Beschermd monument

Woning De Somviele

Beschermd monument van tot heden

ID
113425
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113425

Besluiten

Woning De Somviele
definitieve beschermingsbesluiten: 25-10-2018  ID: 14728

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Deze bescherming woning De Somviele met tuin (volledig perceel), inclusief cultuurgoederen.



Waarden

Woning De Somviele met tuin (volledig perceel), inclusief cultuurgoederen, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

architecturale waarde

Woning De Somviele (1966-1973), opgevat als een villa met zwembad en tuin naar ontwerp van architect Daniel Grootaert, getuigt enerzijds van een erg persoonlijke en individuele interpretatie van het modernisme, en anderzijds van een assimilatie van de toenmalige internationale ontwikkelen op het vlak van architectuur, design en interieurafwerking. De woning heeft een grote ensemblewaarde, gekenmerkt door een grote samenhang tussen de buitenaanleg, het exterieur en de interieurafwerking. Daarnaast kan de woning beschouwd worden als het meest representatieve en zeldzame ontwerp binnen het moderne oeuvre van Grootaert, zoals het tot op heden in kaart is gebracht. De woning is bovendien herkenbaar bewaard en is door haar schaal, haar kwalitatieve afwerking en de moderne geest van de opdrachtgevers een representatief voorbeeld van een naoorlogse modernistische villa.
Daniel Grootaert (1918-2011) realiseerde de woning eerder laat in zijn carrière, die aanvatte op het eind van de jaren 1930 toen hij werkzaam was in het bureau van de Gentse architect Gaston Eysselinck en toen hij in 1940 begon als zelfstandig architect. Naast de gematigde en traditionele ontwerpen die hij realiseerde, evenals renovaties, slaagde hij er dankzij enkele opdrachtgevers in om minstens vanaf 1959 enkele opmerkelijke, moderne woningen te ontwerpen, die gekenmerkt worden door een homogeniteit in algemene aanpak en vormgeving, materiaalgebruik, volumewerking en ontwerpdetails. De opvallende interieurafwerking van de woning vormt echter - tot dusver - een unicum binnen het oeuvre van de architect.
Kenmerkend is de grote aandacht voor de oriëntatie en de inplanting ten opzichte van de omgeving, en evenzeer voor de privacy van de bewoners. Dit geeft aanleiding tot een relatief gesloten straatzijde ten noorden, ten opzichte van een sterk opgewerkte tuingevel naar het zuiden. De beglaasde achtergevel, voorzien van een uitbouw ter hoogte van de zitkuil in de leefruimte, staat in een boeiende dialoog tot de buitenaanleg, voorzien van terrassen op verschillende niveaus en gecombineerd met waterpartijen en een zwembad. Ook de rustieke voortuinaanleg met onder meer struiken, paden, kasseien en keien, gaat in dialoog met de beglaasde inkom, waar een partij is voorzien met natuurstenen elementen en antiquiteiten. Deze dialoog met de natuur wordt versterkt door het materiaalgebruik, namelijk de keuze voor zichtbare, onregelmatige natuursteen, gerecupereerd en voorzien van bouwfragmenten. Deze wanden zijn zowel in het exterieur als interieur beeldbepalend. Ze worden aangevuld met een rijke variatie aan materialen, die eveneens representatief zijn binnen Grootaerts moderne architectuurpraktijk en variëren van metselwerk in Scheldesteen, met grote vlakken in zaagtandverband, over claustra in gebakken aarde en keramiek, tot eenvoudige, horizontale houten beplankingen.
De volumewerking vertoont een grote dynamiek door de combinatie van vleugels met verschillende bouwlagen en bouwlaaghoogtes, evenals de variatie in de uitwerking van enkele wanden, bijvoorbeeld in zaagtand verspringend of gebogen. Dit effect wordt versterkt door de uitkragende, licht hellende platte daken ondersteund door zichtbare houten spanten, die aan de tuinzijde luifels vormen tegen de zon. Het exterieur veruitwendigt de aanwezigheid van splitlevels in het interieur. De planindeling voorzag een weloverwogen scheiding tussen het representatieve gedeelte vanaf de inkom tot de monumentale leefruimte, de zone voor het dienstpersoneel ten noordwesten, met een afzonderlijke toegang en met oorspronkelijk een afgescheiden circulatie in de leefruimte, en ten slotte het private nachtgedeelte ten oosten.
Het ontwerp integreert invloeden van het Amerikaanse modernisme van Frank Lloyd Wright en Marcel Breuer, maar doet ook denken aan de eigen woning 'Dragon Rock' van ontwerper Russel Wright. Het vertoont eveneens bepaalde gelijkenissen met nationale tijdgenoten als Dupuis en Craet. Grootaert combineert deze invloeden echter tot een gelaagd en heel persoonlijk ontwerp, dat versterkt wordt door de specifieke interieurafwerking. Deze is uitdrukkelijk modern en sluit aan bij de popcultuur en design uit de Space Age, maar realiseert een scherp contrast met de natuurlijke omgeving en de rustieke natuursteen en de rotspartij in de Inkom. De weloverwogen afwerking van plafonds en wanden met kunststof panelen met noppen, de aanwezige verlichting en de bewaarde oranje betegeling in toiletten en badkamers, maken Woning De Somviele tot een zeldzaam en relatief gaaf voorbeeld van een luxueuze, moderne villa. Ondanks de schaal van de leefruimte en de sterk overheersende materiaalkeuzes, weet Grootaert dit decor naar zijn hand te zetten en het gezinsleven een centrale plaats te geven in de centrale zitkuil, voorzien van een los opgehangen haard en met zicht op de tuin en het zwembad in haar verlengde. Ook deze zitkuil is een typisch ontwerpelement, dat niet enkel door Grootaert meermaals werd toegepast, maar eveneens representatief is voor naoorlogse, moderne leefruimtes.

