Beschermd cultuurhistorisch landschap

Floordambos

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
1372
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/1372

Besluiten

Floordambos
definitieve beschermingsbesluiten: 26-06-1991  ID: 2387

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Het Floordambos, een langgerekt loofbos met omringende akkers en graslanden is bij Ministerieel besluit van 26 juni 1991 beschermd als landschap.
Het bos is één van de weinige bewaarde bosgebieden in de fossiele riviervallei op de scheiding tussen het Zenne- en Dijlebekken.

De bescherming van het Floordambos, met een oppervlakte van circa 190 hectare, werd reeds beschermd bij ministerieel besluit van 5 maart 1986.
Later, op 15 februari 1990 werd deze bescherming vernietigd bij arrest van de Raad van State.

In het beschermingsdossier worden de wetenschappelijke en esthetische waarden van het Floordambos als volgt gemotiveerd:

  • wetenschappelijke waarde: het Floordambos is gelegen op oud alluvium, waarin ook ontsluitingen van of bijmengingen van kalkrijk zand (Formatie van Brussel) voorkomen. Dit alluvium maakt deel uit van een oost-west gerichte fossiele riviervallei, die momenteel via een aantal onbelangrijke beken naar het bekken van de Zenne (westelijk deel) en dat van de Dijle (oostelijk deel) afwatert. Het Floordambos ligt op de huidige waterscheiding. Omtrent het ontstaan en de ouderdom van deze fossiele vallei zijn in de loop van de jaren 1930 verschillende hypothesen ontwikkeld, die niet werden bevestigd of ontkracht, maar die het gebied rond het Floordambos tot een intrigerend geologisch en geomorfologisch studieobject maken. Sinds de verkaveling van het Duistboscomplex (Perk, Steenokkerzeel, Berg) op het einde van de jaren 1960 is het Floordambos, samen met het Torfbroek te Berg, het enige overgebleven ongerepte bos- of natuurgebied in deze vallei. De wetenschappelijke, en vooral, botanische waarde van het Torfbroek is sinds Massart (1912) genoegzaam bekend. Betekenisvol is echter dat er tussen flora van het Torfbroek en deze van bepaalde gedeelten van het Floordambos een sterke gelijkenis is. In beide gevallen gaat het om vegetaties die kenmerkend zijn voor voedselarme, kalkrijke, basische laagveenmoerassen. In en om het Floordambos, onder andere op de drie heuveltjes ten zuiden van Ravaart (vermoedelijk materiaal afkomstig uit de rond 1958 aangelegde wachtkom), komen bovendien soorten voor die kenmerkend zijn voor droge, voedselarme kalkrijke graslanden. De situatie is dus vrij uitzonderlijk voor België ten noorden van de Maas, waar soorten als geelhartje en zeegroene zegge praktisch niet meer voorkomen. Echt nationale zeldzaamheden zijn zilte zegge, schubzegge, fraai duizendguldenbruid en paddenrus. De beschikbare faunistische gegevens laten geen systematische interpretatie van de waarnemingen toe ten aanzien van de landschapsstructuur en habitats van het Floordambos. Zij kunnen (voorlopig) als volgt worden samengevat: het Floordambos herbergt circa 70 soorten broedvogels (waaronder bosuil, buizerd, ijsvogel, dodaars, appelvink) en een rijke libellenfauna. Er komen zowel Alpen- als kleine watersalamanders voor. Ook de wijngaardslak werd er gesignaleerd en dat is voor Brabant één van de meest noordelijke vindplaatsen.
  • esthetische waarde: het Floordambos is een langgerekt bosmassief met een bijzonder grillige perimeter, talrijke enclaves en open plekken. Het in esthetische waarderingen vaak hooggeprezen bosrandeffect speelt hier dus in hoge mate. In het westelijk bosgedeelte komen opvallende opstanden van beuk en zomereik voor. De meer gevarieerde begroeiing die in de andere bosgedeelten vaak verband houdt met een minder intensief beheer draagt eveneens bij tot de esthetische beleving. De parkarchitectuur in Engelse landschapsstijl is op zichzelf al een geïdealiseerde esthetische benadering van natuur en landschap. Het park van Ravaart mag hiervan een geslaagd voorbeeld genoemd worden. De architectuur in en rond het bos dragen eveneens bij tot de waarde van het geheel: de 19de-eeuwse kastelen van Huyenhoven en Ravaart, het historische Hof ten As, het gehucht Huinhoven met het Drietorenhof en het laathof en de dorpskern van Melsbroek als geheel. De visuele relaties tussen deze elementen komen enkel tot hun recht in het open landbouwlandschap rond het Floordambos. Van bijzonder belang is in dit opzicht het landbouwblok ten noorden van het bos: vanaf de opgehoogde E19-snelweg heeft men een ruim uitzicht over het Floordamcomplex, met de kastelen Ravaart en Huyenhoven op de voorgrond. Deze landbouwgronden hebben dus niet enkel een intrinsiek bio-ecologisch belang, maar ook een intrinsiek esthetisch belang. Het bos contrasteert bovendien scherp met de ruimere omgeving, namelijk een zwaar door industrialisatie en infrastructuur geteisterd landschap.
  • Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant, Beschermingsdossier DB000718, Floordambos.


