Beschermd stads- of dorpsgezicht

Weeshuis met poortgebouw

Beschermd stads- of dorpsgezicht van tot ( voorlopige bescherming)

De rechtsgeldigheid van dit aanduidingsobject is niet meer actueel.
ID
174134
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/174134

Besluiten

Weeshuis met poortgebouw
voorlopige beschermingsbesluiten: 28-08-2023  ID: 15164

Beschrijving

De bescherming als stadsgezicht betreft het voormalig weeshuis met poortgebouw.

Deze bescherming loopt parallel met de procedure voor de opheffing van de bescherming als monument en stadsgezicht van het weeshuis met omgeving in Tienen. Deze herbescherming als stadsgezicht vrijwaart de overblijvende erfgoedwaarden van het weeshuis en poortgebouw.



Waarden

Het weeshuis met poortgebouw is beschermd als stadsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

De plaats van het voormalige weeshuis is belangrijk geweest voor de stadsgeschiedenis van Tienen. Gelegen binnen de historische omwalling was hier vanaf het derde kwart van de 17de eeuw het Capucijnenklooster gevestigd, zoals herinnerd wordt in de omliggende straatnamen. Het weeshuis zelf is een herinnering aan de sociale voorzieningen die vanaf de 19de eeuw door de burgerlijke overheid werden uitgebouwd. De opschriften “WEEZENHUIS”, “MEISJES” en “JONGENS” zijn een zichtbare verwijzing naar deze voormalige functie. Meer impliciet past het weeshuis, net zoals de andere monumentale neoclassicistische gebouwen uit die periode zoals het hospitaal, het bejaardentehuis en het station in het beeld van welvaart en (industriële) ontwikkeling die het bestuur wou verspreiden.

stedenbouwkundige waarde

De openbare overheidsgebouwen die gemeentebesturen tijdens de 19de eeuw lieten optrekken, dienden vaak ook expliciet om het stadsbeeld te moderniseren. Het is dan ook geen toeval dat de monumentale neoclassicistische gevel van het weeshuis werd opgetrokken op het einde van een visuele as. De bouw van dergelijke openbare gebouwen had vaak ook impact op de stedenbouwkundige aanleg. Met name in het (neo)classicisme zijn concepten als eenheid en aandacht voor de openbare ruimte cruciaal. Het weeshuis werd – ten opzichte van het verdwenen Capucijnenklooster – meer naar achter heropgebouwd waardoor een nieuw stadsplein ontstond. Begin jaren 1930 werd die zone heraangelegd als plantsoen. Ook het poortgebouw dat een mooie visuele afsluiting vormt van de Kapucijnenstraat vanaf het Kapucijnenplein getuigt van die aandacht voor stedenbouwkundige eenheid, net zoals de zijgevel van het complex aan de Kapucijnenstraat.

architecturale waarde

Het weeshuis in Tienen is een herkenbaar voorbeeld van het oeuvre van de ontwerper François Drossaert (1793-1863). Hij begon zijn carrière als architect in Brussel maar verhuisde in 1833 naar Tienen en zou de daaropvolgende 30 jaar heel wat ontwerpen realiseren in Tienen maar ook in Aarschot, Boom, Bornem en Zoutleeuw. Zijn oeuvre omvat zowel burgerhuizen als burgerlijke openbare gebouwen en kerken, en vertoont de typische stijlevolutie die we bij veel architecten in deze periode terugvinden: aanvankelijk een vrij zuivere toepassing van het neoclassicisme en midden 19de-eeuw evoluerend naar een meer eclectische houding met andere neo-invloeden zoals de neogotiek. Het weeshuis behoort tot zijn vroegere oeuvre in neoclassicisme. Drossaert realiseerde heel wat van zijn opdrachten in Tienen als stadsarchitect, een ambt dat hij opnam vanaf 1 januari 1834 tot zijn overlijden in 1863. Zo illustreert het weeshuis met poortgebouw in Tienen de invloedrijke rol van stadsarchitecten (en ruimer ambtenaararchitecten) tijdens de 19de eeuw in Vlaanderen, ook in kleinere provinciesteden. Dit nuanceert de historiografie van de architectuur uit de nieuwste tijd, die nog al te vaak focust op enkele grote namen die passen in het beeld van de architect als individuele, vrije kunstenaar. Het oeuvre van deze overheidsarchitecten getuigt minder van vernieuwing en experiment maar heeft in vele steden wel bijgedragen tot de verspreiding van kwalitatieve, hedendaagse architectuur. De gevel van het weeshuis is een heel herkenbaar, representatief en relatief vroeg voorbeeld van de monumentale, neoclassicistische gevelarchitectuur die vanaf het tweede kwart van de 19de eeuw in Vlaamse steden gebruikt werd voor openbare gebouwen. Dergelijk monumentaal neoclassicisme was relatief wijd verspreid en is goed bewaard voor meer representatieve overheidsgebouwen als stad- en gemeentehuizen maar voor weeshuizen is dit uiterst zeldzaam in Vlaanderen.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Weeshuis met poortgebouw

Kapucijnenhof 1-114, Kapucijnenstraat (Tienen)
Imposant, neoclassicistisch weeshuis met poortgebouw uit het tweede kwart van de 19de eeuw naar ontwerp van stadsarchitect François Drossaert.

Andere relaties

Wordt opgevolgd door

Weeshuis met poortgebouw

Kapelstraat, Kapucijnenhof 1-114, Kapucijnenstraat, Kloosterhof (Tienen)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Weeshuis met poortgebouw [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/174134 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.