Beschermd cultuurhistorisch landschap

Windmolen Huisekoutermolen met omgeving

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
10781
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/10781

Besluiten

Houten windmolen: omgeving
definitieve beschermingsbesluiten: 28-11-1980  ID: 1531

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De omgeving rond de beschermde Huisekoutermolen te Huise is beschermd als landschap.

De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (KCML) bracht een advies uit waarbij de historische in casu landschapshistorische en molenhistorische waarde van de molen als volgt werd gemotiveerd:
”Landschapshistorisch: Tijdens de Spaanse successieoorlog (1708) werd precies in het omschreven landschap de historische slag van Oudenaarde geleverd. De Fransen werden er overwonnen door de Verbondenen. Op oude gravures kan men bemerken dat tegen de achtergrond van de molen de Hollandse batterijen stonden opgesteld. De molen vormde toen ook de uitkijkpost van de hertog van Marlborough. Dit landschap vormt het prehistorische Keltische akkerland van de zeer oude landbouwnederzetting Uscia (Huise) die zeer vroeg wordt vermeld. Volgens een zeer oude traditie is in een boerderij aan de rand van dit landschap Adalhard van Huise geboren (neef van Karel de Grote), abt van Corbie (750-826). Aan de noordrand van dit landschap werden voor-Romeinse brandgraven ontdekt.
Molenhistorisch: De huidige molen is de derde van de molens die in de koop der tijden op de huidige plaats hebben gestaan. Op de orografische kaart van Ferraris (1770) komt op deze plek een houten molen voor; op de gekleurde reliëfkaarten (Kabinetskaarten van Maria-Theresia) van dezelfde Ferraris (1780) is de houten molen opgevolgd door een stenen bovenkruier. Op beide kaarten is 200 meter oostwaarts nog een andere houten molen zichtbaar. Deze drie molens zijn in de loop der tijden door eerder tragische toevalligheden (oorlogsomstandigheden, door de vang gelopen en dergelijke) verdwenen. Dit vrij groot aantal molens is voor dit landschap niet verwonderlijk gezien de landschappelijke situering. De huidige molen is dus de derde op de huidige plaats en de vierde in het omschreven landschap. Deze molen is afkomstig van Waregem – inzake molens een typologisch helemaal verwant gebied. Hij moest aldaar verdwijnen wegens totale inbouwing. Hij werd in dit landschap weder opgericht precies omwille van de historische kenmerken van het landschap als molenbiotoop. Overigens was daar nog steeds het eeuwen oude molenaarshuis.”

De wetenschappelijke, in casu industrieel-archeologische en molentechnische waarde van de molen werd als volgt gemotiveerd:
”Er werden ontelbare wetenschappelijke studies uitgevoerd over de aerodynamische aspecten van het windgemaal. Men gaat er algemeen van uit dat de windvang van molens over ten minste 300 meter vanaf de molen en in de ganse molencirkel ongehinderd moet blijven. Merkwaardig nu is dat het omschreven landschap, als gevolg van een eeuwenoude traditie, die overigens als windrecht in de oude Vlaamse Costuymen werd bevestigd, deze zogenaamde molenbiotoop omvat. Hier is nog de landschappelijke neerslag van een zeer oude rechtsregel zichtbaar. De molen staat ongeveer op 300 meter van de huizen van de dorpskom. In vroegere eeuwen heeft men dus deze windvangnorm geëerbiedigd. Het is één van de uiterst weinige landschappen in Vlaanderen waar men dit historisch-wetenschappelijk fenomeen nog kan controleren. De huidige windmolen is momenteel geregeld en het ganse jaar door in bedrijf. Het is alsnog de enige van dit type in Oost-Vlaanderen. Het malen is mogelijk omdat de molenbiotoop er thans nog is. De ervaring leert dat, indien de molenbiotoop aangetast wordt, een dergelijk monument onafwendbaar met ondergang is bedreigd. Het werken van een molen waarvan de windvang is gestoord is immers uitermate gevaarlijk. Een dergelijke teloorgang van een monument zou bepaald tegen het nationaal belang ingaan. Er is heden een sterke vraag naar windenergie. De windenergie heeft een zeer grote historische dimensie. De plaatsen waar dit in de praktijk op historisch-traditionele wijze nog zichtbaar is, zijn bijna onbestaande geworden. Het omschreven landschap verenigt op dat punt nog alle historische, wetenschappelijke en esthetische voorwaarden.”

