Beschermd monument

Etagelinde op voormalig molenerf

Beschermd monument van tot (voorlopige bescherming)

De rechtsgeldigheid van dit aanduidingsobject is niet meer actueel.
ID
113444
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/113444

Besluiten

Etagelinde op voormalig molenerf
voorlopige beschermingsbesluiten: 05-12-2018  ID: 14739

Beschrijving

Deze bescherming betreft een etagelinde op voormalig molenerf met inbegrip van een waterput met ijzeren handpomp.



Waarden

De etagelinde op het voormalig molenerf, met inbegrip van een waterput met ijzeren handpomp, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

wetenschappelijke waarde

De als etageboom gesnoeide zomerlinde dateert mogelijk uit het midden van de 18de eeuw. Het is een veteraanboom, die zich omwille van zijn leeftijd in een langzame aftakelingsfase bevindt. De veteraanboom wordt gekenmerkt door een grote stamomtrek, door de aanwezigheid van holtes in de stam of in de takken, of door dood hout in de kruin en door spleten of loslatende delen in de schors. Dit maakt hem tot een uniek habitat voor een aantal zeldzame soorten. Monitoring van deze boom kan de levensverwachting van dit herkenbaar exemplaar vergroten.

Door zijn omvang en vermoedelijk hoge leeftijd bezit deze boom een uitgesproken genetische waarde als vertegenwoordiger van een bijzondere variëteit.

historische waarde

Door de bijzondere en omstandige zorg die aan etagebomen werd besteed, vertegenwoordigen etagebomen vaak een oud en historisch relevant bomenpatrimonium. De specifieke snoeivorm kan teruggaan op historische tradities.

De linde met kenmerken van een etageboom bezit een authentieke standplaats door de historische eenheid met het vroegere tiendengebied van de voormalige Heerlijkheid van Volmerbeke, nabij de plantlocatie nog steeds het grensgebied tussen Hooglede en Kortemark. Dit grensgebied is mogelijk in verband te brengen met het vervaagde toponiem ‘Vierschaar’, verwijzend naar een vroegere gerechtigheidsplaats, waardoor de boom een gerechtsboom kan zijn. Hierdoor bezit de boom een opmerkelijke historische contextwaarde.

De historische waarde wordt ook bepaald door de verwijzing naar een vroeger drukbezochte plaats, namelijk het erf van de intussen verdwenen Hillemolen, oorspronkelijk een minstens 17de-eeuwse houten staakmolen, in de 19de eeuw geëvolueerd tot een stenen stellingmolen met stoommaalderij. Bij deze Hillemolen bevond zich ook een minstens 18de-eeuwse landelijke herberg genaamd ‘Het Hilleken’. Op het einde van de 19de eeuw en in de 20ste eeuw werd in de nabije omgeving ook een steenbakkerij uitgebouwd. De boom kan dus een ontmoetingsplaats geweest zijn voor molenaars, landbouwers, arbeiders, enzovoort. De linde met kenmerken van een etageboom had mogelijk ook een functie als schermbeplanting zoals een breed schaduwveld dat dienst deed als zonnescherm.

Gezien de plaats ook een kruispunt was van een particuliere weg, gelinkt aan de vroegere Hillemolen, en de openbare weg Amersveldestraat, had de boom tegelijk ook een markeringsfunctie als kruispuntboom. Vanaf het erf van de vroegere 17de-eeuwse windmolenlocatie bestond een netwerk van landelijke voetwegen in verbinding met onder meer het gehucht Hillemolen.

Een waterput met bewaarde ijzeren handpomp dicht bij de solitaire boom verwijst nog naar de nabije omgeving van de verdwenen landelijke herberg, die in 1918, samen met de stellingmolen en stoommaalderij, vernield werd tijdens het bevrijdingsoffensief van de Eerste Wereldoorlog.

technische waarde

De linde met kenmerken van een etageboom is een zeldzaam voorbeeld van een dergelijk type boom. Het landschapselement heeft een uitgesproken technische waarde omwille van een bijzondere snoeitechniek waarbij alle gesteltakken in meerdere horizontale vlakken werden geleid. In principe werden de loten, die zich ontwikkelen op de gesteltakken, jaarlijks teruggezet.

Door de snoeitechniek werd een brede kroon opgebouwd waarbij bedreigende of nadelige weersinvloeden (wind, regen, hagel, zon, bliksem,…) rechtstreeks werden afgeschermd. Een ruim schaduwveld zou hier functioneel geweest kunnen zijn als zonnescherm, bijvoorbeeld om lastdieren in functie van het molenbedrijf tijdelijk onder de etageboom te stallen.

esthetische waarde

De linde met kenmerken van een etageboom heeft een esthetische waarde omwille van de bijzondere en representatieve groeivorm als gevolg van een kunstmatige, haast kunstzinnige snoeitechniek. De oude boom bezit een eerbiedwaardig voorkomen door de aanwezigheid van een dikke, knoestige stam en gesteltakken, in de vorm van een kandelaar. Omwille van zijn omvang en groeivorm als etageboom is de boom een beeldbepalend object.

ruimtelijk-structurerende waarde

De solitaire linde aangeplant bij een vroegere particuliere weg uitgevend op de openbare weg Amersveldestraat en samenvallend met de gemeentegrens tussen Hooglede en Kortemark bezit een ruimtelijk-structurerende waarde als kruispuntboom. De plantpositie is daarmee een zeldzaam voorbeeld van een markeringsboom, aangeplant op een vroeger kruispunt en dicht bij een gemeentegrens. De waterput met bewaarde ijzeren handpomp die de positie van de verdwenen landelijke herberg bij de vroegere Hillemolen markeert, ondersteunt deze waarde.

De boomkruin is ook beeldbepalend langsheen de openbare weg Amersveldestraat en door de hooggelegen plantpositie is er een zekere bakenfunctie in het vrij open omgevende landschap.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Etagelinde bij woning

Amersveldestraat 160 (Hooglede)
Een enorme linde staat bij de inkom, aan de straatzijde van een voormalig erf. Het is hoogstwaarschijnlijk een aanplanting uit de tweede helft van de 18de eeuw.

Andere relaties

Wordt opgevolgd door

Etagelinde op voormalig molenerf

Amersveldestraat 160 (Hooglede)


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.