Beschermd monument

Pastorie Sint-Jans-Onthoofdingparochie met ommuurde tuin

Beschermd monument van tot heden

ID
10590
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10590

Besluiten

Pastorieën
definitieve beschermingsbesluiten: 18-03-2008  ID: 4517

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De pastorie Sint-Jans-Onthoofding is met inbegrip van de ommuurde tuin beschermd als monument.



Waarden

Pastorie Sint-Jans-Onthoofding met inbegrip van de ommuurde beboomde pastorietuin is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

artistieke waarde

De artistieke waarde van de pastorie bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). Getuige niet enkel de authentiek bewaarde 18de-eeuwse interieurs maar tevens de kwaliteitsvolle herinrichtingen in de 19de eeuw.
De pastorie werd meestal opgetrokken door architecten verbonden aan de tiendenheffer (pré-Franse Revolutie) of een toonaangevende architect in de voor hun representatieve vormentaal.

sociaal-culturele waarde

De pastorie behoort samen met de kerk en soms het klooster tot het religieuze centrum van een parochie. Samen met het gemeentehuis en de dorpsschool behoort dat religieuze centrum tot de historisch gegroeide Vlaamse dorpskern en het collectieve geheugen van de dorpsgemeenschap.
Een typisch laat 19de-eeuws / begin 20ste-eeuws fenomeen is de doelgerichte stedenbouwkundige ontwikkeling van een wijk of gehucht waarbij de kerk, pastorie, klooster en zondagsschool het centrum vormen waarrond de ontwikkeling plaatsvindt.

Zeer beeldbepalende site (pastorie en tuin) die een éénheid vormt met de aansluitende kerksite en onderpastorie en zo de religieuze kern van het dorp vormt.
De oorspronkelijke binnenindeling van de voormalige pastorie en bepaalde elementen van de interieurdecoratie getuigen van een vooraanstaande woning met kwalitatieve afwerking.

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: De architectuurhistorische waarde ligt in de evolutie van de typologie van de pastorie: van éénlaags gebouw naar tweelaags gebouw rond het midden van de 18de eeuw, van 18de-eeuws dubbelhuis naar huis met T-structuur in het midden van de 19de eeuw.
De aanwezigheid van structurele oudere onderdelen wat zeer uitzonderlijk is - wijst op een bouwgeschiedenis voorafgaand aan de momenteel zichtbare fases.
De (tuin) historische waarde ligt in de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorzienigheid van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin. De aanleg is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.
Verschillende tuinen hebben wetenschappelijke waarde meer bepaald dendrologische waarde door hun bijzondere bomenbestand.

Pastorie in neoclassicistische stijl, opgetrokken naar ontwerp van architect Raes uit Wetteren.
Bouwtypologisch en stilistisch aansluitend bij de eenvoudige neoclassicistische burgerwoningbouw, dubbelhuis met T-structuur, uit het midden van de 19de eeuw.
De gewitte houten toegangsdeur is voorzien van groot smeedijzeren deurbeslag en een klein rechthoekig deurlicht afgesloten door decoratief smeedijzeren traliewerk met IHS monogram.
Het bovenlicht boven de voordeur bevat een glasraam met de voorstelling van Sint-Cornelius.
Interieurdecoratie eigen aan de bouwperiode met plafondstuc in alle ruimtes, het rechter straatsalon heeft een sobere marmeren schouw in Noir Belge. Binnenschrijnwerk bleef intact bewaard.
Zowel de kelder als dakconstructie met telmerken bleef intact bewaard.
De tuin vertoont de voor de 19de eeuw gebruikelijke landschappelijke aanleg met omlopend slingerpad en telt een aantal in omvang en door hun silhouet opvallende bomen onder meer een grote rode beuk, een varenbeuk, buxus en twee lindenbomen.
De pastorietuin wordt omsloten door een oranjerode bakstenen omheiningsmuur geritmeerd door pilasters, repeterende panelen met uitgespaarde hoeken en een smeedijzeren hek tussen twee hoge vierkante hekpijlers van bakstenen met dekplaat.

historische waarde

De historische waarde van de pastorie bestaat uit de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Die verplichting wordt geconcretiseerd na het concilie van Trente waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd.
Na de seculiere wet van 25 september 1769 worden de pastorieën door de tiendenheffers opgericht onder druk van de politieke overheid.
De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van het Concordaat van 1801.

Pastorie uit 1859 op een site waar zeker sinds de 17de eeuw een pastorie stond.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Pastorie Sint-Jans-Onthoofdingparochie met tuin

Dorp 19 (Wichelen)
Pastorie in neoclassicistische stijl naar ontwerp uit 1856 van architect D. Raes, met omringende tuin. De pastorietuin werd vermoedelijk in het derde kwart van de 19de eeuw aangelegd in gebruikelijke landschappelijke aanleg en wordt omsloten door een bakstenen omheiningsmuur. De toegang van de tuin bevindt zich in de as van de pastorie en wordt afgesloten door een smeedijzeren hek tussen twee hoge vierkante hekpijlers van bakstenen met dekplaat.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Sint-Jans-Onthoofdingparochie met ommuurde tuin [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10590 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.