Beschermd monument van tot ( voorlopige bescherming)
Woning Velghe
voorlopige beschermingsbesluiten: 06-12-2018 ID: 14735
Deze bescherming betreft woning Velghe.
Woning Velghe is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
Woning Velghe, ontworpen door architect André Claessens in 1936, getuigt van een hoge ontwerpkwaliteit en is representatief voor de stijldiversiteit die het interbellum kenmerkte. De straatgevel van de woning incorporeert in belangrijke mate invloeden van de pakketbootstijl, die als een latere vorm van art deco kan worden beschouwd en ook zichtbaar is in het interieur. De typische kenmerken van de pakketbootstijl zijn onder meer zichtbaar in de gestroomlijnde vormgeving van de erker, de aanwezigheid van patrijspoortramen of ovaalvormige vensters in interieur en exterieur, van vlaggenmasten en van zichtbare metalen, verchroomde elementen, zoals balkonhekken en buisprofielen in de trapleuning. Daarnaast sluit het pand voor sommige elementen eerder aan bij het modernisme, maar worden ook traditionele elementen en vormen geïncorporeerd, die vooral in het interieur terug te vinden zijn. Dit ‘Roze Huis’ – waarvan de bijnaam afgeleid is vanuit de kleur van de opvallende, betegelde gevelafwerking – getuigt van een persoonlijke assimilatie van deze invloeden en neemt hierdoor een uitzonderlijke en vooruitstrevende plaats in binnen het gebouwde patrimonium in Gent van die periode. De rijkelijke, opvallende én atypische gevelafwerking, -opbouw en -detaillering van Woning Velghe had bovendien een belangrijke voorbeeldfunctie. Architect Joseph Lycke inspireerde zich voor het ontwerp van de Woning Van der Veeken in Wetteren (1937) openlijk op Woning Velghe, maar ook in Mechelen bevindt zich een ontwerp van Adolf Roose (1939) dat onmiskenbaar beïnvloed werd door het uitzonderlijke ontwerp van Claessens.
Woning Velghe sluit qua opbouw wel aan bij de algemene typologie van de rijhuizen uit het interbellum, die vaak gekenmerkt worden door een discrepantie tussen een eigentijdse geveluitwerking en een relatief traditionele planopbouw. De indeling van een enkelhuis onderging in het interbellum enkele algemene evoluties: de aanwezigheid van een kleine functionele keuken, de aandacht voor efficiëntie in de vorm van ingemaakte kasten, de toename van de relatie tussen interieur en exterieur met aandacht voor licht en groen – in dit geval bijvoorbeeld veruitwendigd in de oorspronkelijke aanwezigheid van een theesalon en veranda –, en de ruime traphal verlicht met glas-in-loodramen in de achtergevel. Een getuige van de bouwperiode is ook de gaaf bewaarde badkamer, die in die periode steeds vaker op de eerste verdieping werd gesitueerd in de nabijheid van de slaapkamers, eventueel in combinatie met een toilet. Door de herbestemming van de woning tot kantoor gingen sommige elementen verloren, maar de algemene planindeling bleef bewaard en afleesbaar.
Ook is de woning representatief voor het oeuvre van architect Claessens (1904-1960), dat in zijn totaliteit opvalt door de verzoening van zakelijkheid, functionaliteit en modernisme met ornamentiek, fantasie en traditionele elementen. Claessens realiseerde zijn oeuvre hoofdzakelijk in Oost-Vlaanderen. Dit oeuvre is behalve stilistisch divers en gelaagd, ook op typologisch vlak gevarieerd en omvat behalve rijhuizen en villa’s, ook bedrijfsgebouwen, kantoren, appartementsgebouwen en winkels. Woning Velghe vertoont gelijkenissen met andere – hoofdzakelijk Gentse – huizen naar zijn ontwerp, bijvoorbeeld in het voorkomen van een plat dak, een divers materiaalgebruik, het onderscheid tussen de afwerking van de plint en bovenbouw, het groeperen van rechthoekige vensters tot horizontale stroken op de bovenverdiepingen, en eveneens de toepassing van ronde patrijspoortvensters en ovale vensters. Bouwkeramiek hanteerde hij in de andere gekende voorbeelden enkel voor sommige bouwonderdelen, maar niet zo expliciet en omvangrijk als bij Woning Velghe. Daarnaast illustreert de woning ook Claessens’ totaalaanpak, waarbij hij aandacht had voor comfort, functionaliteit en verlichting.
