Beschrijving
Deze bescherming betreft Villa t' Onzent en omgevende tuin.
Waarden
Villa t' Onzent en de omgevende tuin zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
De stad Kortrijk was op het moment van de eeuwwisseling een textielstad. De Leie, die eertijds het epitheton "Gouden Rivier" meekreeg omdat het vlas in de rivier geroot werd, was door de industriële revolutie een sterk vervuilde rivier geworden. De stad Kortrijk was net zoals andere textielhoofdsteden een ongezonde industriestad. In een periode van tanende industriële activiteit is het de meubelindustrie die in Kortrijk een belangrijke economische rol speelt door de aanwezigheid van de firma De Coene. De producten van de firma werden gedurende vele decennia, eerst in Europa en later zelfs wereldwijd, verkocht. De stad verloor echter de meeste architectuurrealisaties van Jozef De Coene door het oorlogsgeweld. In dat · opzicht is de aanwezigheid van één van zijn ontwerpen belangrijk, haast symbolisch voor de meubelindustrie in de stad en als dusdanig ook een belangrijke historische getuige.
artistieke waarde
Als jongeling werd Jozef De Coene begeesterd door de lezingen van Henry van de Velde over Ruskin en Morris. De arts-and-craftsbeweging die de sierkunsten en de architectuur sterk verenigden en het pleidooi voor een herwaardering van het ambacht, hebben hun effect niet gemist. Het bedrijf De Coene groeide uit tot een belangrijke internationale speler op het vlak van de binnenhuiskunst. De Coene maakte dankbaar gebruik van de talenten van architecten, kunstenaars en ambachtslui, maar blonk zelf ook uit in schilderkunst, binnenhuiskunst en architectuur. De Villa t' Onzent is dan ook een uniek relict van de artistieke beweging rond "les Ateliers d'Art, Frères De Coene", een symbiose van één van de opmerkelijkste figuren van dat tijdsgewricht én van zijn entourage. Men kan aannemen dat de volledige binnenafwerking van de villa werk was van het bedrijf De Coene. De boogvelden met de schaal met eikenloof versterken deze aanname. Het eikmotief komt immers terug in tal van realisaties zoals in onder meer het logo van de firma.
architecturale waarde
Voor de ruime stadswoning van August Lommens opteert architect Jozef De Coene voor de modieuze cottagestijl die zijn intrede gedaan heeft op het einde van de negentiende eeuw onder invloed van de arts-and-craftsbeweging. Geheel in de visie van die arts-and- craftsbeweging en de art nouveau wordt zowel de villa als het interieur tot in de details door De Coene ontworpen als een Gesamtkunstwerk. Enkele elementen tonen de typische sierlijke zweepslag, maar nog meer elementen verwijzen naar de meer geometrische art nouveau en de latere art deco zoals in de architectuur van zijn vriend Jean-Baptiste Dewin en tijdgenoot Albert Van Huffel. Jozef De Coene heeft een zeer beperkt architecturaal oeuvre tot stand gebracht, maar desalniettemin spreekt uit het voorbeeld van deze villa een bijzondere maturiteit inzake architecturale vormgeving bij de op dat moment 36-jarige kunstenaar, ambachtsman en selfmade architect. Deze realisatie strookt met zijn visie op de kunst, sierkunst en architectuur en is een unieke getuige van zijn kunnen.
Het ontwerp breekt, behoudens enkele voorbeelden van onder meer Richard Acke en Jozef Viérin, met de traditionele burgerwoning die tot dan toe in Kortrijk gezien werd. De woning is dan ook eigentijds te noemen. Toch is het tegelijk ook een burgerwoning met een klassieke distributie en een niet te miskennen prestige. Er is een sterke verwevenheid tussen tuin en woning wat zichtbaar is in de aanleg en het materiaalgebruik. De tuin beantwoordt aan de opvatting van de moderne tuin in het begin van de 20ste eeuw.
ruimtelijk-structurerende waarde
De villa valt duidelijk op in het straatbeeld. De aanleg van de Sint-Amandslaan kwam er na de sanering van de "ongezonde" historische volkswijk op Overleie. De rechtgetrokken straat zou een straat worden met burgerwoningen en is vanuit dat oogpunt een duidelijk stedenbouwkundig project. Door het perceel en de tuin optimaal te benutten krijgt de hoekwoning meer dan een loutere stedenbouwkundige betekenis. De langgerekte gevel krijgt in zowel de Sint-Amandslaan als de Kollegestraat een ruimtelijk structurerende rol en wordt een referentiepunt.