beschermd monument
Psychiatrisch ziekenhuis Caritas met omgeving
beschermd monument van tot ( voorlopige bescherming)
De rechtsgeldigheid van dit aanduidingsobject is niet meer actueel.
- ID
- 11052
- URI
- https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11052
Besluiten
Psychiatrisch Centrum Caritas met omgeving
besluiten tot termijnverlenging: 06-12-2010 ID: 10918
Psychiatrisch Centrum Caritas met omgeving
voorlopige beschermingsbesluiten: 18-09-2009 ID: 10614
Beschrijving
Het oorspronkelijk bebouwde terrein van het Psychiatrisch Centrum Caritas, met uitzondering van de later gebouwde constructies, en met inbegrip van de voormalige hoeve en bos en aansluitende beboomde wegtracés werd voorlopig beschermd bij ministerieel besluit van 18 september 2009. De termijn van deze voorlopige bescherming werd verlengd bij ministerieel besluit van 6 december 2010 met een periode van zes maanden. Deze bescherming werd echter niet definitief.
Waarden
Het oorspronkelijk bebouwde terrein van het Psychiatrisch Centrum Caritas, met uitzondering van de later gebouwde constructies, en met inbegrip van de voormalige hoeve en bos en aansluitende beboomde wegtracés was voorlopig beschermd als monument omwille van het algemene belang gevormd door de:wetenschappelijke waarde
Het bos is deels zogenaamd Ferrarisbos (ononderbroken bos sinds circa 1775), deels zogenaamd ontginningsbos (kortstondig omgezet in akker en vrij snel herbebost). Het betreft hooghoutbos, vooral gedomineerd door beuk maar plaatselijk ook door zomereik, met nogal wat bijmenging, onder andere van tamme kastanje. In de kruidlaag zijn diverse zogenaamde oude bossoorten aanwezig, zoals lelietje van dalen, maagdenpalm, boshyacint en adelaarsvaren.historische waarde
Het boeiende gebouwencomplex met paviljoenbouw, gebouwd in 1905-1908 door de Zusters van Liefde als instelling voor geesteszieke vrouwen, illustreert de ontwikkelingen en de nieuwe opvattingen van de geestelijke gezondheidszorg in de 20ste eeuw en is exemplarisch voor de lange en belangwekkende traditie van psychiatrische zorg door de Zusters van Liefde, een actieve congregatie gericht op ziekenzorg en onderwijs, gesticht in 1803 door priester Petrus Jozef Triest. Het ensemble is één der oudste voorbeelden en in België het eerste van een psychiatrisch ziekenhuis volgens een weloverwogen vernieuwend concept met afzonderlijke paviljoenen ingeplant in een rustige groene omgeving.De parkachtige aanleg van het domein, met behoud van enkele oorspronkelijk aangeplante tamme kastanjes, en het bos ten noorden ervan maken intrinsiek deel uit van het geheel, conform de nieuwe opvattingen in verband met de psychiatrische ziekenhuisverpleging gebouwd volgens een functioneel planconcept met paviljoensysteem in een heilzame rustgevende omgeving.
Het huidige hooghoutbos, vooral gedomineerd door beuk maar plaatselijk ook door zomereik, met nogal wat bijmenging, onder andere van tamme kastanje, is deels zogenaamd Ferrarisbos (ononderbroken bos sinds circa 1775), deels zogenaamd ontginningsbos {kortstondig omgezet in akker en vrij snel herbebost). Hoogstwaarschijnlijk is het "bos" tijdens de Eerste Wereldoorlog op last van de Duitse bezetter gekapt,en volledig heraangeplant met uit Duitsland afkomstig plantsoen (herstelbetalingen Verdrag van Versailles) na de Eerste Wereldoorlog.
De aansluitende beboomde wegtracés van de Salisburylaan (Lemberge) ter hoogte van het domein en de haakse dreef richting Vurtzakbos tot aan de bosrand gaan terug op bosdreven uit het oorspronkelijke bos en bovendien sluit de beplanting qua soortkeuze (zomer- en Amerikaanse eik) en leeftijd aan bij de bosschage bij de ingang van het domein.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: : Het ruime complex is gebouwd in 1905-08 naar het ontwerp van de Gentse architect J. Haché volgens een doordacht plan in een voor de bouwperiode eigentijdse baksteenstijl. De instelling in Melle heeft een bijzondere documentaire waarde in de architectuurgeschiedenis van het moderne psychiatrische ziekenhuis in België als één van de eerste in zijn soort, namelijk een psychiatrisch ziekenhuis volgens een weloverwogen vernieuwend concept met paviljoenbouw in een elegante en verzorgde baksteenarchitectuur met materiaalpolychromie, onder andere door contrasterende baksteenkleuren en natuursteen, en met decoratieve detaillering. De homogeniteit van het geheel kwam tot stand door de gemeenschappelijke bouwkenmerken van de afzonderlijke paviljoenen. Het geheel is gelegen in een thans parkachtig aangelegd domein met veel aandacht voor een rustige groene omgeving en met aansluitend bos.De bijbehorende kapel is een karakteristieke representant van kapelbouw in neogotische stijl, met inbegrip van de mooie figuratieve glasramen van de Gentse glazenier Camille Ganton verwijzend naar de congregatie van de Zusters van Liefde, en het neogotische mobilair zoals het rijk gedecoreerde altaar van Jacques De Clercq, de biechtstoelen en de op doek geschilderde kruiswegtaferelen van Leo Steel.
sociaal-culturele waarde
Het alom bekende psychiatrisch centrum Caritas heeft een representatieve rol gespeeld in de ontwikkelingsgeschiedenis van de psychiatrische verpleging en illustreert ook duidelijk de belangrijke rol van de religieuzen, in casu de Zusters van Liefde, in de psychiatrische zorgverlening.Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Psychiatrisch ziekenhuis Caritas met omgeving [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11052 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Contact
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.