Beschrijving
De site 's Gravenwinkel is beschermd als monument. De bescherming omvat het 18de-eeuws woongedeelte met uitbouw uit de jaren 1920, de kapel, het voormalig koetshuis en de omringende tuin met parkbomen, erfpijlers en tuinmuur.
De garage uit 1950 wordt niet in de bescherming opgenomen, evenwel het deel van het perceel (198D) waarop de garage gelegen is, aangezien dit deel van de site inherent deel uitmaakt van de historische structuur.
Waarden
De site 's Gravenwinkel, bestaande uit het woongedeelte, de erfpijlers, de kapel, het voormalige koetshuis en de omringende tuin met parkbomen en tuinmuur, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
historische en historische, in casu architectuurhistorische waarde:
De site s' Gravenwinkel gaat terug op een voormalige grafelijke verblijfplaats en vormt dus een belangrijke historische site in de Torhoutse binnenstad. Op nauwelijks 100 meter van de Sint-Pieterskerk en van de toenmalige economische sites in de stadskern, fungeerde 's Gravenwinkel als verblijfplaats van de graven van Vlaanderen tijdens de jaarmarkten. Na de teloorgang van de jaarmarkten in de 13de eeuw wordt 's Gravenwinkel de verblijfplaats van lokale adellijke en burgerijfamilies. Vanaf het einde van de 16de eeuw (na de godsdiensttroebelen) tot het einde van de 18de eeuw is de site in handen van personen die een belangrijke rol speelden binnen de heerlijkheid Wijnendale, in de 19de eeuw is de site in handen van de brouwersfamilie Fraeys.
De afbeelding van de omwalde site op de kaart in het manschepebouck van de heerlijkheid Wijnendale (1774) met een verbinding vanaf de Sint-Pieterskerk naar de huidige site getuigt nog van het belang van de site in de 18de eeuw. De omwalling is nog gedeeltelijk aangegeven op de P.C. Poppkaart (circa 1850). De actuele perceelsstructuur met het bijna rechthoekige perceel waarop het hoofdvolume ingeplant is en waaraan de toegang met erfpijlers gelegen is, refereert nog aan de vroegere omwalling.
De site bewaart zijn 18de-eeuws hoofdvolume: verankerde witgeschilderde baksteenbouw boven gepekte plint, en twee bouwlagen onder pannen zadeldak. De dubbelhuisopstand is gemarkeerd door rechthoekige muuropeningen in een grijs beschilderde vlakke omlijsting met sluitstenen en gaaf bewaard beschilderd houtwerk met kruisindeling. De lijstgevel wordt afgelijnd door een typisch 18de-eeuwse, kwartbolle bakstenen lijst waarop de houten kroonlijst met klossen aansluit. Gaaf bewaarde interieurelementen uit het einde van de 18de eeuw zijn onder meer de gestucte balken en de Lodewijk XVI-schouwen met stucwerk voorzien van festoenen en afbeelding van muziekinstrumenten. Ook de dakgebintes met pen-in-gatverbindingen en toog nagels zijn nog 18de-eeuws. De overige vleugels dateren uit de jaren 1920 (bouwplan van 1928 naar ontwerp van de Torhoutse architect Thierry Nolf) zijn opgetrokken in een gelijkaardige, regionalistisch geïnspireerde witgeschilderde baksteenbouw met aandaken en houten kroonlijst op klossen.
Rondom het hoofdvolume is een ruime tuin met 19de-eeuwse kenmerken bewaard, onder meer enkele parkbomen. De kapel is circa 2000 herbouwd in de tuin, als een historische reconstructie van een kapel van circa 1867, die tot de jaren 1970 de zuidwestzijde van de site vanaf de straatzijde markeerde. Ook de verzorgde bakstenen hekpijlers met aansluitende tuinmuur markeren de groene historische site vanaf de straatzijde. Ook het 19de-eeuwse koetshuis met pannen zadeldak is markerend vanaf de straatzijde. Aan de tuinzijde is de bogenstructuur bewaard.
sociaal-culturele waarde
De ligging van de hekpijlers aan een hoek van de straat en recht tegenover het zogenaamde 'oudste huisje van Torhout' (Fraeysstraat nummer 6) zorgt voor een sterke visuele band tussen beide sites.
Als zijnde een arbeidershuisje met een beeldbepalende ligging op een hoek van een straat en tegenover de historische site 's Gravenwinkel. Die visuele link en zichtas leidden ook tot de historisch vooralsnog niet bewezen stelling dat het lage huisje een portiershuisje zou zijn geweest van de historische site 's Gravenwinkel.