Vismarkt, Huidenvettersplein en Rozenhoedkaai met omgeving
beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek van tot heden
- ID
- 113436
- URI
- https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113436
Besluiten
Vismarkt, Huidenvettersplein en Rozenhoedkaai met omgeving
definitieve beschermingsbesluiten: 12-11-2018 ID: 14732
Beschrijving
Deze bescherming betreft de Vismarkt, het Huidenvettersplein en de Rozenhoedkaai met omgeving in Brugge.
Waarden
De Vismarkt, het Huidenvettersplein en de Rozenhoedkaai met omgeving in Brugge zijn beschermd als stadsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
Het stadsgezicht omvat belangrijke historische structuren in de Brugse binnenstad. De aanwezige structuren en de bebouwing zijn het resultaat van opeenvolgende politieke, sociale, culturele en economische gebeurtenissen die plaats vonden door de eeuwen heen. Ze hebben gezorgd voor een opmerkelijke historische gelaagdheid in het stadsbeeld. De pleinen Vismarkt en Huidenvettersplein en de aanpalende Rozenhoedkaai en Braambergstraat spelen een belangrijke rol in de handel en economische ontwikkeling van dit stadsdeel buiten de eerste stadsomwalling van 1127. Ze illustreren de ontwikkeling van dit stadsgedeelte dat werd ingezet in 1246 toen de minderbroeders via een grondruil een stuk van de stadsweide "De Braamberg", kregen. Na het verder bebouwen van deze stadswijk bleef een open plein bewaard met de naam Braamberg, de latere Vismarkt. De verkoop van vis werd tot in de eerste helft van de 18de eeuw in open lucht gehouden op de Markt van Brugge. In 1745 werd de Visverkoop overgebracht naar de huidige Vismarkt waar tot 1821 de markt in open lucht werd gehouden. Vanaf 1821 vond de visverkoop plaats in de vishal, een neoclassicistisch gebouw naar ontwerp van de Brugse beeldhouwer en stadsarchitect Jan Robert Calloigne (1775-1830). De oostzijde van de Vismarkt werd minimaal vanaf de 14de-eeuw tot 1762 volledig ingenomen door het "Oostvleeshuis", het ambachtshuis van de vleeshouwers. De Rozenhoedkaai maakt deel uit van de Reie die zich vanaf de late middeleeuwen splitst in twee armen, die allebei duidelijk gekanaliseerd zijn. De ene Reiearm bestaat uit de nu deels overwelfde Kraanrei die tot 1787 richting Markt liep, de andere Reiearm wordt gevormd door de Groene Rei en in het verlengde ervan de Sint-Anna rei. Beide armen omsluiten een min of meer vierkant eiland, ook gekend onder de naam "Groot Vierkant". De Rozenhoedkaai speelde ook een belangrijke commerciële rol. De straat liep oorspronkelijk door tot aan de Huidenvettersbrug over het toenmalige Pandreitje. Deze locatie speelde een belangrijke commerciële rol door haar ligging nabij de Pandn:ii, de Vismarkt en het Huidenvettersplein. Het Huidenvettersplein werd vanaf het begin van de 14de eeuw gebruikt als werkterrein en ontmoetingsplaats van de huidenvetters. Hier was het Huidenvettershuis gevestigd. Het Huidenvettersplein kon afgesloten worden door middel van twee poorten. In de 15de eeuw kwam aan dit privilege een einde omwille van geurproblemen. Op het Huidenvettersplein was ook het ontvangstkantoor van de accijnzen op het bier gevestigd. De Wollestraat, gelegen binnen de eerste stadsomwalling, fungeert als een belangrijke handelsstraat. Hiervan getuigen de imposante panden die in verbinding stonden met de druk bevaren Kraanrei die oorspronkelijk doorliep tot aan de Waterhal op de Markt. Sinds de 19de eeuw speelt de Rozenhoedkaai een belangrijke rol in de ontwikkeling van het toerisme in de stad Brugge. De Rozenhoedkaai wordt in de literatuur aangeprezen als één van de belangrijkste bezienswaardigheden en is dan ook één van de meest gefotografeerde en geschilderde zichten van Brugge. Dit stadsbeeld werd door gekende en minder gekende kunstenaars vastgelegd. Dit illustreert de waardering door verschillende generaties tot op heden. De Rozenhoedkaai, de Vismarkt en het Huidenvettersplein met omgeving zijn nog steeds een trekpleister voor schilders die dit zicht willen vereeuwigen op doek. Het water en de statige architectuur langs de Rozenhoedkaai vormen zonder twijfel een interessante toeristische trekpleister. In 1900 werd in het tijdschrift "Petite Revue Illustrée de I'Art et de !'Archeologie en Flandre" op een lovende manier over de reien geschreven. De Rozenhoedkaai wordt steeds weer gepresenteerd in het gebruikte beeldmateriaal omwille van zijn zeer pittoresk en romantisch karakter. De Rozenhoedkaai getuigt ook van een vroege vorm van recreatief gebruik zoals de toeristische rondvaarten die vanaf 1905 werd georganiseerd en die tot op heden nog steeds bestaan.
