Beschrijving
De bescherming als monument omvat de parochiekerk Sint-Brixius.
Waarden
Parochiekerk Sint-Brixius is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
sociaal-culturele waarde
Als zijnde de grafkerk van de familie (de) Bethune en meer bepaald Jean-Baptiste (de) Bethune. De familie de Bethune speelt sinds het begin van de 20ste eeuw een belangrijke rol in het politieke, sociale en economische leven van Marke. J.-B. (de) Bethune speelde een prominente rol in de Belgische architectuurgeschiedenis als promotor van de katholieke neogotiek. Tevens had zijn gedachtengoed een grote invloed op de stijlontwikkeling van de toegepaste kunsten in de tweede helft van de 19de eeuwen het belang van het gesamtkunstwerk in de architectuur.
Als zijnde een representatief voorbeeld van een parochiekerk, waarbij de opdrachtgevers, hier de plaatselijke adel, het programma van de kerk bepalen. De decoratie en het meubilair van de kerk werden bijna volledig geschonken door (de) Bethune-familie en de iconografie van de beelden, glasramen, altaren ... werd door hen bepaald.
artistieke waarde
De artistieke waarde wordt gevormd door het gaaf bewaarde ensemble. Het meubilair, dat integraal deel uitmaakt van de kerk, werd ontworpen en uitgevoerd door de beste neogotische kunstateliers van circa 1900, onder meer het atelier Bressers-Blanchaert met wie J.-B. (de) Bethune continue samenwerkte en wiens realisaties worden beschouwd als de beste van de Sint-Lucasneogotiek in Vlaanderen.
- Houten hoogaltaar van 1901, naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune uitgevoerd door het atelier Bressers-Blanchaert (Sint-Denijs-Westrem).
- Noordelijk zijaltaar toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van 1901, door het atelier Bressers-Blanchaert.
- Zuidelijk zijaltaar toegewijd aan Heilige Brixius van Tours en Heilige Drogo, van 1901 door het atelier Bressers-Blanchaert.
- Triptiek van het Heilig Hart naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune uitgevoerd door atelier Bressers-Blanchaert.
- Neogotische preekstoel van 1905 naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune door Blanchaert (Sint-Denijs-Westrem).
- Doopvont van 1910 uitgevoerd door J. Lelan-Declerck (Kortrijk) met neogotisch koperen deksel naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune en uitgevoerd door Desclee.
- Twee neogotische biechtstoelen van 1910 door J. Lelan-Declerck (Kortrijk) en twee neogotische biechtstoelen van 1935 gemaakt door firma Lannoo Br. & Z. (Marke).
- Neogotische koorbanken naar ontwerp van J. Boute (Kortrijk).
- Schilderij: Kruisafneming, kopie van de Kruisafneming van P.P. Rubens van circa 1900.
- Schilderij: Onze-Lieve-Vrouw met kind schenkt aan Heilige Dominicus Guzman de rozenkrans van de heer de Tracy (Gent) van 1888.
- Houten gepolychromeerd beeld van Sint-Jozef circa 1901, naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune.
- Gepolychromeerd beeld van Onze-Lieve-Vrouw met kind op maansikkel naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune (1888), uitgevoerd door het atelier Bressers-Blanchaert (Sint-Denijs-Westrem).
- Gepolychromeerd beeld van de Heilige Antonius van Padua van 1901 (ontwerp 1888) naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune, uitgevoerd door het atelier Bressers-Blanchaert.
- Gepolychromeerd beeld van de Heilige Apollonia van 1901 door Bressers-Blanchaert.
- Triomfkruis naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune, afkomstig uit de kerk van de gedurige aanbidding (Salazar) te Brussel.
- Kruisweg met veertien staties van Aloïs Debeule (Gent).
- Koor met zeven neogotische glas-in-loodvensters met voorstellingen uit het leven van Jezus en Maria, (1892); brandglasramen in zijkoren met onder meer fragmenten uit het leven van Onze-Lieve-Vrouw; rozet boven Brixiusaltaar van 1907 met tronende 'Beau Dieu d'Amiens'; brandramen in het Brixiuskoor van 1908; Heilige Teresia, Heilige Maria, Heilige Jozef van 1910, allen naar ontwerp van J.-B. (de) Bethune en uitgevoerd door J. Casier (Gent).
- Grafmonument van de familie (de) Bethune.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: Als zijnde een typische neogotische dorpskerk opgericht in 1900-1902, naar een ontwerp van Jean-Baptiste (de) Bethune en postuum uitgevoerd door Jules Carette.
Als zijnde één van de laatste ontwerpen van Jean-Baptiste (de) Bethune, die beschouwd wordt als de belangrijkste protagonist van de neogotische stijl in België en mede-oprichter van de Sint-Lucasscholen in België.
Als zijnde de laatste pure Bethuniaanse neogotische realisatie, die opvalt door de proportieverhoudingen die de monumentaliteit van kerk bepalen en die duidelijk geïnspireerd is op de vroeggotiek van het Scheldegebied.