Waarden

Het Floordambos is beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door de:

esthetische waarde

-

wetenschappelijke waarde

-


Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Bijgebouwen van kasteel Ravaart

Drie Kastelenstraat 34-36 (Vilvoorde)
Oorspronkelijke koetshuis met bijhorende stallen, gelijk met het kasteel geregistreerd in 1863, ten zuiden een kleiner wagenhuis van 1911 en verder naar het oosten een vervallen serre geregistreerd in 1884.


Kasteel Huyenhoven

Drie Kastelenstraat 60 (Vilvoorde)
Neotraditioneel getint landhuis opgericht in 1860, rechthoekige plattegrond met een zware vierkante toren in de zuidoostelijke hoek, gelegen in een omheind park met vijver en serre.


Kasteel Ravaart

Drie Kastelenstraat 32 (Vilvoorde)
Neoclassicistisch gebouw van 1863, in totaal zeven traveeën, souterrain en twee bouwlagen onder centraal pannen schilddak, gelegen in omringend, min of meer verwaarloosd, kasteelpark.


Kasteeldomein Huyenhoven

Vogelzang 3-5 (Steenokkerzeel), Drie Kastelenstraat 60 (Vilvoorde)
Eclectisch landhuis gebouwd in 1860 in opdracht van de Vilvoordse dokter Charles Rayé, naar verluidt naar ontwerp van de Brusselse architect Antoine Trappeniers (1823-1887); landhuis met hoeve omgeven door landschappelijk park van bijna 7 hectare, imitatie van een rivierlandschap met serpentinevijver, waarschijnlijk ontworpen door Louis Fuchs (1818-1904).


Kasteeldomein Ravaart

Drie Kastelenstraat 32-38 (Vilvoorde)
Neoclassicistisch landhuis met bijgebouwen en personeelswoningen gebouwd in de jaren 1860 in een grotendeels bebost domein van circa 24 hectare, met een gedeeltelijk ommuurde moestuin en een landschappelijk aangelegd gedeelte van circa 16 hectare; permanente wateroverlast bemoeilijkt het behoud van de oude bomen, vooral beuken.


Personeelswoning

Drie Kastelenstraat 38 (Vilvoorde)
Vrijstaand dubbelhuisje van drie traveeën en anderhalve bouwlaag onder zadeldak, latere aanbouw rechts, opklimmend tot eind 19de of begin 20ste eeuw.


Personeelswoning

Drie Kastelenstraat (Vilvoorde)
Alleenstaand dubbelhuis van vier traveeën en anderhalve bouwlaag onder zadeldak, opklimmend tot eind 19de of begin 20ste eeuw.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Floordambos en kasteel de Ribaucourt

Berg, Kampenhout (Kampenhout), Machelen (Machelen), Melsbroek, Perk, Steenokkerzeel (Steenokkerzeel), Peutie (Vilvoorde)
Dit gebied is gelegen nabij de dorpskernen van Melsbroek en Perk op het grondgebied van de gemeenten Steenokkerzeel, Kampenhout, Vilvoorde en Machelen. Het westelijk deel van dit landschap wordt ingenomen door het Floordambos met zijn bijzondere vegetatie verbonden aan basische laagveenmoerassen, die ten noorden van de Maas als zeldzaam mag worden beschouwd. De bossen Helebos en Torbroekbeek; de kastelen en domeinen van Ravaart, Huinhoven, Snoy, Ribeaucourt en de hoeven Hof ten As en Hof te Veaux vervolledigen de ankerplaats.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.