architecturale waarde
De bebouwing binnen het stadsgezicht Vismarkt, Huidenvettersplein, Rozenhoedkaai met omgeving vertoont een grote historische gelaagdheid en bevat belangrijke merktekens in het stedelijk landschap. De heterogene gevelwanden zijn het resultaat van het bouwen en verbouwen door de eeuwen heen. Binnen het stadgezicht zijn verschillende typologieën te onderscheiden met name burger- en herenhuizen, voormalige ambachtshuizen en voormalige brouwerijen. De gevelwanden binnen het stadsgezicht worden gekenmerkt door een gaaf bewaard, heterogeen karakter met hoge architecturale kwaliteit. De gevelwanden van de opgenomen straten en pleinen vormen een staalkaart van verschillende architectuurstijlen vanaf de ·15de eeuw tot de 20ste eeuw: gotiek, 17de-eeuwse trapgevels, barokke architectuur, rococo, classicistische en neoclassicistische architectuur en gevels in historiserende stijl waarbij de , restauratie, gekend als "Kunstige Herstelling ", goed wordt geïllustreerd. De gotische privé-architectuur wordt geïllustreerd door onder meer het pand Perez de Malvenda, Wollestraat nummer 53. Het gotisch complex illustreert de typische L-vormige plattegrond met een hoge trap- of uitkijktoren. De gotiek met kenmerkend maaswerk en de typische Brugse traveenissen is onder meer terug te vinden bij .de panden Huidenvettersplein nummer 13, het voormalig ontvangstkantoor voor de accijnzen. De toepassing van de Brugse traveenissen en maaswerk is terug te vinden bij onder meer het pand Braambergstraat nummer 14. Het pand Vismarkt nummer 10 illustreert de toepassing van meer decoratief uitgewerkt maaswerk. Een uitgesproken voorbeeld van barokke architectuur is het pand Rozenhoedkaai nummer 1, met onder meer de overkragende bovenbouw op een boogfries, de geblokte ontlastingsbogen en de rijk uitgewerkte bas- reliëfs. Het pand Huidenvettersplein nummer 10, gebouwd door meester-metselaar E. Feys, is een rijk voorbeeld van een barokke gevel met een in- en uitgezwenkte top, een driehoekige frontonbekroning, voluten en siervazen. De invloed van de Franse stijlen is duidelijk merkbaar bij het pand Vismarkt nummer 8. Bij de uitwerking van de gevel werden zowel rococo- als directoire-elementen verwerkt. De overdekte vismarkt is een kenmerkend Voorbeeld van openbare architectuur in neoclassicistische stijl naar ontwerp van architect J.R. Calloigne. Het is het enige bewaarde openbare gebouw dat tijdens de Hollandse periode in Brugge werd gerealiseerd. Het laat-classicisme wordt ook geïllustreerd door verschillende panden, waarbij het ene meer is uitgewerkt dan het andere. Naast het samenvoegen van kleinere panden tot brede herenhuizen zoals bij het pand Braambergstraat nummer 10 komen vanaf de tweede helft van de 18de eeuw en voornamelijk in de eerste helft van de 19de eeuw ook de schermgevels voor. In de 19de eeuw evolueert het laatclassicisme naar een zwaarder uitgewerkt neoclassicisme zoals het pand Braambergstraat nl.immer 12. Vanaf 1877 worden restauraties opgevat als historiserende en verfraaiende "Kunstige Herstellingen" waarbij het Brugse karakter wordt geaccentueerd. De rol van de "Kunstige Herstellingen" binnen het stadsgezicht is heel groot en geeft tevens een evolutie aan van de historiserende restauraties. Een kenmerkend voorbeeld binnen het stadsgezicht is het voormalig brouwerij- en mouterij complex van Léon Schaeverbeke. Dit complex is tevens . een getuige van de vele