De Sint-Pieterskerk te Galmaarden, is beschermd als monument.

Niet-georiënteerde kerk in classicistische stijl opgetrokken in 1749-1772 door de abdij van Vorst, mits integratie van de oudere toren van de afgebroken kerk.

Historiek

Op de locatie van de huidige kerk stond oorspronkelijk een andere kerk. De huidige, classicistische kerk werd in de periode 1749-1772 gebouwd door de abdij van Vorst. De kern van de kerktoren gaat terug tot de oude kerk en kan mogelijk gedateerd worden in de 13de eeuw, met elementen uit de 14de eeuw, zoals de spitsboog naar het oude kerkschip en de steunen van de toren ten westen. In de 16de en de 17de eeuw werd de kerktoren verhoogt.

Rond 1870 werd duidelijk dat de kerk veel te klein werd voor het groeiend aantal inwoners van de gemeente. Op 20 augustus 1877 werd door de stadsbouwmeester van Sint-Niklaas een ontwerp gemaakt tot uitbreiding van de kerk. Dit ontwerp werd echter niet weerhouden. Op 26 juni 1878 maakte diezelfde bouwmeester een nieuw ontwerp. Hoewel ook dit niet werd weerhouden komt het grotendeels overeen met de huidige toestand van de kerk. Op 23 februari 1900 maakte architect Vandenbenden twee voorontwerpen voor de vergroting van de kerk. Nadat enkele wijzigingen werden doorgevoerd, waren de definitieve plannen klaar op 27 mei 1907.

In de nacht van 11 op 12 mei 2008 brak er brand uit in de kerk. De torenspits en het dak stortten hierbij in en ook de inboedel van de kerk ging bijna volledig in vlammen op. Enkel de buitenmuren, de sacristie en een deel van de toren hebben de brand overleefd. Ook de waardevolle stukken kunstpatrimonium die opgeborgen lagen in een brandkamer bleven intact. De kerk zal heropgebouwd worden.

Beschrijving

De plattegrond omvat een ingangstoren, een driebeukig schip, een koor en sacristieën ten noorden en zuiden. De kern van de vierkante toren klimt mogelijk op tot de 13de eeuw, met elementen uit de 14de eeuw, en werd in de 16de en 17de eeuw verhoogd.

De ingangsdeur heeft een dubbele omlijsting, waarvan de ene op een spitsboog en de andere op een korfboog eindigt. Boven het ogivaal venster zit een witte zandsteen waarop een wapenschild staat met vermelding van het jaartal 1771 en, op een bandenrol, de naam van de abdis van Vorst, DMJ Debousie. Daarboven is in een nis een half verheven beeldhouwwerk aangebracht. Het stelt de marteling van Sint-Pieter voor. In de voorgevel is aan beide zijden van de ingangsdeur een grafsteen ingemetseld; één voor baljuw Bruyneel en één voor Maria Dupont. Tegen de zijmuren zijn verschillende grafstenen neergezet.

Het classicistisch schip wordt geritmeerd door scheibogen op zuilen en wordt verlicht door middel van steekboogvormige zijlichten. Het jaartal 1772 is gekapt in de rechter arduinen zuil die het doksaal schraagt. Het koor heeft twee rechte traveeën en een driezijdige sluiting. Het middenschip en het koor worden overkraagd door een bepleisterd tongewelf met gordelbogen en stucverversiering. De zijbeuken hebben een vlakke zoldering.

Mobilair

(opname van 1975)

• Schilderij in Rubensiaanse trant (circa 1700) op het noorderzij-altaar
• beelden van Heilige Petrus en Heilige Paulus
• volkskunst uit de 17de eeuw
• Kruisiging van de patroonheilige, 17de-eeuwse reliëfsteen in de nis van de gevel.
• Meubilair uit de 18de eeuw: altaren, koorlambrisering, biechtstoelen en preekstoel (1772) in rococostijl
• achthoekige arduinen doopvont, laatgotisch (15de-16de eeuw) met 17de-eeuws koperen deksel
• orgel, 1877
• grafstenen in de oostgevel: M. De Neyer (+ 1744) en A.J. Bruyneel, baljuw en chirurgijn (+ 1817)
• Negentien grafstenen in de kerk uit de 18de eeuw, onder meer A.M. Du Pont (+1741).