net erbuiten en aan de rand van de Bossenarekouter, komen enkele grote hoeven voor. De Bossenarekouter, met molen op de top, is een open gebied. De noordelijke en oostelijke flanken van de Bossenareheuvel zijn grotendeels in gebruik als akkerland en bieden een vrij zicht op de noordelijk gelegen vallei van de Maarkebeek en de oostelijk gelegen vallei van de Pauwelsbeek.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.