De ruimtelijk-structurerende waarde van het domein Eikelenhof wordt bepaald door de geprononceerde ijzerzandsteenheuvel die de meest westelijke is van deze Brabantse getuigenheuvels. De beboste topzone zorgt voor een markant groenmassief in de weide omgeving.

Vanaf de heuveltop, meer bepaald vanaf de voormalige Calvarie, is er een gericht uitzichtpunt op Brussel in zuidwestelijke richting, en vanaf de bovenzijde van het panoramaperk is er ook een uitzichtpunt op Mechelen in noordwestelijke richting. De torens van de Sint-Goedelekathedraal en van de Sint-Romboutskathedraal en de koepel van het Justitiepaleis vormen bakens in het omgevende landschap.

Ondanks de verscholen ligging op de beboste heuveltop markeert de ruïneuze kapel Onze-Lieve-Vrouw van Halle de ligging van de vroegere bergkerk met omgevend kerkhof. Daarbij aansluitend markeert een cirkelvormige groep taxus de locatie van de vroegere Calvarie op de heuveltop. Mogelijk is deze houtige beplanting religieus geïnspireerd. Beide elementen zorgen voor een aanvullende ruimtelijk-structurerende waarde.

Omwille van de ligging op de flank van de getuigenheuvel en de bewuste parkaanleg met onder meer enkele glooiende graslanden, deels opgevat als een amfitheatervormig panoramaperk aansluitend bij een rondbogige arcade, bezit het domein Eikelenhof een uitzonderlijke esthetische waarde.

Ook de vormgegeven zichtstandpunten getuigen van een oorspronkelijk element in het parkontwerp. Deze ondersteunen enkele waardevolle vergezichten, in het bijzonder vanaf de heuveltop en voormalige Calvarie op onder meer de torens van de Sint-Goedelekathedraal en de koepel van het Justitiepaleis van Brussel in zuidwestelijke richting en vanaf de bovenzijde van het panoramaperk op de toren van de Sint-Romboutskathedraal van Mechelen in noordwestelijke richting, en dragen bij aan de esthetische waarde van het geheel.

Het domein Eikelenhof, dat zich uitstrekt over de noordelijke flank en de topzone van een ijzerzandsteenheuvel, bezit een belangrijke historische waarde omdat het getuigt van een eeuwenlang gebruik van deze bergsite, eerst religieus en later residentieel van aard. Het toponiem Kortenberg wordt reeds in 1095 in oorkonden vermeld als ‘Curtenberch’, later ook als Eikelenberg. Bij de 11de-eeuwse bergkerk (bewaard gebleven tot omstreeks 1773) hoorde ook een minstens 18de-eeuwse Calvarie. De bergkerk vormde de aanzet tot de latere Benedictinessenabdij van Kortenberg, waarvan het religieuze centrum omstreeks 1222 is overgeplaatst naar het beekdal van de Aderbeek, ten noorden van de Eikelenberg.

De kapel Onze-Lieve-Vrouw van Halle, in 1821 heropgericht door pastoor Gaethofs en toegewijd aan de Zwarte Madonna, markeert de in 1773 afgebroken bergkerk en een in 1799 vernielde voorgaande kapel. Een bewaarde 15de-eeuwse grafsteen, verwijzend naar pastoor Minne, overleden in 1461, is ingewerkt in deze kapel.

Het domein Eikelenhof is verder vormgegeven rond het in 1843, in opdracht van Henri Joseph Verheyden gebouwde buitenverblijf in neo-Italiaanse renaissancestijl, nadien bekend als Villa ‘La Chênaie’. Dit klassieke landhuis of ‘maison de campagne’ met twee zijgebouwen, ontworpen door de bekende Hollands-Belgische architect Jean-Pierre Cluysenaar, is representatief voor het vroege oeuvre van deze architect. Het bleef altijd in handen van gegoede burgerij, meestal als buitenverblijf. Achtereenvolgens waren dit de families Verheyden, Lemonnier, Leclercq, Hocedez en Laneau. Omstreeks 1865 werd in opdracht van de erfgenamen van de familie Verheyden een portierswoning met bijgebouwen, broeikas of serre en ommuurde moestuin opgericht, waaraan de familie Leclercq in 1881 nog twee broeikassen liet toevoegen. Deze ontwikkelingen zijn typisch voor de ontwikkeling van de horticultuur in de late 19de en vroege 20ste eeuw. Onder het eigenaarschap van de familie Jules Leclercq werd de villa ook een tijd als hoofdverblijfplaats gebruikt. In die periode werd ook in de parkaanleg werd toen een uitbreidingscampagne doorgevoerd. Tegelijk werd langs het stelsel van omgeleide voetwegen een nieuwe kapel opgericht, bereikbaar vanuit de Vogelenzangstraat. Na verval van deze kapel, werd in 1954 een nieuwe kapel Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis gebouwd. Deze kapel, bijgenaamd ‘Kapel op den Berg’, is een ontwerp van architect Albert Neys.

In 1985 werd het domein Eikelenhof, dat eerder was bedreigd door nieuwe weginfrastructuur, bij een eerste lichting van Vlaamse natuurreservaten erkend. Via beheerscontracten met de vereniging Belgische Natuur- en Vogelreservaten werd een gericht natuurbeheer ingepast, wat getuigt van een vroeg gehecht belang aan natuurbescherming.

