Kasteel De Helle, gebouwd tussen 1725-1732, is gelegen te midden van een ruim classicistisch geïnspireerd park, dat langs de straatzijde is afgesloten met een bakstenen omheiningsmuur en een smeedijzeren hekken. Aan de achterzijde wordt het domein begrensd door de Laeckt (ook Lotbeek genoemd), die de grachten voedt.

Historiek

Het huidige kasteel werd vermoedelijk gebouwd ter vervanging van en op de fundamenten van een ouder kasteel. Het oudere kasteel was een veel groter geheel, zoals blijkt uit een afbeelding van circa 1594 op de figuratieve kaart van de Zenne vanaf Hombeek tot Ruisbroek, opgemaakt door Mathieu Bollin. Deze kaart toont een omwaterd vierkant complex met vier hoektorens, mogelijk daterend uit de 15de of de 16de eeuw als verbouwing van een oudere donjon. Vermoedelijk raakte dit complex zodanig in verval in de loop van de 17de eeuw dat het in het tweede kwart van de 18de eeuw werd vervangen onder de familie d'Yve d'Ostiche door een riant landhuis. Op basis van het archief van de familie van markies Henri d'Yve de Bavai kan deze bouw gedateerd worden in de periode 1725-1732. Het landhuis was kleiner dan het huidige kasteel, wat duidelijk te zien is op een tekening van 1733 van de hand van F.I. De Rons. Het afgebeelde classicistische gebouw stemt volledig overeen met het huidige, op de tegen de zuidgevel aangebouwde serre en de gevelcementering na.

Circa 1830, bij de aanvang van het kadaster, bestond het domein uit het kasteel met binnenplaats en 'lusthof' (zone binnen de omgrachting) en een 'lustvijver' (omgrachting) met lustdreef (de brede strook die aan drie zijden de buitenoever van de omgrachting vormde). Het perceel tussen het kasteel en de straat stond omschreven als 'hof' en was door een afgebakende oprit verdeeld in twee geometrische perken. De rest van het park bestond voornamelijk uit hoogstammige randbeplanting. Enkele bomen van de 19de-eeuwse aanleg, onder meer een witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum), enkele haagbeuken (Carpinus betulus) en een gele trompetboom (Catalpa ovata), bleven bewaard. In het verlengde van de oprit lag een brede, lange dreef die verbinding gaf met de Bergensesteenweg. Deze dreef is ook al zichtbaar op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778), maar verloor haar belang bij de aanleg van het kanaal Brussel-Charleroi in 1827-1833.

De omringende tuin werd circa 1860 door Victor Misson, de toenmalige eigenaar, uitgebreid in noordelijke richting tot aan de huidige Beemdstraat; het gebied besloeg toen meer dan 3 hectare; deze zone is momenteel grotendeels aangestort, met grind bedekt of overschaduwd door de opslag van gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus), es (Fraxinus exelsior) en gele bindwilg (Salix rubens (x)).Bij de jongste renovatie van het kasteel (tweede helft jaren 1990) werd naast de serre ook een deel van de tuin heraangelegd. Elementen ontleend aan de klassieke tuinkunst werden toegevoegd: onder andere een moestuin, tuinbeelden met figuren uit de klassieke oudheid en door hagen van bruine beuk (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) compartimenten. Ten zuiden van het kasteel werd een ‘jardin à l’anglaise’ aangelegd in de vorm van een langwerpige vijver met golvende contouren en een eilandje, de evocatie van een arcadisch rivierlandschap.

Beschrijving

Het park vertoont vandaag nog reminiscenties aan een formele, classicistisch geïnspireerde aanleg met axiale perspectieven, geometrisch uitgewerkte borders en parterres, onder meer als resultaat van de jongste renovatie. Ten zuidwesten van het kasteel, ter hoogte van en dwars op de Karel Gilsonstraat ingeplant, bevindt zich de voormalige portiers- of hovenierswoning met ingewerkte duiventoren.

Merkwaardige bomen

In het park komen verschillende merkwaardige bomen voor:

• 1. gele trompetboom (Catalpa otava): stamomtrek van 3,51 meter.
• 9. witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum): stamomtrek van 4,65 meter.
• 36. zuilvormige eik(Quercus robur ‘Fastigiata): stamomtrek van 3,34 meter.

Bibliografie

Het classicistisch geïnspireerd park rond het Kasteel De Helle te Ruisbroek, is beschermd als dorpsgezicht.