Woning Velghe wordt gekenmerkt door een hoge ensemblewaarde, die bepaald wordt door een kwalitatief ontwerp van zowel exterieur als interieur. De straatgevel kan op zichzelf beschouwd worden als een kunstwerk, omwille van de weloverwogen, artistieke compositie en de bijzondere afwerking. Architect Claessens slaagde erin de gevel op te bouwen op basis van een driedimensionaal spel met rechthoeken en ovalen. Vooral deze ovale vormen zijn opvallend aanwezig en komen terug in het benedenvenster, het grondplan van de erker en de vormgeving van het decoratieve scherm boven de toegangsdeur. De uitwerking van dit scherm, opgehangen aan uitstulpingen van de tegels, heeft op zichzelf ook een grote sculpturale kwaliteit. De dynamiek van de vormgeving wordt versterkt door het opvallende kleurgebruik, meer bepaald het contrast tussen de roze bovenbouw en de zwarte graniet van de onderbouw, mogelijk oorspronkelijk versterkt door kleurrijke accenten in een contrastkleur, aangebracht op het schrijnwerk. Ook de aanwezige texturen en effecten verlevendigen dit totaalkunstwerk, meer bepaald de matte tegels en beschilderde, decoratieve elementen die contrasteren met de glanzende graniet en de verchroomde metalen banden en buiselementen.
De rijkelijke afwerking van het interieur bevindt zich in het verlengde van de opmerkelijke voorgevel en is representatief voor de ontwikkeling van de interieurkunst en decoratieve kunsten tijdens het tweede kwart van de 20ste eeuw. De woning is herkenbaar bewaard, ondanks de herbestemming als kantoor, die leidde tot noodzakelijke aanpassingen, en het verdwijnen van het oorspronkelijke, losse meubilair. De bewaarde interieurafwerking situeert zich op de gelijkvloerse verdieping in de representatieve vertrekken, namelijk de inkom, traphal, leefruimte, lavabonis en het toilet, en op de bovenverdieping de traphal, hoofdslaapkamer, badkamer en het toilet. Opvallend hierbij zijn vooral de afwerking met diverse soorten marmers, zowel van vloeren, radiatorkasten als lambriseringen, aansluitend bij de art deco, gecombineerd met verzorgd en decoratief uitgewerkt houten schrijnwerk, verlevendigd met onder meer glas in lood (deuren) en gestroomlijnde metalen elementen (trapleuning). Architect Claessens was eveneens actief als meubelontwerper. Hoewel geen archiefmateriaal bewaard is omtrent interieurafwerking, die eveneens uit vast meubilair bestaat (en gedeeltelijk bewaard is), is er sprake van een duidelijke eenheid met het architectuurontwerp. Het interieur van Woning Velghe is bovendien representatief voor de manier waarop Claessens functionaliteit en moderniteit verzoende met esthetiek. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar in de aanwezige buislampen in de badkamer, maar evenzeer in de weloverwogen omgang met indirecte verlichting in de traphal, die zo de ruimte mee vormgeeft. De badkamer kan omwille van de gave bewaring van de afwerking, het aanwezige sanitair en het ensemble van de twee lavabo’s met buislampen, beschouwd worden als een zeldzaam ensemble met een hoge esthetische kwaliteit.
Woning Velghe representeert de invloed van de opdrachtgever in de vormgeving en de kwalitatieve afwerking, en is een interessant voorbeeld van de wooncultuur in Gent tijdens het interbellum. Woning Velghe dankt haar graad van afwerking aan haar bouwheer Pierre Velghe, die zowel eigenaar was van een groothandel in bouwmaterialen als scheepsbevrachter. Ook de stilistische keuze voor de bootstijl kan verband houden met zijn beroep. De rijke afwerking met een gevarieerd gebruik van bijvoorbeeld hout, marmers en glas in lood, wijst op een welgestelde eigenaar. Dit wordt versterkt door het aanwezige comfort in de woning, dat in het interbellum een belangrijke opmars kende en hier resulteerde in onder meer een aansluiting op het waternet, de elektrificatie in de woning, de aanwezigheid van centrale verwarming en de ontwikkeling van het sanitair. De bewaarde badkamerinrichting en de decoratief afgewerkte radiatorkasten illustreren dit.
Koning Albertlaan 97 (Gent)
De woning is ontworpen door architect André Claessens in 1936 en is representatief voor de Gentse wooncultuur tijdens het interbellum en de stijldiversiteit die deze periode kenmerkte. Zowel het exterieur als interieur refereren aan de pakketbootstijl, die als een late vorm van art deco kan worden beschouwd, en combineren dit met elementen uit het modernisme en traditionalisme.
Koning Albertlaan 97 (Gent)
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning Velghe [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113440 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.