Beschrijving
Het kasteeldomein van Wannegem-Lede is beschermd als monument. Het kasteeldomein omvat het kasteel met interieur, het omliggend park met vijver, de aanhorigheden zoals het jachtwachtershuisje, de hovenierswoning, het koetshuis, de halfronde tempel, de Hirschfeld-cenotaaf en de open tholos en de omgeving. Het kasteel werd reeds in 1971 beschermd als monument, het kasteel met park werd reeds beschermd als landschap.
Waarden
Binnen Kruishoutem bezitten de componenten van het dorpscentrum van Wannegem, namelijk de kerk met kerkhof, de pastorie met tuin en het kasteeldomein met vijver en het neerhof met tot op heden behouden tastbaar erfgoed van een uitzonderlijke kwaliteit een sterke historische en sociaal-culturele band, aan elkaar gelinkt door het reeds beschermde dorpsgezicht en de beschermde kasseiwegen.
Het kasteeldomein als uitbreiding van het reeds beschermde kasteel met interieur en aanhorigheden zoals het jachtwachtershuisje, de hovenierswoning en het koetshuis, de halfronde tempel, de Hirschfeld-cenotaaf, de open tholos, het park, vijver en omgeving is beschermd als monument omwille van het algemene belang gevormd door de:
historische waarde
Baron Alphonse Baut de Rasmon liet als heer van de heerlijkheid in 1783 een volledig nieuw "huis van plaisance" bouwen iets buiten de dorpskern volgens de nieuwe 18de -eeuwse wooncultuur in harmonie met het omringende landschap en zijn status van baron waardig.
De tuin werd aangelegd door de kasteelheer baron Alphonse Baut de Rasmon, zelf een gerenommeerde botanist, plantenkweker. De tuin herbergde in de 18de eeuw een unieke plantencollectie en wordt gezien als een basis van de horticultuur in Gent.
Baron Alphonse Baut de Rasmon lag met zijn plantencollectie van Wannegem aan de basis van de Botanische tuin van Gent en hij was stichtend lid van de Koninklijke Maatschappij voor Landbouw en Plantkunde.
De grote vijver met eilandjes en tholos aan de overzijde van de Wannegem-Ledestraat, aangelegd in de vochtige beekvallei, gaat terug op bestaande waterpartijen en maakt visueel deel uit van het park.
De tuinaanleg gebeurde volgens de typische ganzenvoet met drie vista' s, waarbij de zichten naar het westen naar de beschermde molen van Wannegem en naar het zuiden op het park, de vijver en het open landschap met als visueel eindpunt twee populieren aan de Cieskensstraat een essentieel onderdeel vormen van het aanlegplan en het gevoel van grenzeloosheid van het landschap moeten geven.
historische, in casu architectuurhistorische waarde: De noordelijk tuin kreeg een formele Franse aanleg.
Het voorplein wordt voorafgegaan door de 18de-eeuwse hovenierswoning en het koetshuis in classicistische architectuur met streng functionele en symmetrische opbouw.
Het kasteel is een ontwerp van de gerenommeerde Franse architect G. B. Guimard van 1783.
Het kasteel is een uniek en vrij gaaf voorbeeld van een eind 18de-eeuws "huis van plaisance" in Lodewijk XVI-stijl.
De achtergevel van het kasteel wordt vergeleken met het Petit Trianon van architect J.-A. Gabriël in Versailles.
De zuidelijke tuin werd aangelegd volgens de principes van de 18de-eeuwse Engelse landschapstuin.
De theorieën van de tuinarchitect Hirschfeld worden in Wannegem tot in de perfectie toegepast.
Het park is voorzien van een aantal typische tuinelementen van omstreeks 1900: de ommuurde moestuin met oranjerie, volière, ommuurde boomgaard met talgebouw, verbouwd jachtwachtershuisje die onlosmakelijk deel uitmaken van het kasteeldomein.
Verspreid over de tuin liggen verschillende 18de-eeuwse fabriekjes: tempel als belvedère op een verhevenheid in het park, Hirschfeld-cenotaaf, open tholos op eilandje, sokkels voor beeldhouwwerk die integrerend deel uitmaken van het landschapspark .
artistieke waarde
Het kasteel herbergt een uniek interieur met onder meer verschillende plaatsen met prachtige stucdecoratie in Lodewijk XVI-stijl, onder meer in de vestibule en de Grote zaal met Ionische pilasters en boogvelden met halfverheven beeldhouwwerk met bustes van Voltaire en Hirschfeld en puttifiguurtjes uitgevoerd door Italiaanse stucadoors, de gebroeders Moretti en een nis met terracottabelvéhek van Ceres van beeldhouwer Ch. Van Poucke.
Twee salons werden behangen met Chinees wandpapier, kenmerkend voor de interieurdecoratie van 18de- en 19de-eeuwse kastelen en herenhuizen.
De monumentale eiken trap met bordessen is een representatief voorbeeld van statische trap met rijkgesculpteerde elementen, onder meer met wapenschild van de bouwheer en jaartal 1785.
wetenschappelijke waarde
in casu dendrologische waarde: Het kasteelpark herbergt een uitzonderlijke collectie van oude en bijzondere planten waarvan verschillende teruggaan tot de aanleg van Baut de Rasmon (inventaris 1833):
De oudste en meest omvangrijke exemplaren: gewone en bruine beuk, tamme kastanje, zomereik, grootbladige en Hollandse linde, langs de paden afgezoomd door taxus, buxus en hulst.
Exoten: tulpenboom (Liriodendron tulipiferum), moerascipres (Taxodium distichum), twee ginkgo biloba's.
Naaldhout: zilverspar, hemlock, Europese lork, Libanonceder.