toonaangevende architecten en bouwmeesters die in Brugge werkzaam waren zoals onder meer de architecten E. Timmery en T. Raison die een romantisch en pittoresk uitzicht gaven - aan dit stadsgezicht. Het voorliggend stadsgezicht, en de Rozenhoedkaai in het bijzonder, vormt een typevoorbeeld van hoe het stadsbeeld in Brugge in de 20ste eeuw vaak kunstmatig verouderd werd, om te voldoen aan een vermeend ideaalbeeld. Een kenmerkend voorbeeld zijn de houten gevels van de panden Wollestraat nummer 41-43, die als compleet nieuwe pseudo~middeleeuwse huizen werden gebouwd. Hierdoor kreeg dit stadsgezicht een romantisch en pittoresk uitzicht. De kaaimuren, de Blinde Ezelbrug, de imposante bebouwing langs de oevers vormt- samen met de gaaf bewaarde gevelrijen in deaanpalende straten en pleinen - een uniek geheel. De Vismarkt, het Huidenvettersplein en de Rozenhoedkaai met omgeving zijn mede door hun hoge esthetische en architecturale kwaliteiten, steeds een publieke aantrekkingspoel geweest, die ook internationaal gesmaakt werd en wordt.
ruimtelijk-structurerende waarde
De openbare pleinen Vismarkt en Huidenvettersplein vormen binnen het centrum van de stad Brugge belangrijke stedelijke structuren die een essentiële rol speelden in de economische ontwikkeling van de stad door enerzijds hun locatie in nabijheid van de Reie en de Burg en anderzijds door de aanwezigheid van de overdekte vismarkt en de gildehuizen op beide pleinen. De Rozenhoedkaai vormt een belangrijke lineaire structuur die al staat weergegeven op de kaart van Marcus Gerards (1562). Tot 1787 sloot de Rozenhoedkaai aan op Kraanrei die doorliep op de Markt onder de Waterhalle door tot aan het Jan Van Eyckplein. De Rozenhoedkaai biedt een zicht op de belangrijke gebouwen die sinds de Middeleeuwen dit stadsgezicht zo uniek maken.
stedenbouwkundige waarde
Het stadsgezicht van de Vismarkt, het Huidenvettersplein en de Rozenhoedkaai met omgeving illustreert de stadsuitbreiding in de 13de eeuw. Het uitzicht van de Vismarkt en het Huidenvettersplein en de straten die erop uitgeven, is historisch gegroeid en vloeit voort uit opeenvolgende stedenbouwkundige ingrepen. De ontwikkeling van dit stadsgedeelte werd ingezet in 1246 toen de Minderbroeders via een grondruil een stuk van de stadsweide "De Braamberg", kregen. Na het verder bebouwen van deze stadswijk bleef een open plein bewaard met de naam "Braamberg", de latere Vismarkt.
archeologische waarde
De Vismarkt, het Huidenvettersplein en de Rozenhoedkaai en omgeving kunnen worden beschouwd als een belangrijk bodemarchief met sporen van menselijke activiteiten en constructies die daar achtereenvolgens aanwezig waren en die belangrijk zijn voor hun betekenis in de studie van de geschiedenis van de stad Brugge. Op het stadsplan van Marcus Gerards van 1562 staan verschillende constructies die in de loop der eeuwen zijn verbouwd of afgebroken. De oostzijde van de Vismarkt werd tot 1762 ingenomen door het "Oostvleeshuis". Het Oostvleeshuis was het ambachtshuis van de vleeshouwers. Dit gebouw nam de volledige oostzijde van de Vismarkt in. De oudste vermeldingen dateren van het einde van de 14de eeuw.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Vismarkt, Huidenvettersplein en Rozenhoedkaai met omgeving [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113436 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Contact
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.