Als een overblijfsel van de verdwenen, omstreeks 1200 aangelegde stadsversterking van Borgloon herinnert de Kattensteeg aan het historische belang van de plaats, in het begin van de elfde eeuw ontstaan als hoofdplaats van het graafschap Loon en vervolgens een van de voornaamste steden van het middeleeuwse graafschap.

De aanwezigheid van gele kornoelje in de berm van de Kattensteeg herinnert aan het eertijds veelvuldig gebruik van deze plant voor diverse ambachtelijke doeleinden en menselijke consumptie. Deze struik werd traditioneel vaak als sierplant aangeplant in groenstroken en bermen. De ouderdom van de gele kornoelje langs de Kattensteeg is niet gekend, maar gezien de omvang zijn het al vrij oude bomen.

Als het zuidoostelijke deel van het tracé van de verdwenen middeleeuwse stadsversterking van Borgloon bezit de Kattensteeg stedenbouwkundige waarde. In de Kattensteeg is de historische topografie goed bewaard gebleven, met een nog steeds herkenbaar onderscheid tussen de intra en extra muros zijde van de stad. Door de goede bewaring van de historische topografie kan men in de Kattensteeg nog steeds het defensieve belang van de steile zuidelijke heuvelflank voor de vroegere stadsversterking ervaren. De oorsprong van de Kattensteeg als een pad op of naast de middeleeuwse stadsversterking is dus niet alleen op grondplan maar ook ter plaatse herkenbaar. De Kattensteeg is daarom een representatief voorbeeld van het doorleven van een verdwenen middeleeuwse stadsversterking in een huidig stedelijk landschap.

Daarnaast is de Kattensteeg een representatief voorbeeld van een historische voetweg die is ontstaan in de 19de eeuw, vóór de introductie van het gemotoriseerd verkeer. De aanvang van de Kattensteeg aan de Tongersestraat, als een smalle doorgang tussen twee huizen, is een herkenbaar voorbeeld van een historische stadsstructuur. Verder in de Kattensteeg, waar de verharde steeg een pad wordt, zijn de bakstenen tuinmuren bepalend voor de stedenbouwkundige waarde.

De Kattensteeg is een ruimtelijk ervaarbare en dus herkenbare afbakening tussen de historische stadskern en het buitengebied. De herkenbaarheid van de ruimtelijk-structurerende waarde wordt mee bepaald door de ensemblewaarde van de Kattensteeg met de bakstenen tuinmuren die het tracé van de voetweg afbakenen. Ook het gaaf bewaarde reliëf, waarbij de Kattensteeg over een steile heuvelflank uitkijkt op de vallei van de Motbeek, draagt bij tot de ruimtelijk-structurerende waarde van de Kattensteeg. Het ruimtelijk-structurerend karakter wordt versterkt door de aanwezigheid van gele kornoelje in de berm van de Kattensteeg, een soort die als haagelement typisch is voor het Haspengouwse landschap.

De instelling van een overgangszone dient de vrijwaring van de stedenbouwkundige en ruimtelijk-structurerende waarde van de Kattensteeg. Een overgangszone laat toe om een beheersvisie te ontwikkelen voor de betonnen keermuren die, hoewel geen erfgoedelementen, wel het historisch tracé van de Kattensteeg afbakenen. Een overgangszone laat ook toe om, met het oog op de problematiek van gronddruk, een beheersvisie te ontwikkelen voor de aangeaarde zijde van zowel de bakstenen als betonnen tuin- en keermuren.