De Predikherenstraat dankt haar ontstaan aan het in 1233 gestichte en in 1797 opgeheven Predikherenklooster. Dit klooster was een uitgestrekt complex, gesitueerd op ’s Hertogeneiland, een eilandje gevormd in de Dijle, de oudste bevolkingskern van de stad Leuven. Na de afschaffing van het klooster op het einde van de 18de eeuw werden de kloostergebouwen grotendeels gesloopt, en het domein met straten volgebouwd. De Onze-Lieve-Vrouw-ten-Predikherenkerk bleef bewaard.

De huidige Predikherenstraat verbindt de Brusselsestraat met de Sint-Anna- en de Onze-Lieve-Vrouwstraat.

Reed in 1356 vermelden archiefteksten de “platea Predicatorum”. Op 17de- en 18de-eeuwse plannen van Leuven (Blaeu, 1649; Ferraris 1777) is de Predikherenstraat situeerbaar binnen de eerste omwalling, als verbinding van de Steenstraat (eerste gedeelte van de huidige Brusselsestraat) met het Predikherenklooster. Het is een vrij smalle verbindingsweg die naar het klooster toe afbuigt en over haar gehele lengte langs de Dijle loopt. Bij een volkstelling op het einde van de 16de eeuw werden, naast het klooster, dertien woningen - overwegend huurwoningen - genoteerd. De bevolking was er voornamelijk samengesteld uit geestelijken, studenten en vrouwen die de klost verdienden met handwerk.

Historisch gezien zijn aan de Predikherenstraat - afgezien van haar nauwe binding met het Predikherenklooster - belangrijke namen verbonden. Guy Morillon, secretaris van Karel V, liet er zich in de 16de eeuw een rijke patriciërswoning bouwen (nummer 20), vlakbij de ingang naar het klooster. Jan Peltz, afkomstig uit Westfalen, verleende zijn naam aan het Peltzcollege, dat na zijn dood in 1584 in zijn woning (nummer 10) werd ondergebracht. Het was bestemd voor een president en tien studenten in de theologie, artes of de rechten.

Hoewel de stadsstructuur in de onmiddellijke omgeving verstoord werd door de tomeloze expansiedrang van grootschalige functies (Boerenbond, klinieken), vormt de Predikherenstraat een oase van rust wat onder meer het gevolg is van de exclusieve woonfunctie die doorheen de eeuwen werd gehandhaafd. De vrij smalle, gekasseide Predikherenstraat met haar licht gebogen tracé is bovendien één van de meest gaaf bewaarde en karakteristieke straatjes van Leuven.

De vroegere toegang tot het kloosterdomein, een met blokwerk versierde, barokke inrijpoort uit de 17de eeuw, met daarachter de oprijzende toren van de Onze-Lieve-Vrouw-ten-Predikherenkerk, geeft het straatje richting en vormt tevens een visuele en ruimtelijke begrenzing.

Qua structuur wordt het straatbeeld bepaald door een rijke variëteit in woningtypes - overwegend twee verdiepingen hoog en met bepleisterde of gekaleide gevels - zodat een menselijke schaal bewaard bleef. Afgezien van de latere aanpassingen of verbouwingen dateren de meeste woningen uit de 16de en 18de eeuw, waarbij de oudste geconcentreerd zijn aan de pare straatzijde, en de bebouwing langs de onpare zijde aan de Dijle grenst.

Herenhuis van Guy Morillon is een complexe, laatgotische patriciërswoning opgetrokken in traditionele bak- en zandsteenstijl met trapgevel en zadeldaktoren. In de periode 1967-1969 werd het grondig verbouwd en met nieuwbouw uitgebreid.

Het voormalig Peltzcollege (nummer 10), gesticht in 1582, werd volgens het jaartal in de gevel in 1742 heropgebouwd. Uit deze periode dateert de rococo-omlijsting met de smeedijzeren waaier voor het bovenlicht. De verankerde en ontpleisterde gevel is opgetrokken uit baksteen en natuursteen voor de plint, speklagen en negblokken van de vensteromlijstingen.

De burgerhuizen, nummers 12 en 14, worden gevormd door twee laatgotische dwarshuizen (16de eeuw), drie traveeën breed en twee verdiepingen hoog, opgetrokken in baksteen op een kalkzandstenen sokkel, afgezet met een lijst. De overkragende verdieping, die verwijst naar de vakwerktechniek, rust telkens op drie geprofileerde korfbogen met natuurstenen consoles. Tijdens de aanpassingen in de 19de eeuw werden de gevelbekroning verwijderd en de gevels wit bepleisterd.

De bebouwing van de percelen langs de onpare straatkant, grenzend aan de Dijle, is hoofdzakelijk samengesteld uit 18de-eeuwse woningen.

Woning Het Live Vruacken is een vroeg 18de-eeuws langshuis van vier traveeën breed en drie verkleinende bouwlagen, met een verankerde lijstgevel in sober classicistische stijl. Centraal in de gevel bevindt zich een (oorspronkelijk) laadvenster, met sporen van een laadbalk. Het pand werd reeds in 1891 opgesplitst; het werd onderverdeeld in nummers 5 en 7.

Nummer 9 is een in de tweede helft van de 18de eeuw te dateren breedhuis dat grenst aan een stadstuin, door een muur afgesloten van de straat, en is opgevat als een dubbelhuis van vier traveeën en drie verkleinende bouwlagen onder ene pannen zadeldak. De verankerde lijstgevel was oorspronkelijk gekaleid. Beide gevels (nummers 5 tot 9) vertonen aanpassingen uit de 19de en 20ste eeuw.

Nummer 11 is een burgerwoning in rococostijl uit het derde kwart van de 18de eeuw met bepleisterde voorgevel en geprofileerde pui- en kordonlijsten. De steekboogramen zijn versierd met een sluitsteen met bladmotief, de deuromlijsting met een rocaillesleutel.

Globaal gezien wordt het straatbeeld bepaald door het lichtjes gebogen tracé van de gekasseide straat en de straatwand die, op de tuinmuur na, gevormd wordt door een reeks aaneensluitende rijwoningen. De verticaliserende werking van de overwegend twee verdiepingen hoge woningen met de grote, boven elkaar geplaatste rechthoekige vensters wordt enigszins afgezwakt door de horizontale lijn van de pui- en muurlijsten en van de sterk geprofileerde en vaak van voluutvormige consoles of modillons voorziene kroonlijsten. De bepleisterde gevelwanden krijgen reliëf door de geprofileerde venster- en deuromlijstingen, soms een versierde sluitsteen en vensterluiken, door de ornamentiek op de muurdammen, de sierlijke, smeedijzeren vensterbalustraden. Individueel gezien zorgt iedere woning met haar specifieke structuur en ornamentele taal voor een rijke en boeiende verscheidenheid.

Bibliografie

Waarden

De Predikherenstraat te Leuven is beschermd als stadsgezicht. De bescherming omvat de straat en een deel van de bebouwing en achterliggende tuinen.