Het domein Eikelenhof omvat een uitzonderlijke site van een verdwenen 11de-eeuwse bergkerk, toegewijd aan Sint-Amandus en naar verluidt ingewijd in 1095 door Gualcherus, bisschop van Kamerijk. De bergkerk werd gesloopt omstreeks 1773, het omgevend kerkhof ontmanteld in 1914. Het is niet uitgesloten dat deze plek ook teruggaat tot een voorchristelijke cultusplaats. Ten westen van de bergkerk is een minstens 18de-eeuwse Calvariezone bekend. De bergkerk waar kluizenaarswoningen tegenaan waren gebouwd, vormde de aanzet tot de latere Benedictinessenabdij van Kortenberg, waarvan het religieuze centrum omstreeks 1222 is overgeplaatst naar het beekdal van de Aderbeek, ten noorden van de Eikelenberg. Volgens de overlevering zouden de gebouwen van de kluizenaressen op de Eikelenberg aan de basis liggen van de abdijstichting. 17de-eeuwse documenten verwijzen naar een zekere Sint-Columba, naar verluidt stichteres van de oudste abdij van Brabant.

Rekening houdend met de langdurige periode als cultusplaats en de geattesteerde begraving rond de bergkerk, is het waarschijnlijk dat er archeologische sporen van verering en van menselijke resten in situ bewaard zijn. Voorts worden ook sporen vermoed van stenen graftekens en van een voormalige pastorie. Dit bodemarchief staat borg voor een bijzondere archeologische waarde.

Overige archeologisch-landschappelijke relicten van een vroeger wegenpatroon zijn aanwezig in het bosrijke park, en zijn thans nog herkenbaar door onverharde, diep ingesneden wegtracés. Tenslotte komen op de flanken enkele sporen van groeves voor die wellicht in verband staan met oppervlakkige ontginning van ijzerzandsteen.

Het domein Eikelenhof getuigt van een wetenschappelijke waarde door de herkenbaarheid van een specifieke landschappelijke ontwikkelingsvorm. Het domein is gelegen op de flank van de meest westelijk gelegen ijzerzandsteenheuvel in Vlaams-Brabant. Deze getuigenheuvel is ontstaan vanuit een karakteristieke geologische opbouw, waarbij een verkitte ijzerhoudende, zandige ondergrond weerstand bood aan langdurige erosie.

Het beboste deel van het domein Eikelenhof is een geëvolueerd restant van een historisch bos en bezit voor Vlaanderen vrij zeldzame bosvegetaties die verwijzen naar een langdurige bebossing. Bij een vroegere Calvariezone groeit een opmerkelijke cirkelvormige groep taxus, een soort die wel vaker typerend is voor religieuze plaatsen, zoals kerkhoven, kapelhoven en pastorietuinen.

De landschappelijke parkaanleg uit de 19de en 20ste eeuw wordt gekenmerkt door bijzondere bomen, waaronder een Japanse cipres, een omvangrijke blauwe Atlasceder, twee mammoetbomen, een omvangrijke bruine beuk, een Hongaarse zilverlinde, een zomereik en een wintereik. Daarnaast komt ook een waardevolle groep bladverliezende azalea’s voor. Op de flanken van de heuvel komen graslandvegetaties voor met een voor Vlaanderen zeldzaam heischraal karakter. Deze vegetaties behoren gedeeltelijk tot een Europees beschermd habitattype. Aan het rijk geschakeerde landschap rond de ijzerzandsteenheuvel is ook een gevarieerde dierenpopulatie gebonden, waaronder enkele zeldzame vogelsoorten, kenmerkend voor oudere bostypes. Bepaalde vleermuizen onder een Europees beschermde populatie, vormen een kwetsbare dierengroep in het domein.

Heel waarschijnlijk weerspiegelt een deel van de parkbomenbeplanting de kosmopolitische en geografische interesse van de toenmalige eigenaar Jules Leclercq, met name de Japanse cipres en de omvangrijke blauwe Atlasceder. Het exemplaar van de Japanse cipres behoort tot de dikste van zijn soort in Vlaanderen.

Het domein Eikelenhof heeft een opmerkelijke architecturale waarde omdat het, in aansluiting op de italianiserende stijl voor het landhuis of Villa ‘La Chênaie’ van architect Jean-Pierre Cluysenaar, getuigt van een nieuw model van buitenleven voor de gegoede burgerij. Daarbij zijn er ook duidelijke relaties tussen de bouw- en de parkarchitectuur, waarbij de inplanting van de villa op de flank van de ijzerzandsteenheuvel zeer bepalend is.

De parkaanleg rond de villa, met een langgerekte vijver, enkele glooiende graslanden, meerdere individuele parkbomen en een vloeiend padenpatroon, is deels opgevat als een panoramaperk. In relatie tot het gekasseide binnenplein is een rondbogige arcade met grastaluds aangelegd. Deze Italiaans geïnspireerde aanleg, oorspronkelijk afgezet met een spijlenhekwerk, is als een soort amfitheater in de flank van de heuvel uitgewerkt en verbindt de beide zijgebouwen. Het ensemble van de bewaarde Villa ‘La Chênaie’, de unieke ligging op de flank van de getuigenheuvel en het omgevend park met centrale tuintrap, panoramaperk, ornamenten en waardevolle bomen maken deze site uitzonderlijk.