Beschermd cultuurhistorisch landschap

Nationale Plantentuin van België

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
1337
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/1337

Besluiten

Nationale Plantentuin van België
definitieve beschermingsbesluiten: 09-08-1967  ID: 544

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Deze bescherming betreft de Nationale Plantentuin van België te Meise.

Het beschermde landschap heeft een belangrijke

  • wetenschappelijke waarde: de botanische (inclusief dendrologische) verzameling van de Nationale Plantentuin van Meise is van Eurpees belang.
  • historische waarde: het huidige domein is in 1883 ontstaan uit de samensmelting van de twee aparte kasteeldomeinen, waarvan één omwalde site met hooghof-neerhofstructuur. De waterburcht werd in neogotische stijl heraangekleed en het park werd heraangelegd in late landschappelijke stijl. De naam Bouchout is verbonden met Charlotte, de weduwe van 'Keizer' Maximiliaan van Mexico, die er van 1879-1927 verbleef. In 1938 neemt de nationale plantentuin er haar intrek.
  • esthetische waarde: de Nationale Plantentuin met middenin de waterburcht van Bouchout bezit alle kenmerken en charmes van een grootschalig landschappelijk park.


Waarden

De Nationale Plantentuin van België is beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door de:

esthetische waarde

-


Aanduiding van

Is de bescherming van

Domein van de Plantentuin van Meise

Nieuwelaan (Meise), J.Van Gijsellaan, Kruidtuinlaan 2 (Wemmel)
Park in landschappelijke stijl van 143 hectare, ontstaan uit de samen­voeging van tot de 12de eeuw opklimmende domeinen: Meise en Bouchout, in 1879-1881 aangekocht door koning Leopold II voor zijn zuster Charlotte en omgewerkt tot één landschappelijk park met twee kastelen; circa 1700 een barok lustslot (Meise) en een feodale burcht (Bouchout), beide rond 1810 omringd door 'Engelse' tuinen met diverse 'fabriekjes' en 'follies', die wellicht een maçonnieke betekenis hadden, onder meer een rustieke rotsbrug annex grot (Bouchout) en een neoclassicistische 'Vriendschapstempel' (Meise), met ook nog een monumentale oranjerie (Meise) en een 'hermitage' in neogotische 'troubadourstijl' (Bouchout); in 1938 aangekocht door de Belgische Staat, vestiging van de Nationale Plantentuin; het kasteel van Meise werd in 1944 zwaar beschadigd en gesloopt; bouw van een imposant serrencomplex ('Plantenpaleis') in 1947-1958 en van een elegant, laatmodernistisch herbarium- en bibliotheekgebouw in 1959-1962.

Is de omvattende bescherming van

Aardappelkelder

Nieuwelaan (Meise)
De zogenaamde aardappelkelder van 1946 ligt ten noordoosten van het plantenpaleis. Het betreft een ondergrondse bakstenen kelder met een oppervlakte van 16 m2, die gebruikt werd als vorstvrije bewaarplaats voor de knollen van zomerbloeiers. Vandaag is de kelder buiten gebruik.


Balatkas of Kroonserre

Kruidtuinlaan 2 (Wemmel)
Ten noordwesten van de ingang aan de J.Van Gijsellaan ligt de sierlijke Balat-serre, naar haar bekroning ook "Kroonserre" genoemd of naar haar bestemming "Victoriakas". Ze werd in 1854 ontworpen door Alphonse Balat (Elsene 1818-1895), hofarchitect van Leopold II, voor de Brusselse zoo in het Leopoldpark.


Belvedèrepaviljoen

Kruidtuinlaan 2 (Wemmel)
Iets ten noordwesten van de toegang aan de J.Van Gijsellaan ligt een belvedèrepaviljoen op een heuvel. Het dateert uit het begin van de 19de eeuw.


Engelse brug en grot

Kruidtuinlaan (Wemmel)
De Engelse Brug met bijhorende grot is gelegen ten westen van het plantenpaleis op grondgebied Wemmel. Ze werd vermoedelijk gerealiseerd in de periode 1805-1810, toen deze omgeving werd ingericht als Engelse tuin, vermoedelijk naar ontwerp van François Verly.


Garages bij Pachthof

Kruidtuinlaan (Wemmel)
Het wagenhuis bij het pachthof vertoont neotradionele reminiscenties en dateert naar verluidt uit de periode 1898-1920, hoewel het op de topokaart van 1902 nog niet is aangeduid. In 1954-1955 werd het wagenhuis ingericht als garage, waarbij het uitzicht van de begane grond sterk werd gewijzigd.


Gedichte ijskelder

Nieuwelaan (Meise)
De plaats van een vermoedelijk 18de-eeuwse ijskelder wordt vandaag slechts aangeduid door een kunstmatig aarden heuveltje dat een bakstenen koepel omhult. De half ondergrondse kelder met een oppervlakte van ongeveer 20 m2.


Grote ijskelder

Nieuwelaan (Meise)
De grote ijskelder is gelegen ten zuidwesten van de Vlaamse hoeve. Hij werd gerealiseerd naar een ontwerp van architect Albert Capronnier van 1879. Het zou gaan om één van de laatste en grootste ijskelders van België.


Herbariumgebouw

Nieuwelaan (Meise)
Het herbariumgebouw dateert uit de periode 1959-1962 en is gelegen in de zuidoostelijke hoek van het domein. Op het kadaster werd het gebouw voor het eerst ingetekend in 1970. Het complex is representatief voor het naoorlogse modernisme.


