Beschermd monument

Duits manschappenverblijfplaats 'Stutzpunkt Gustav'

Beschermd monument van tot heden

ID
113342
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113342

Besluiten

Duitse bunkers Stützpunkt Gustav
definitieve beschermingsbesluiten: 25-04-2018  ID: 14672

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Deze bescherming betreft het groot manschappenverblijf bij Stützpunkt Gustav, onderdeel van de Hollandstellung. In hetzelfde besluit werden nog 4 andere bunkers beschermd: twee bunkers met open gevechtsstellingen (een noordelijke en een zuidelijke), een betonnen postje en een observatiepost.



Waarden

De Duitse bunkers 'Stützpunkt Gustav' (Hollandstellung) omvattende het groot manschappenverblijf is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

culturele waarde

Als materiële getuigen van de Grooten Oorlog, die Vlaanderen jarenlang in zijn greep had en het leven van ontelbaar veel mensen ingrijpend tekende of volledig verwoestte. De Eerste Wereldoorlog was een internationale gebeurtenis bij uitstek, waarbij het gros van Vlaanderen door een vijandelijke mogendheid werd bezet. De herinnering aan de Eerste Wereldoorlog. kent nog steeds een breed maatschappelijk en internationaal draagvlak.

technische waarde

Als betonnen constructies, die specifiek voor militaire doeleinden werden opgetrokken. Deze betonnen constructies met hun bouwtechnische kenmerken van zowel bovengrondse als ondergrondse aard, getuigen van het belang en de evolutie van de betonbouw in de stellingenoorlog, die de Eerste Wereldoorlog geworden was. Nooit eerder werden zo massaal betonnen verdedigingsconstructies opgetrokken als tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daar waar er in de eerste oorlogsjaren werd geïmproviseerd en geëxperimenteerd met allerlei typologieën en toegepaste technieken in de betonbouw, evolueerde men geleidelijk naar zo sterk en efficiënt mogelijk uitgedokterde standaardontwerpen, die in sommige gevallen voor meerdere doelen konden gebruikt worden. Tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog zou dit leiden tot de massale uitbouw van heuse bunkerstellingen, met bunkers die tot in het kleinste detail waren gestandaardiseerd.

architecturale waarde

Als zijnde bunkers met een divers ontwerp, gebaseerd op standaardontwerpen die door het Marinekorps Flandern meermaals werden opgetrokken. Door het gebruik van standaardontwerpen hoopte men de bunkers sneller en efficiënter op te trekken. De typologie van de twee mitrailleursposten komt het vaakst terug in de Hollandstellung tussen de kust en het Leopoldkanaal in Maldegem. Ook de bijhorende open gevechtsstellingen, bestaande uit betonnen muurtjes en betonnen paaltjes, zijn in het Stützpunkt Gustav mooi bewaard. De Untertretraum für 100 Mann vormt met afmetingen van 24 op 9,5 meter de meest indrukwekkende bunker: van dit type manschappenverblijfplaats voor honderd man werden er slechts zes exemplaren opgetrokken. De dubbele artillerieobservatiepost, eveneens gebaseerd op een standaardtype, bevat nog authentieke ijzeren elementen, die onder meer verwijzen naar de waarnemingsapparatuur die er gehanteerd diende te worden. En ook het kleine postje werd meermaals opgetrokken bij stellingen voor een 5 cm kanon.

historische waarde

Als zijnde bunkers van uiteenlopende typologie, die in samenhang met draadversperringen en een artilleriestelling één steunpunt vormden, op ongeveer 350 meter van de Belgisch-Nederlandse grens verwijderd. De bunkers maakten meer bepaald deel uit van het Stützpunkt Gustav, een steunpunt dat in de winter van 1916/1917 werd aangelegd door het Marinekorps Flandern als onderdeel van de Hollandstellung. De historische context is dan ook heel belangrijk. Bij de inplanting van de bunkers werd omwille van camouflage maximaal gebruik gemaakt van de aanwezige dijken. Minstens twee bunkers werden onder aarde gebracht en boven de open gevechtsstellingen werden hooimijten gesuggereerd. Op die manier hoopte men dat de verdedigingswerken voor de vijand onzichtbaar bleven vanuit de lucht of vanaf Nederlands grondgebied. Afgaande op de beschikbare militaire stafkaarten zijn de betonnen verdedigingswerken van dit steunpunt integraal bewaard, waardoor de ensemblewaarde heel sterk is. Bij dit steunpunt werden namelijk twee mitrailleursposten met bijhorende gevechtsstellingen opgetrokken, evenals een manschappenverblijf voor honderd man en een dubbele observatiepost ten behoeve van de artillerie. Ten slotte werd hier ook een 5 cm kanon opgesteld, met een bijhorend klein betonnen postje dat wellicht fungeerde als opslagplaats voor munitie.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Duits manschappenverblijfplaats 'Stutzpunkt Gustav'

Zeedijk 4 (Damme)
Duitse bunker uit de Eerste Wereldoorlog, opgetrokken langs Zeedijk ten westen van Zeepolder en Spermaliepolder als onderdeel van de 'Hollandstellung'.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.