artistieke waarde

De weloverwogen materiaalkeuzes en afwerking van Woning De Somviele versterken het totaalconcept. Het gebruik van onregelmatige natuursteen, geplaatst in een wild verband en voorzien van gerecupereerde bouwfragmenten, verleent de woning zowel in het exterieur als interieur een groot sculpturaal effect. Het primitieve, natuurlijke ogende karakter van dit materiaal, verdergezet in de buitenaanleg en in de invulling van de inkom, lijken de hand van een architect te ontkennen en worden uitgespeeld ten opzichte van opvallend eigentijdse, door mensenhand en industrie vervaardigde matenalen en elementen, zoals de verlichtingsarmaturen, maar als meest beeldbepalend element de kunststoffen wand- en plafondtegels. Deze zijn op hun beurt erg driedimensionaal uitgewerkt en verlenen de ruimtes een bijzonder karakter door hun spel met vorm, licht en reflectie. Dit spel is ook aanwezig in de claustra-elementen die behalve hun hoofddoel van privacy, ook een bijzondere lichtwerking creëren in het interieur. De in zaagtand geplaatste baksteen in het interieur en exterieur, verleent de gevels eveneens een sculpturaliteit, weliswaar van een strakke, regelmatigere orde dan de ruwe natuursteenblokken.
Daarnaast wordt het karakter en de intimiteit van de leefruimte versterkt door de aanwezigheid van kunstwerken. Grootaert was, behalve als architect, ook actief als leraar en later als directeur aan de Tekenacademie van Deinze (1940-1973). Hij onderhield talrijke contacten met kunstenaars en zou met sommigen onder hen ook samenwerken voor zijn architectuurprojecten. De vriendschap met glazenier Armand Blondeel gaf bij Woning De Somviele aanleiding tot de integratie van twee glasramen in de noordelijke, in zaagtand geplaatste natuurstenen wand. Een andere blikvanger in de leefruimte is een bij de zitkuil, vrij opgehangen haard, gerealiseerd in geslagen koper door beeldhouwer Walter De Buck, en voorzien van een sculpturale, koperen bekroning voor op het dak. Beide realisaties zijn representatief voor de kunstenaarsoeuvres en voor hun stilistische en materiaaltechnische keuzes op dat moment. Bovendien dragen beide bij tot de atmosfeer en het karakter van de ruimte.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Woning De Somviele

Oudeheerweg 8 (Gent)
Woning De Somviele werd ontworpen door architect Daniël Grootaert vanaf 1966, met aanpassingen tot in de vroege jaren 1970. Deze grootschalige modernistische villa met zwembad en tuin getuigt van een persoonlijke interpretatie van het modernisme en van een assimilatie van de toenmalige internationale ontwikkelingen.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning De Somviele [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113425 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.