De pastorie met aanhorigheden en poortje van de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartparochie te Nieuwenrode, is beschermd als monument.

De pastorie gelegen ten zuiden van de kerk was voorheen afhankelijk van de abdij van Grimbergen en is ingeplant op een omgracht terrein, waar van circa 1140 tot 1270 een norbertinessenklooster, afhankelijk van de abdij van Grimbergen, gesitueerd was.

Historiek

De pastorie van Nieuwenrode gaat in oorsprong terug tot 1270 en was oorspronkelijk een nonnenklooster, afgesplitst van de Norbertijnenabdij van Grimbergen. Het klooster werd aan alle zijden door water omgeven en werd na opheffing de pastorie van Nieuwenrode.

De kern van de huidige pastorie werd ten tijde van abt Outers 1613-1647 opgetrokken en in de tweede helft van de 17de eeuw met drie traveeën vergroot (op een balk van de ontvangstzaal is de datering “anno 1682” af te lezen). Tijdens de 19de eeuw werd de pastorie verder met bijgebouwen vergroot en in 1925 werd de toen bestaande gevelbepleistering gedecapeerd.

De Poppkaart uit 1860 geeft een duidelijk beeld van het klooster en de kerk. Het begin van de Kerkstraat (nummer 1) was de inkom van het kloostercomplex. De straat zwenkt vervolgens naar links en gaf toegang tot de kerk aan de parochianen van Nieuwenrode-dorp. Ze loopt verder door naar de westelijke poort die tevens diende voor de parochianen uit Wolvertem. De proost woonde tegenover de kerk. Rechts en links van hem woonde hoevepersoneel. In de 17de eeuw verhuisde de proost naar de pastorie die door abt Outers werd gebouwd. Het kloostergebouw van de zusters verdwijnt met de Franse Revolutie. De rest van de goederen werden verkaveld en verkocht.

In 1967 werd de pastorie door brand geteisterd en hersteld, sinds 1989 is het gebouw in gebruik als cultureel centrum.

Beschrijving

Het middelste, oudste gedeelte van de pastorie, was in oorsprong een dubbelhuis van vijf traveeën met twee verdiepingen (afgebrande dakstoel in 1967), dateert uit de eerste helft van de 17de eeuw. De gevelordonnantie en de binneninrichting werden in de loop van de 19de eeuw grondig gewijzigd. De voor- en achtergevels werden opgetrokken in baksteen met gebruik van zandsteen voor de afgeschuinde sokkel, de hoekblokken, steigergaten en speklagen. In de speklagen is de oorspronkelijke ordonnantie van kruisvensters met een in de kordons opgenomen wigvormig ontlastingssysteem van zandsteen te herkennen. De huidige voordeur uit de 19de-20ste eeuw is bekroond met een afgietsel van een wapensteen van de norbertijnerabdij van Grimbergen met spreuk "salvos fac servos tuos". Nog overeind staande trapgevel (voorheen acht treden) van bak- en zandsteen ten westen. De trappen van de oostergevel werden blijkbaar hergebruikt in de nieuwe zijgevel bij het vergroten met een brede travee van twee verdiepingen tijdens de 19de eeuw. Aan de westkant, een vergroting van drie traveeën met één verdieping op een hoge onderbouw, afgedekt met een zadeldak (leien), daterend uit de tweede helft van de 17de eeuw. De baksteenbouw heeft een afgeschuinde zandstenen sokkel en er zijn sporen terug te vinden van de oorspronkelijke, met negblokken omlijste vensters. Binnenin is het bewaarde stucplafond met jaartal 1682 getooid met allegorische motieven.

Aanleunend tegen de met top- en schouderstukken afgewerkte westelijke puntgevel ligt een wagenhuis uit de 19de eeuw onder een pannen schilddak. De baksteenbouw omvat gedichte rondbogen van baksteen. Uit dezelfde tijd komt een daarop haaks gelegen aanhorigheid onder een pannen schilddak.

Bij de toegang van de brug over de ringgracht loopt een zandstenen poortje uit op een driehoekig fronton, voorzien van een rondboogdeur van zandsteen in een omlijsting van negblokken met kwartholle neg, verrijkt met uitstekende imposten en een bewerkte sleutel met korte druiplijst.

Bibliografie