Beschermd monument

Herenhuis met dienstgebouw en landschapstuin

Beschermd monument van tot heden

ID
12492
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/12492

Besluiten

Herenhuis met dienstgebouw en tuin
definitieve beschermingsbesluiten: 02-12-2015  ID: 5831

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als monument omvat het herenhuis, met inbegrip van het dienstgebouw en de uitgestrekte landschapstuin.



Waarden

Herenhuis met dienstgebouw en tuin is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

sociaal-culturele waarde

Het driehoekige beboomde dorpsplein van Moerzeke is met zijn aangrenzende historische bebouwing ruimtelijk structureel en visueel een zeer sterk bepalende cultuurlandschappelijke component voor de historische dorpskern van Moerzeke. Het is determinerend voor de eigenheid, lokale identiteit en het publieke centrumkarakter van de oude dorpskern in relatie met de dorpskerk, het oude gemeentehuis, de pastorie. Het dorpsplein bezit tevens als ruimte met publieke maatschappelijke functie een inherente samenhang met de begin 20ste-eeuwse muziekkiosk. Beide vrijheidsbomen zijn maatschappelijk van belang omwille van hun symboolwaarde. Ruimtelijk en visueel zijn deze twee lindebomen en beiden bomenrijen met linden beeldbepalende componenten van het historische dorpsplein en dragen bij tot de eigenheid ervan.

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: Het herenhuis bezit naar exterieur, afgezien van de fraaie 18de-eeuwse classicistische poort en deuromlijsting in Lodewijk XVI-stijl, overwegend het voorkomen van een voorname grote stadswoning uit het derde kwart van de 19de eeuw met een imposante bepleisterde lijstgevel van drie bouwlagen gekenmerkt door een symmetrische dubbelhuisopstand en een stilistische afwerking die vooral representatief is voor het neoclassicisme in de burgerlijke bouwkunst. De donkergrijze beraping van de linker zijgevel is een zeldzaam wordende getuige van een gevelafwerking die in de 19de eeuw ook werd toegepast. Diverse structurele en decoratieve interieurcomponenten uit de 18de en 19de eeuw werden verenigd in dit herenhuis met grote architecturale allure waarbij de classicistische en neoclassicistische vormentaal werden gehanteerd. De geëvolueerde woning bewaart haar authentieke indeling met gewelfde kelders en een rijke aankleding met een ensemble van verfijnde stucornamentiek op schouwboezems en plafonds, vooral neoclassicistische marmeren schouwmantels en een salon met wandschilderingen van jachttafelen. Typologisch en stilistisch beantwoordt het dienstgebouw met aanpalend koetshuis en paardenstallen aan het gebouwtype geritmeerd door rondbogen dat eind 18de en in de 19de eeuw gebruikelijk was.

historische waarde

Het monumentaal herenhuis resulteert uit een aanpassing in het derde kwart van de 19de eeuw van een ouder huis, in de tweede helft van de 18de eeuw bewoond door vooraanstaanden die het lokaal bestuursambt van schout van Moerzeke uitoefenden. Van de 18de-eeuwse bouwfase getuigen nog herkenbaar voor het exterieur de 1773 gedateerde merkwaardige inrijpoort met in reliëf voorgestelde Sint-Martinus te paard die zijn mantel deelt, afkomstig uit de Sint-Martinuskerk van Moerzeke en een uitgewerkte hardstenen voordeuromlijsting in Lodewijk XVI-stijl. Het authentieke interieur combineert op bijzondere wijze een rijke 19de-eeuwse decoratie met herkenbare elementen van de 18de-eeuwse inrichting. Gezien zijn landelijke context ervan bezit dit exclusieve herenhuis ook een zeldzaam karakter. Bij het herenhuis hoort historisch een typisch afhankelijk bijgebouw, een lange bakstenen dienstvleugel die diverse karakteristieke functies omvat waaronder een personeelswoning, bakoven, koetshuis en paardenstallen. De diepe uitgestrekte tuin bezit een voor de 19de eeuw kenmerkende landschappelijke parkaanleg met perspectief, gazon, slingerpad, niervormige vijver, reliëfverschillen en een gevarieerd bomenbestand. Deze cultuurlandschappelijke aanhorigheid vormt historisch, conceptueel en ruimtelijk een entiteit met het herenhuis. De fruitmuren, de afsluiting met hekwerk. de twee consoles met siervaas, de resten van de druivenserre en van het tuinpaviljoen maken integrerend deel uit van het historische park. Het gevarieerd bomenbestand dat een wezenlijk historisch en botanisch betekenisvol bestanddeel is van de site, omvat onder meer volgende merkwaardige bomen: moerascypres (Taxodium distichum)(524cm, met veel ademwortels), gewone robinia (Robinia pseudoacacia) (282cm), bruine beuk (Fagus sylvatica 'Atropunicea') (362cm), bruine beuk (Fagus sylvatica 'Atropunicea') (319cm), beshulst (Ilex aquifolium 'Pyramidalis') (101/73), bruine beuk (Fagus sylvatica 'Atropunicea')(271cm, voetent), witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) (231cm), bergiep (Ulmus glabra) (3-stammig, 130cm aan de voet), zomereik (Quercus robur) (293cm), treures (Fraxinus excelsior 'Pendula') (139cm), tamme kastanje (Castanea sativa) (425cm, gehavende veteraan maar pittoresk en monumentaal), trompetboom (Catalpa bignonioides) (oude, niet meetbare, platliggende veteraan), vederesdoorn (Acer negundo) (176cm), gewone es (Fraxinus excelsior) (233cm), zeer zeldzame oude bontbladige hulsten met gele bessen (Ilex aquifolium, onbekende cultuurvariëteit), (40 en 56cm), bontbladige hulst (llex aquifolium 'Argenteovariegata', cameliabladige hulst (llex x altaclarensis 'Camelliaefolia'), oude coniferen in cultivars van Oosterse levensboom (Thuja orientalis) en Californische cipres (Chamaecyparis lawsoniana).

artistieke waarde

De artistieke waarde wordt bepaald door de grote tuin in landschappelijke stijl met riant karakter en met duidelijk tuinarchitecturale kwaliteiten. Dit blijkt uit het centraal grasveld, vertrekkend vanaf een niervormige vijver gelegen tussen een overwogen keuze en evenwichtige inplanting en afwisseling van volwassen naald- en loofhoutbomen en achteraan oplopend om het perspectief gunstig te beïnvloeden.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Herenhuis met dienstgebouw en landschapstuin

Dorp 28 (Hamme)
Het monumentaal herenhuis resulteert uit een aanpassing in het derde kwart van de 19de eeuw van een ouder huis uit de tweede helft van de 18de eeuw. Bij het herenhuis hoort historisch een typisch afhankelijk bijgebouw en een diepe, uitgestrekte tuin.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herenhuis met dienstgebouw en landschapstuin [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/12492 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.