Beschrijving
De bescherming als monument betreft de watermolen van Volsem met inbegrip van de sluis en de cultuurgoederen die er integrerend deel van uitmaken, de kasseiweg vóór de molen, de kasseiweg op de andere oever van de Zuunbeek en het brugdeel met leuningen over de Zuunbeek.
Waarden
De watermolen van Volsem, met inbegrip van de sluis en de cultuurgoederen die er integrerend deel van uitmaken, de kasseiweg vóór de molen, de kasseiweg op de andere oever van de Zuunbeek, het brugdeel met leuningen over de Zuunbeek is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door:
industrieel-archeologische waarde
Als indrukwekkend voorbeeld van een watermolencomplex met twee waterraderen dat oorspronkelijk in 1553 werd opgetrokken (op de plaats van een voormalige 12de eeuwse leprozerij), waarvan de huidige gebouwen in hoofdzaak dateren van circa 1700/1ste helft 18de eeuw (naar aanleiding van een zogenaamde 'versteningscampagne' van een leem- en vakwerkconstructie?), en dat nog over een volledig uit natuurstenen blokken bestaand sluiswerk voor twee raderen beschikt. Het inwendige van het complex wordt daarenboven gekenmerkt door de bewaarde oude tegelvloeren met Boomse tegels, oorspronkelijk schrijnwerk, oude kapconstructies met ruw bewerkte en getapte balken alsook het zware juk dat de maalvloer onderstut. Van het molenwerk blijft als sprekende materiële getuige van de historische maalfunctie nog het houten luiwerk over. Vóór de molen en op de andere oever van de Zuunbeek liggen daarenboven belangrijk restanten, materiële getuigen van de 19de-eeuwse situatie, namelijk van een met kasseien aangelegde oude steenweg met voorbeeldwaarde alsook een deel van de oude brug over de Zuunbeek.
Ook het ijzeren brugje stroomafwaarts van de molen heeft als ijzeren brugje met gesmede leuningen (begin 20ste eeuw) een voorbeeldwaarde als illustratie van de wijze waarop dergelijke brugjes werden geconstrueerd.