Hoofdingang Plantentuin

Nieuwelaan (Meise)
Het monumentaal uitgewerkte toegangshek aan het begin van de gekasseide eredreef tussen de Nieuwelaan en het waterkasteel van Boechout, in 1850-1855 aangelegd door graaf Amedeus de Beauffort (1806-1858), vormt vandaag de hoofdingang van de Plantentuin. Deze hoofdingang bestaat uit geblokte hekpijlers van blauwe hardsteen, vermoedelijk uit het laatste kwart van de 19de eeuw, toen keizerin Charlotte het domein bewoonde.


IJskelder bij de Vriendschapstempel

Nieuwelaan (Meise)
In het uiterste noorden van het domein nabij de Vriendschapstempel ligt een ijskelder, waarvan een deel onder de tempel ligt. Deze grotere en beter geïsoleerde kelder werd vermoedelijk gebouwd in 1818 ter vervanging van de 18de-eeuwse ijskelder verder ten zuidwesten.


Kasteel van Boechout

Nieuwelaan 38 (Meise)
De oorsprong van het heerlijke domein van Boechout, dat rechtstreeks onder het gezag stond van de hertog van Brabant klimt op tot de hoge middeleeuwen. Het waterslot,waarvan de donjon zou opklimmen tot circa 1300, vertoonde tot in de vroege 19de eeuw een sterk defensief karakter. In de periode 1832-1840, verkreeg het kasteel zijn huidige architecturale vormgeving.


Linnaeuspoort

J.Van Gijsellaan (Wemmel)
De Linnaeuspoort, toegang tot de Plantentuin van Meise, ligt op grondgebied Wemmel, in het meest zuidelijke punt van het domein en dateert vermoedelijk uit het laatste kwart van de 19de eeuw. Het betreft monumentale, geringde, pijlers van blauwe hardsteen op een hoge sokkel en bekroond door een geprofileerd kapiteel.


Oranjerie met ommuurde moestuin en muurserre

Nieuwelaan (Meise)
De oranjerie en bijhorende ommuurde moestuin liggen in het noordoostelijke deel van het domein en zijn perfect naar het zuiden georiënteerd met zicht op de vijver. De neoclassicistische oranjerie werd gebouwd omstreeks 1818 toen baron Vanderlinden d’Hoogvorst verder naar het westen een nieuw kasteel liet bouwen ter vervanging van het oude Hof van Meise.


Pachthof bij het kasteel van Boechout

Kruidtuinlaan 2 (Wemmel)
In het verlengde van de toegangspoort aan de J.Van Gijsellaan, verder in noordelijke richting, bevindt zich het pachthof bestaande uit verschillende vrijstaande gebouwen rond een gekasseid erf. Het werd gebouwd in 1853-1854.


Plantenpaleis

Kruidtuinlaan 2 (Wemmel)
Het plantenpaleis ligt in het zuidelijk deel van het domein van de Plantentuin, op grondgebied Wemmel, ten noordoosten van de toegangspoort aan de J.Van Gijsellaan. Hier vinden de vorstgevoelige en tropische planten een onderkomen. Het werd gerealiseerd tussen 1947 en 1958 naar ontwerp en onder leiding van architect M. Cole.


Rieten huisje of Hermitage

Nieuwelaan (Meise)
Het rieten huisje in vroeg-neogotische stijl werd als folly vermoedelijk opgericht in de periode 1805-1810 in opdracht van graaf Roose de Baisy, de toenmalige eigenaar van het domein van Boechout.


Sint-Annakapel

Nieuwelaan (Meise)
De Sint-Annakapel is gelegen aan de oostelijke rand van het domein en geeft met de voorgevel uit op de Nieuwelaan ongeveer ter hoogte van de Sint-Annastraat. De kapel werd naar verluidt gebouwd in 1699 en vergroot in 1757, confer jaartal aan de straatzijde.


Sint-Antoniuskapel

Nieuwelaan (Meise)
De Sint-Antoniuskapel is een met schijnvoegen gecementeerde pijlerkapel op rechthoekige plattegrond, een lage afgeschuinde hardstenen sokkel en een zadeldak. De kapel dateert vermoedelijk uit het laatste kwart van de 19de eeuw aangezien ze nog niet is aangeduid op de topografische kaart van 1867, maar wel op deze van 1902.


Stookgebouw

Nieuwelaan (Meise)
Het stookgebouw dateert naar verluidt van 1957 en is gelegen ten zuidoosten van het herbariumgebouw in de zuidoostelijke hoek van het domein. Het betreft een vrij eenvoudig functioneel gebouw met een betonstructuur van één bouwlaag onder plat dak.


Toegang Plantentuin en omheining aan de Brusselsesteenweg

Brusselsesteenweg (Meise)
De toegang tot de Plantentuin aan de Brusselsesteenweg, voorheen de toegang tot het Hof van Meise, dateert van omstreeks 1880.


Toegang Plantentuin in de as van de Sint-Annastraat

Nieuwelaan (Meise)
De toegang tot de Plantentuin aan de Nieuwelaan, verder ten noorden van de hoofdingang, ligt in de as van de Sint-Annastraat en dateert vermoedelijk uit de tweede helft van de 19de eeuw.


Vlaamse Hoeve

Nieuwelaan (Meise)
De zogenaamde Vlaamse hoeve is een klein, U-vormig uitgewerkt complex in neotraditionele stijl. Het is ingeplant aan de oostelijke rand van het park net ten noorden van de hoofdingang en dateert uit het derde kwart van de 19de eeuw.


Vriendschapstempel

Nieuwelaan (Meise)
De zogenaamde Vriendschapstempel in classicistische stijl ligt in het meest noordelijke deel van het domein en werd vermoedelijk opgericht in hjet eerste kwart van de 19de eeuw, toen deze omgeving werd ingericht als Engelse tuin, mogelijk naar ontwerp van François Verly (1760-1822).


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Nationale Plantentuin van België [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/1337 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.