Beschrijving
De bescherming als monument omvat de pastorie van de Onze-Lieve-Vrouw ten Bosparochie uit 1805, met inbegrip van de tuin.
Waarden
Pastorie te Nieuwkerken-Waas is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
artistieke waarde
De artistieke waarde van de pastorie bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd. De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden. De tuinen getuigen allen van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorziening van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin met alle daaruit volgende nutsgebouwen als schuren, stallen, bakoven, volières, opslagruimtes, ... De aanleg inclusief onder meer de ommuring, poortgebouwen, kleine tuinelementen als kapellen, grotten, vijvers, wallen, paden, serres, bruggen, tuinpaviljoenen, loverpriëlen, beelden, is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.
De site gaat met zekerheid terug tot 1686. Anno 1805 werd een nieuwe neoclassicistische pastorie opgetrokken. De situatie van 1834 is niet wezenlijk veranderd. Langs drie zijden bleef de oorspronkelijke wal bewaard. De indeling is zeer traditioneel en representatief voor zijn tijd. Het interieur is sober, het binnenschrijnwerk bleef bewaard, evenals de trap en de schouwmantels. Opvallend zijn de twee gedecoreerde slaapkamers op de bovenverdieping, ongetwijfeld de bisschopskamers.
historische waarde
De historische waarde van de pastorie bestaat uit de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een 'pastoreel huis'. Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente, waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd. Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden. De tiendenheffers werden daartoe verplicht. Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard, wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van het Concordaat van 1801. De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectief geheugen van de dorpsgemeenschap.
wetenschappelijke waarde
in casu dendrologische waarde: Verschillende tuinen hebben wetenschappelijke, meer bepaald dendrologische waarde door hun bijzonder bomenbestand.