Beschermd monument

Duitse bunker met open gevechtsstelling

Beschermd monument van tot heden

ID
113357
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113357

Besluiten

Duitse bunkers afleidingskanaal van de Leie
definitieve beschermingsbesluiten: 25-04-2018  ID: 14667

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Deze bescherming betreft de bunker 4 - schuilplaats met open gevechtsstelling, een van de Duitse bunkers langs het Afleidingskanaal van de Leie, en maakt deel uit van de Hollandstellung.



Waarden

De Duitse bunkers Afleidingskanaal van de Leie (Hollandstellung) omvattende bunker 4: schuilplaats met open gevechtsstellingen, zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

culturele waarde

Als materiële getuigen van de Grooten Oorlog, die Vlaanderen jarenlang in zijn greep had en het leven van ontelbaar veel mensen ingrijpend tekende of volledig verwoestte. De Eerste Wereldoorlog was een internationale gebeurtenis bij uitstek, waarbij het gros van Vlaanderen door een vijandelijke mogendheid werd bezet. De herinnering aan de Eerste Wereldoorlog kent nog steeds een breed maatschappelijk en internationaal draagvlak.

technische waarde

Als betonnen constructies, die specifiek voor militaire doeleinden werden opgetrokken. Deze betonnen constructies met hun bouwtechnische kenmerken van zowel bovengrondse als ondergrondse aard, getuigen van het belang en de evolutie van de betonbouw in de stellingenoorlog, die de Eerste Wereldoorlog geworden was. Nooit eerder werden zo massaal betonnen verdedigingsconstructies opgetrokken als tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daar waar er in de eerste oorlogsjaren werd geïmproviseerd en geëxperimenteerd met allerlei typologieën en toegepaste technieken in de betonbouw, evolueerde men geleidelijk naar zo sterk en efficiënt mogelijk uitgedokterde standaardontwerpen, die in sommige gevallen voor meerdere doelen konden gebruikt worden. Tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog zou dit leiden tot de massale uitbouw van heuse bunkerstellingen, met bunkers die tot in het kleinste detail waren gestandaardiseerd.

architecturale waarde

Als zijnde betonnen verdedigingswerken uit de Eerste Wereldoorlog, met een heel specifieke ontwerp, in functie van hun inplanting in de dijk. Typologisch gezien hebben de drie schuilplaatsen uit betonstenen een min of meer zelfde grondplan. Een groot verschil is de al dan niet aanwezigheid van overdekte toegangen tot de feitelijke schuilplaats. Er zijn geen andere constructies in de Hollandstellung gekend met dergelijke lange overdekte toegangen. Het betonnen postje ter hoogte van de kanonstelling is eveneens gebaseerd op een type, dat ook elders bij 5 cm kanonnen werd opgericht, maar dan steeds in het Marinegebiet. Ook het type mitrailleurspaaltje werd veelvuldig opgetrokken bij bunkers in het Marinegebiet.

historische waarde

Als zijnde betonnen verdedigingswerken, tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs het Afleidingskanaal van de Leie, als onderdeel van de Hollandstellung. De verdedigingswerken illustreren meer bepaald hoe deze zone een overgangszone vormde tussen de twee verschillende bouweenheden van de Hollandstellung, met name het Duitse Marinekorps en de Duitse landmacht. Ten westen van Leeskensbruggen werd de Hollandstellung opgetrokken door het Duitse Marinekorps, ten oosten van Celiebrug door de landmacht. De bunkers langs het Afleidingskanaal, tussen beide bruggen in, zijn ten dele door het Marinekorps opgetrokken, ten dele door de landmacht. Het Marinekorps trok zijn verdedigingswerken op aan de hand van beton dat gegoten werd binnen een houten bekisting, terwijl de landmacht bij de bunkerbouw gebruik maakte van betonstenen. Dit onderscheid lijkt ook hier te zijn toegepast bij de aanwezige betonnen verdedigingswerken. Aan de hand van deze constructies kan de bezetting van deze sector afgelezen worden: eerst werden er verdedigingswerken opgetrokken langs het Leopoldkanaal door het Marinekorps en werden tegelijk langs het Afleidingskanaal stellingen voor 5 cm kanonnen ingericht, met een bijhorend postje uit gegoten beton. Toen deze zone door de landmacht werd overgenomen, werd gestart met de bouw in de dijk van schuilplaatsen uit betonstenen. Toen deze zone in september 1917 opnieuw onder controle van het Marinekorps viel, richtten ze er, net zoals elders in het noordwestelijke deel van de Hollandstellung, betonnen paaltjes op voor mitrailleurs. De inscripties op de mitrailleurspaaltjes lijken te bevestigen dat de paaltjes in de winter van 1917 werden opgetrokken door het Marinekorps.
De contextwaarde is hoog. Er werd dankbaar gebruik gemaakt van de beschutting die de reeds aanwezige dijk van het Afleidingskanaal kon bieden: de schuilplaatsen werden namelijk diep in de dijk opgetrokken. Twee schuilplaatsen zijn bereikbaar via lange ondergrondse gangen. Aangezien het 5 cm kanon op de dijk zelf diende geplaatst te worden, werd rond het betonnen postje een aarden wal opgetrokken, die nog steeds mooi bewaard is.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Duitse bunker met open gevechtsstelling

N 49 (Maldegem)
Duits verdedigingswerk uit de Eerste Wereldoorlog, opgetrokken langs het Schipdonkkanaal als onderdeel van de 'Hollandstellung'.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.