beschermd monument van tot ( voorlopige bescherming verlopen)
Sint-Gerardusschool
voorlopige beschermingsbesluiten: 21-10-2016 ID: 5988
Deze bescherming betreft de voormalige Sint-Gerardusschool met ommuurde speelplaats, voorliggende voetpadstrook en muurkapel met Onze-Lieve-Vrouw met Kindbeeld.
De voormalige Sint-Gerardusschool is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
De voormalige Sint-Gerardusschool is door de aanwezigheid van een muurkapel gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, ook volkskundig betekenisvol. De tot het midden van de 19de eeuw opklimmende muurkapel behoorde aanvankelijk tot een boerenhof aan de Ottergemsesteenweg, gelegen in de omgeving van de latere schoolsite. Het als 'pestkapelletje' gekende devotierelict was opgericht door de bewoners van de hoeve uit dankbaarheid dat zij de cholera-epidemie van 1866 die de regio teisterde en veel mensenlevens had geëist, hadden overleefd. Na de sloop van de hoeve werd de Mariakapel door wijkbewoners overgebracht naar het Sint-Gerardusschooltje en na restauratie daar aan de voorgevel bevestigd. De relatief grote muurkapel is typologisch zeer herkenbaar en representatief voor een midden-19de-eeuws exemplaar. Ze wordt gekenmerkt door een elegant uitgewerkte houten kast onder een overstekend zadeldak, met decoratief uitgesneden kader, consoles en windbord onderaan. De kastkapel is vooraan afgesloten door een beglaasd deurtje met rechthoekige roedeverdeling, waarachter het gerestaureerde polychrome Onze-Lieve-Vrouw met Kindbeeld zich bevindt. Het is een steeds zeldzamer wordende herinnering aan de midden-19de-eeuwse volksdevotie in de omgeving van de Ottergemse Dries. Het erfgoedrelict heeft ook volkskundige betekeniswaarde voor de Sint-Gerarduswijk in de loop van de 20ste eeuw.
Architecturaal is de voormalige Sint-Gerardusschool een uitzonderlijk alsook representatief voorbeeld van de begin 20ste-eeuwse modelscholenbouw op het platteland, zoals het gepropageerd werd in het 'Modern Dorp' tijdens de Wereldtentoonstelling van 1913. De bestaande schoolsite met bijhorende ommuurde speelplaats en voorliggende voetpadstrook, naar een ontwerp van L. Gildemijn van december 1913, stemt typologisch en qua materiaalgebruik overeen met het modeltype van het 'Modern Dorp' ontwikkeld in opdracht van het Ministerie van Kunst en Wetenschap in 1913. Ook de door het ministerie vooropgestelde visies, architecturale principes en bouwstijl, zijn nog steeds afleesbaar in het bestaande schoolgebouw. Naar alle waarschijnlijkheid zijn de gebruikte materialen recuperatie van het na 3 november 1913 ontmantelde modelschooltje. De voormalige Sint-Gerardusschool wordt gekenmerkt als een éénlaagse bak- en zandsteenbouw in neotraditionele stijl, waarvan het symmetrische hoofdvolume met grote vensterpartijen beg rensd wordt door twee hogeropgaande trapgevels. Twee ruime klassen, respectievelijk begrensd door een I- en L-vormige gang annex vestiaire zijn binnenin inwendig met elkaar verbonden. De sobere begin-20ste-eeuwse binnenafwerking met onder meer doorlopende zwart-gele tegelvloeren, hoge binnendeuren en gewitte muren, is in overeenstemming met de tijdens de Wereldtentoonstelling gepropageerde hygiënische voorschriften. De traditioneel bijhorende 'overdekte speelplaats' of 'préau couvert' situeert zich links van het hoofdgebouw en betreft een lager volume met dezelfde uitwendige kenmerken en materialen. Aanvankelijk was het als open overdekte constructie bestemd als schuilplaats. Door latere invoegingen wordt het heden als bureau en berging gebruikt. Achteraan bevindt zich de ommuurde verharde speelplaats, die typologisch eveneens deel uitmaakt van het modelschooltype van 1913.