De artistieke, in casu esthetische waarde van de molen werd als volgt gemotiveerd:
”Het omschreven landschap is precies gelegen op de hoogtelijn van 47,3 meter boven de zeespiegel. Het vormt de hoogste kam van de langwerpige heuvel tussen Schelde en Leie. Behalve de molen en het eeuwenoude molenhuis is dit landschap volledig onbebouwd. Merkwaardig is dat de oppervlaktewateren ten noorden van dit landschap afwateren naar de Leie terwijl ten zuiden de afwatering naar de Schelde geschiedt. Op de hoogste top van dit landschap staat de historische houten molen (1555) en het bijhorende lage molenaarshuis dat in zijn huidige vorm dateert uit de 18de eeuw. Staande in dit landschap ziet men zowel de torens van Gent als enkele heuveltoppen in de buurt van Doornik. Het zicht overspant er dus vele tientallen kilometer. Aan de westrand vloeit dit landschap over in de hovingen van het historisch kasteel van Wannegem-Lede (1789) dat als kopie van het Petit Trianon te Versailles in het jaar van de Franse Revolutie werd opgericht. Aan de oostrand van dit landschap staat de zeer mooie Romaanse kerk van Huise (reeds vermeld in 877). Dit landschap is nog ongeschonden. Er komen geen verlichtingspalen in voor en het wordt doorkruist door een aardeweg die al zichtbaar is op zeer oude kaarten. Het landschapspatroon is er ten minste tweeduizend jaar oud. Het is al gedurende ontelbare eeuwen een licht golvend landbouwgebied op vruchtbare zandleembodem.”

  • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, Beschermingsdossier DO000619, Omgeving beschermde windmolen, advies KCML (1980).


Waarden

De omgeving van de houten windmolen is beschermd als landschap omwille van het algemeen belang gevormd door de:

wetenschappelijke waarde

-

historische waarde

-

artistieke waarde

in casu esthetische waarde:

Aanduiding van

Is de bescherming van

Windmolen Huisekoutermolen met omgeving

Kallestraat, Keitelstraat, Kloosterstraat, Molenstraat, Wannegemstraat (Kruisem)
De Huisekoutermolen, een houten staakmolen op open teerlingen, is ingeplant in een eeuwenoud molenlandschap op de heuvelkam tussen Leie en Schelde.

Is de omvattende bescherming van

Huisekoutermolen

Molenstraat (Kruisem)
De Huisekoutermolen is een houten staakmolen die in het eeuwenoude molenlandschap op de heuvelkam tussen Leie en Schelde staat. De molen, die oorspronkelijk in Waregem stond, werd in 1971 aangekocht door molenexpert Paul Bauters en nadien tussen 1972-1975 overgebracht naar Huis en maalvaardig gerestaureerd door Walter Mariman.


Molenaarswoning Snuifmolen

Molenstraat 1 (Kruisem)
Molenaarshuis van de vroegere stenen olie- en graanmolen, zogenaamde Snuifmolen. Woonhuis van zeven traveeën onder zadeldak uit eind 18de eeuw, ingeplant schuin tegenover de Huisekoutermolen op een volledig omhaagd en door bomen omgeven erf.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Schelde-Leie interfluvium

Anzegem (Anzegem), Huise, Kruishoutem, Nokere, Ouwegem, Wannegem-Lede (Kruisem), Heurne, Mullem, Oudenaarde (Oudenaarde), Waregem (Waregem), Moregem, Ooike, Wortegem (Wortegem-Petegem)
Dit gebied omvat een deel van de ‘Vlaamse Ardennen’ ten westen van de Schelde en vormt een onderdeel van het uitgestrekte Schelde-Leie interfluvium. De heuvelkammen liggen hier dominant in het landschap. De kouters zijn van elkaar gescheiden door beekvalleien. Kleinschalige dorpskernen liggen verspreid in het landschap. Hoeves, kasseiwegen en windmolens bepalen mee het beeld.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.