Beschrijving
De stadspomp van 1835, gelegen aan de Markt, is beschermd als monument. In hetzelfde beschermingsbesluit worden de voormalige brouwerij Bekaert en de stadspomp ter hoogte van de Nieuwstraat eveneens beschermd als monument.
Waarden
De stadspomp is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
sociaal-culturele waarde
Zowel de brouwerijsite Bekaert als de twee openbare stadspompen hebben een heel beeldbepalende inplanting in het stadscentrum van Torhout. De zogenaamde Gevangenisstraat opende zich naar het marktplein ter hoogte van het huis Bekaert: vanuit de poortdoorrit van het brouwershuis kijkt men uit op de linker zijgevel en op het hoge schilddak van het vroeg 18de-eeuwse stadhuis. Ook het omgekeerde klopt: wanneer men naar de voorgevel van het stadhuis kijkt, ziet men ook het huis Bekaert en de pomp ervoor. De stadspomp ter hoogte van de Nieuwstraat zorgt er voor dat het vroegere Hoedemakerspleintje nog steeds herkenbaar is.
De stadspompen getuigen van maatregelen genomen door het stadsbestuur in de 19de eeuw in het kader van de openbare hygiëne. De twee bewaarde stadspompen zijn gelegen binnen een kleine perimeter binnen het historische stadscentrum op beeldbepalende plaatsen: enerzijds voor het huis Bekaert waar de voormalige Gevangenisstraat zich opende naar het stadhuis en de Markt, anderzijds op het zogenaamde Hoedemakersplein.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde:
Het imposante brouwershuis, met een brede neoclassicistische lijstgevel, ingeplant op de plaats waar de voormalige Gevangenisstraat zich verbreedt, richt zich als het ware naar het stadhuis en de Markt. Dat een stadspomp ingeplant is voor het brouwershuis - een eerder zeldzaam gegeven - verhoogt het prestige. Vanuit de poortdoorgang krijgt men zowel een blik op de pomp als op zijgevel van het 18de-eeuwse stadhuis. De brede neoclassicistische lijstgevel van het brouwershuis, de dito interieurelementen en de kapconstructie getuigen van het belang en het prestige van een brouwerij in de 18de en 19de eeuw.
De neoclassicistische, bepleisterde en beschilderde lijstgevel van het brouwershuis - zes traveeën en een poorttravee breed en twee en een halve bouwlaag hoog - is representatief voor de architectuur van de late 18de eeuw en het begin van de 19de eeuw.
Het neoclassicistische brouwershuis uit het einde van de 18de eeuw en het begin van de 19de eeuw bewaart heel wat gaaf bewaarde interieurelementen: onder meer een zwartmarmeren vloer in de hal met een groot witmarmeren stermotief typisch voor de empireperiode. Een deel van de trap, de schouwen (één kamerbrede schouw met bordenplank en meerdere, kleine marmeren schouwen) en het lijst- en stucwerk in de hall en de diverse salons dateren uit de late 18de eeuw of het begin van de 19de eeuw. Tevens is heel wat oorspronkelijk binnenschrijnwerk bewaard. Een aantal vloeren met geometrische motieven zijn waardevolle latere toevoegingen uit het einde van de 19de eeuw of het begin van de 20ste eeuw, evenals de art-decogetinte trapleuning uit de jaren 1920-1930.
De industrieel-archeologische evolutie van een in de mouterij geïncorporeerde moutast naar een moutast met twee, boven elkaar liggende eestvloeren vanaf het laatste kwart van de 19de eeuw, zorgt voor de herkenbaarheid van de torenachtige moutast of zogenaamde mouttoren binnen het geheel van de architectuur.
De blauwhardstenen pompen hebben een eigentijdse stijl. De pomp voor het huis Bekaert op de Markt dateert van circa 1835 en heeft een sobere neoclassicistische inslag. De pomp ter hoogte van de Nieuwstraat dateert van circa 1868 en heeft een sierlijke neorenaissancistische inslag.
historische waarde
De geschiedenis van de voormalige brouwerij Bekaert of Den Appel gaat terug tot 1658 wanneer de familie Moke op deze plaats een brouwerij opricht, dit na het verkavelen van delen van het middeleeuwse marktplein. De voormalige brouwerij Bekaert verwijst als site nog erg duidelijk naar deze 17de-eeuwse verkaveling. Samen met het beschermde stadhuis van 1711-1713 getuigt het neoclassicistische huis Bekaert - de brouwerij werd herbouwd in de tweede helft van de 18de eeuw - van de 18de-eeuwse ontwikkeling van de Markt en de aanverwante straten.
De twee monumentale stadspompen getuigen van een evolutie in de drinkwatervoorziening en -bevoorrading in de 19de eeuw in de kleine stad Torhout. De pomp ter hoogte van het huis Bekaert dateert van circa 1835 en behoort daarmee tot de oudste categorie stadspompen die Torhout ooit had. De stadspomp ter hoogte van de Nieuwstraat dateert van circa 1868 en is een maatregel in het kader van het voorkomen van nieuwe cholera-aanvallen in de stad Torhout, dit na de cholera-uitbraak van 8 september 1866.