Beschrijving
De cichoreifabriek Van Tieghem-Dupont is beschermd als monument. De bescherming omvat het ensemble van de fabriek met schoorsteen, de gekasseide koer en het magazijn gebouwd in 1902/1903.
Waarden
De cichoreisite Van Tieghem-Dupont: het ensemble van de fabriek met schoorsteen, de gekasseide koer en het magazijn gebouwd in 1902/1903, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde, industrieel-archeologische waarde, sociaal-culturele waarde
historische, in casu economisch- en landbouwhistorische waarde, industrieel-archeologische waarde en sociaal-culturele waarde:
De cichoreisite Van Tieghem-Dupont in de nieuwe nijverheidswijk Krottegem uit de tweede helft van de 19de eeuw, toont het belang van de stad Roeselare als centrum van de landbouwgebonden cichoreinijverheid. De fabriek van 1905-1910, het magazijn met poortdoorrit waarboven jaarsteen "1902" en de gekasseide koer vormen samen een representatief voorbeeld van een begin 20ste-eeuwse site uit de voedingsnijverheid.
Het hoogtepunt van de cichoreiteelt van het laatste kwart van de 19de eeuw tot in het interbellum was geconcentreerd in West-Vlaanderen: het areaal steeg er van 253 hectare in 1846 tot bijna 8500 hectare in 1895. Hiervan getuigen een groot aantal bewaarde droogasten voor cichorei bij de hoeves in het midden en het zuiden van de provincie, van waaruit gedroogde cichorei-bonen aangevoerd werden naar een fabriek voor het branden, het malen en het verpakken van de cichorei-koffie. In de hoogdagen van de cichoreiteelt ontwikkelde de verwerkende nijverheid zich in de stad Roeselare: tussen 1882 en 1889 steeg het aantal fabrieken van 27 tot 37. Deze hoogdagen worden ook weerspiegeld in de geschiedenis van de cichoreifabriek Van Tieghem-Dupont: minimaal vanaf 1875 was er een stoommachine om de brandtrommels en de maalinstallatie voor de cichorei aan te drijven, in 1902/1903 werd een magazijn gebouwd aan de Mariastraat in 1905 een nieuwe fabriek met schoorsteen. Reeds in 1910 werd de fabriek verhoogd met een nieuwe verdieping of boonzolder, waardoor het volledige stadsdeel een monumentale uitstraling kreeg. De cichoreifabriek is niet enkel de enige bewaarde site in Roeselare die aan deze ooit rijke en bloeiende nijverheidstak herinnert, maar ze is ook op Vlaams niveau een unieke getuige van de cichoreiverwerking.
Het fenomeen van de vele droogasten bij hoeves in het midden en het zuiden van West-Vlaanderen, waarvan er enkele beschermd zijn, kan niet begrepen worden zonder het fenomeen van de cichoreifabrieken. De verspreide asten en de fabriek in Roeselare zijn materiële getuigen van de verschillende stappen in de semi-industriële verwerking van de cichoreioogst tot een surrogaatkoffie die in alle lagen van de bevolking geconsumeerd werd.
Typologisch is de hoge fabriek herkenbaar als een cichoreibranderij: de hoge ronde schoorsteen wijst op de verdwenen stoommachine voor het branden en malen van de cichorei-bonen, het bewaarde katrolsysteem diende voor het hijsen van de bonen naar de boonzolder. ook de opschriften "CHICOREI VAN TIEGHEM" in geëmailleerde ijzeren letters dragen bij aan deze herkenbaarheid en leggen de link naar het etiket op de cichoreipakjes. Binnenin betreft het een functioneel fabrieksgebouw met troggewelven op ijzeren pijlers. De begane grond bewaart de oorspronkelijke indeling in ‘Branderie’ en de hogere ruimtes voor de stoommachine en de stookketel De vier rookkanalen of schouwmonden voor de branders zetten in de ‘Branderie’ aan tegen de gesloten achtergevel. Deze rookkanalen lopen verder over de verdiepingen en markeren het platte dak.
De site heeft eveneens relictwaarde als één van de weinige vooroorlogse industrieel-archeologische erfgoedsites die bewaard zijn in Roeselare na de kaalslag van de Eerste Wereldoorlog.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde:
Het verzorgde metselwerk met sierelementen in gele baksteen van het magazijn van 1902/1903 en van de cichoreifabriek van 1905-1910 reflecteert het prestige van de cichoreifabriek en van de fabrikantenfamilie Van Tieghem-Dupont.
Het magazijn van 1902/1903 met opschrift "Van Tieghem-Dupont" bepaalt het straatbeeld van de Mariastraat en vormt letterlijk de poort tot de site met gekasseide koer en fabriek. De sierlijke architectuur met ritmerende rondbogen, maakt van de hoge cichoreifabriek naar ontwerp van de Roeselaarse architect Albert Callebert, een monument van de nijverheid dat herinnert aan het nijverheidsverleden van Roeselare. De hoge fabriek vormt een baken in het stedelijke landschap, de ronde schoorsteen priemt daar nog eens bovenuit.