De begin 20ste-eeuwse voormalige Sint-Gerardusschool is historisch betekenisvol voor de ontwikkeling van de onderwijsvoorzieningen in de Sint-Gerarduswijk ten zuiden van het historische stadscentrum van Gent, maar ook voor de historische verbondenheid met de Gentse Wereldtentoonstelling van 1913. Een eerste klein houten schoolgebouwtje werd opgericht in 1910 op initiatief van pastoor Ivo Van Kerckvoorde van de parochie Sint-Pieters-Buiten. Deze bewaarschool, gewijd aan Sint-Gerardus Majella, werd ingeplant in de zeer landelijke en praktisch onbebouwde wijk aan de 'Ottergemse Dries', waar geen onderwijsvoorzieningen waren, om de toegankelijkheid voor de allerkleinsten tot het onderwijsaanbod te vergroten. In 1914 werd dit houten gebouw vervangen door het huidige tweeledige schoolgebouw in neotraditionele stijl met bijhorende ommuurde speelplaats bestemd als bewaarschool. Het schoolgebouw naar ontwerp van L. Gildemijn werd opgetrokken op eigendom van en door de adellijke familie Delebecque-Rotsaert de Hertaing van het nabijgelegen 'Kasteel Ter Lack', onder impuls van pastoor Van Kerckvoorde. Naar grondplan, planindeling, voorkomen en materiaalgebruik zijn de bouwplannen alsook het gerealiseerde gebouw vrijwel identiek aan de modelschool van het 'Modern Dorp' op de Wereldtentoonstelling in Gent. De Wereldtentoonstelling ging door van april tot 3 november 1913 en situeerde zich ter hoogte van het huidige Miljoenenkwartier in de Sint-Pieters-Buitenparochie. Het 'Modern Dorp' was een fictief landbouwersdorp ontworpen door vooraanstaande architecten dat beoogde het plattelandsleven en de vernieuwingen op het gebied van landbouw en veeteelt aan het grote publiek te tonen. Met dit voorbeelddorp uitgewerkt met alle stedelijke comfort en nutsvoorzieningen, probeerden de inrichtende ministeries onder leiding van Paul De Vuyst de plattelandsvlucht tegen te gaan. Het modeltype voor een lagere plattelandsschool voor jongens en meisjes was een ontwerp van het Ministerie van Kunst en Wetenschap, één van de organiserende ministeries van het 'Modern Dorp'. Het was een eenvoudig betaalbaar ontwerp in neotraditionele stijl, opgebouwd in echte materialen en niet in 'staff', dat voldeed aan de nieuwste voorschriften inzake comfort, hygiëne en pedagogie. De overheid probeerde met dit prototype de plattelandsgemeenten bij te staan om langer onderwijs aan te bieden in comfortabele gebouwen zoals vereist door de recent opgelegde verlengde leerplicht. De families Delebecque en Rotsaert de Hertaing waren actief betrokken bij de Wereldtentoonstelling van 1913. Als vertegenwoordiger van onder meer de boerinnenbonden en door hun deelname aan congressen, waren ze zeker vertrouwd met het 'Modern Dorp' en de organisatoren. Aangenomen mag worden dat ze ook de bezorgdheid over de ontwikkeling van het platteland door middel van gedegen onderwijs voor de boerenfamilies met de expositieleden deelden. De heropbouw van het prototype van de lagere school vlak na het einde van de Wereldtentoonstelling in de plattelandswijk 'Ottergemse Dries' door de familie Leon Delebecque, kaderde volledig binnen de progressieve visies over onderwijs en plattelandsontwikkeling van de organiserende leden, deelnemende ministeries en tal van vertegenwoordigers. Een visie die na de Eerste Wereldoorlog ook weerklank vond in de wederopbouwarchitectuur en tal van heropbouwprojecten in de zwaar geteisterde Westhoek. Het voormalige Sint-Gerardusschooltje geldt als een zeldzame getuige van de Wereldtentoonstelling van 1913, die zeer bepalend is geweest voor Gent in het begin van de 20ste eeuw. In tegenstelling tot 'Oud-VIaenderen', de landen- en themapaviljoenen werd het 'Modern Dorp' in echte materialen opgetrokken en niet in 'staff'. Volgens de parochiekroniek werd het tweede Sint-Gerardusschooltje in 1914 opgetrokken met de gerecupereerde materialen van en volgens het plan van de modelschool, wat de uniciteit en de historische waarde van het erfgoedrelict vergroot. In de tweede helft van de 20ste eeuw vormde de Sint-Gerardusschoolsite het centrum van het parochiale wijkleven. Na de opheffing van de onderwijsfunctie werden de gebouwen ingenomen door een armoedehulporganisatie die historisch en sociaal betekenisvol is voor de wijk.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Sint-Gerardusschool [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/14882 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.