Beschrijving
Deze bescherming betreft de stoomsleepboot Amical.
Waarden
De stoomsleepboot Amical is beschermd als varend erfgoed omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
De Amical is een voor Vlaanderen unieke stoomsleepboot. Het vaartuig werd in 1914 gebouwd op de Nederlandse werf Huiskens en Van Dijk in Dordrecht. Vanaf ongeveer 1930 voer het als sleper op de Belgische wateren. In België werd het slepen door stoomsleepboten in het laatste kwart van de negentiende eeuw meer algemeen. Tegen 1913 werd 57,7% van alle transport over de binnenwateren gesleept door stoomsleepboten. Tot aan de Tweede Wereldoorlog waren de meeste sleepboten in België met stoom aangedreven. Door de motorisering van de Belgische binnenvaartvloot verdwenen de riviersleepboten. De Amical is de enige overblijvende getuige van de stoomsleepboten die in de eerste helft van de twintigste eeuw op de Vlaamse wateren voeren, een kostbare relikwie uit het tijdperk van de stoommachine. Vanaf 1951 kreeg de Amical een andere functie. De firma Haeck & Van de Meerssche bouwde een aantal slepers, waaronder de Amical, om tot zand- of modderkrabbers. De baggervloot leverde een aanzienlijke bijdrage aan het op diepte houden van de toegangen tot de Antwerpse haven. De Amical werd ingezet aan de Royersluis tot het vaartuig in 1965 uit dienst werd genomen en uiteindelijk in 1986 aan de museumcollectie van het Antwerpse Scheepvaartmuseum werd toegevoegd.
industrieel-archeologische waarde
De Amical is een gaaf bewaard voorbeeld van een sleepboot. De Amical is specifiek ontworpen voor het slepen van vaartuigen zonder eigen aandrijving zoals pontons en sleepspitsen. Het schip heeft de typische bouw van een stoomsleper van het begin van de twintigste eeuw, met als hoofdkenmerken de steile spitse voorsteven om de weerstand m het water te verminderen en de geveegde achtersteven die een voldoende rendement van de schroef moest verzekeren. Boven de machinekamer en het achteronder is een witte roef gebouwd. Op de roef staat de imposante kantelschoorsteen. De stuurhut werd vlak voor de roef gebouwd, zoals rond 1910 karakteristiek werd voor sleepboten. Essentieel is de trekkracht en de grote wendbaarheid. De stoomsleepboot heeft een relatief groot machinevermogen en een schroef met een grote diameter en vier schroefbladen. De stalen kiel, spanten huidplaten en een gedeelte van het dek zijn op traditionele wijze geklinknageld. Het interieur van het woongedeelte, de stuurhut en de machinekamer zijn goed bewaard en geven een beeld van het leven aan boord.
De Amical is een uniek voorbeeld van een stoomsleper met een zeldzame intacte Luikse piedboeuf stoomketel uit 1943 en een originele, zeldzame intacte triple-expansie stoommachine uit 1914. De speciale uitlijning van de cilinders, met de schuiven en de excentrieken deels aan de zijkant van de stoommachine is erg zeldzaam en typisch voor de producent Huiskens & Van Dijk. Stoom was in de negentiende eeuw en zelfs nog lange tijd in de twintigste eeuw de belangrijkste vorm van mechanische aandrijving voor vaartuigen. Pas nadat de dieselmotor op punt werd gesteld, verloor stoomaandrijving terrein om uiteindelijk te verdwijnen. Van de grote vloot aan stoomaangedreven vaartuigen in Vlaanderen blijft enkel de Amical over. De Amical illustreert eveneens de techniek van de baggerploeg. In 1951 nam Van Haeck een patent op zijn baggerploeg. In datzelfde jaar werd de Amical omgebouwd van sleepboot tot baggerboot. Door middel van sleepkabels werd een ploeg die het slib op de bodem omwoelde aan de bolders vooraan het schip voortgetrokken. Op het achterdek werd een systeem geïnstalleerd om de ploeg tot op de gewenste diepte te laten zakken. Enkele materiele elementen aan boord van de Amical getuigen nog van het verleden als modderkrabber.