Villa Louisa is een historisch waardevolle laat-19de-eeuwse villa met park in Oudenaarde. De villa met park werd in 1893 gebouwd als buitengoed of zomerresidentie in opdracht van Paul Raepsaet, oud-burgemeester van Oudenaarde en voormalig volksvertegenwoordiger. De bouw van de villa en de aanleg van het park zijn representatief voor de oprichting van villa’s of buitengoederen in de 19de eeuw door de gegoede burgerij in de groene rand buiten de stad. Omwille van het kenmerkend glooiende, heuvelachtige landschap van de Vlaamse Ardennen en de unieke vergezichten gaf men in Oudenaarde voorkeur aan de rechteroever van de Scheldevallei, en meer specifiek aan de heuvelruggen in Edelare en Leupegem. Raepsaet koos voor de bouw van zijn buitengoed een locatie op de noordwestelijke flank van de Edelareberg, van waaruit men panoramische zichten had over Oudenaarde en de Scheldevallei. Het zicht over ‘zijn stad’ paste bij zijn status als burgemeester: een gecreëerde vista van de site naar de lagergelegen oude stadskern van Oudenaarde -in het bijzonder naar de toren van de Walburgakerk en het stadhuis- versterkte de relatie met de stad op ruimtelijk-visuele wijze. De landschappelijk inplanting van de villa met thans verdwenen uitkijktoren of belvédère op de heuvelflank was een weloverwogen keuze van de opdrachtgever omwille van deze ruimtelijk-visuele relatie en het unieke zicht op het landschap en de stad. De villa en het park werden in dezelfde periode ontworpen en vormen een bijzonder vormgegeven samenhangend geheel. Door jarenlang extensief beheer is een rijke stinzen- en bosflora in het park ontstaan, waaronder enkele wilde orchideeën. De grasperken kregen de kans om zich tot soortenrijke graslandvegetaties te ontwikkelen onder invloed van een ononderbroken, langdurig landgebruik en evenwichtig beheer.

De villa zelf kent een vormgeving in cottagestijl met rechtstreekse invloeden van de Noorse stijl of Dragestil. Kenmerkend voor de 19de eeuw is de keuze van ontwerpstijl door de bouwheer persoonlijk en houdt deze in het geval van Raepsaet verband met zijn persoonlijke reiservaringen. De bouw van de Villa Louisa wijst op het belang van het opkomend toerisme voor de persoonlijke ontwikkeling en identiteitsvorming in het vierde kwart van de 19de eeuw. De keuze van ontwerpstijl toont aan hoe de toegang tot verre reizen voor een bredere bevolkingsgroep zich vertaalt in burgerlijke stijlevoluties en -invloeden. Ondanks de fragmentaire bewaringstoestand vertoont ook het interieur van de villa een duidelijke stijldiversiteit die beantwoordt aan het gangbare eclectische smaakpatroon van de hoge burgerij in de late 19de eeuw. In de opvallend vormgegeven villa herkennen we de uiting van het streven naar prestige door de toenmalige burgerij.

Het park bij Villa Louisa is een representatief en herkenbaar voorbeeld van een laat 19de-eeuwse parkaanleg in landschappelijke stijl met pittoresk karakter. In het zuidelijke parkgedeelte overweegt de landschappelijke stijl, in het noordelijke deel komt het pittoreske karakter het best tot uiting. Kenmerken van de pittoreske stijl zijn onder andere de slingerende paadjes, begeleid door sierelementen en rocailles, de zichten die zich onverwacht openen en de gevarieerde, soortenrijke beplanting met kleurschakeringen of variëteiten met bontgekleurde bladeren.

Het natuurlijk reliëf van de Edelareberg werd handig aangewend in het ontwerp: het bepaalde de positionering van de villa met zichten over de stad, de vormgeving van de paden rekening houdend met de hellingsgraad en de aanleg van de cascade. De villa is op de toprand van een helling gebouwd, waarbij een hoge keermuur het niveauverschil deels opvangt. In het verlengde van het zicht van de villa richting Oudenaarde is een stenen trappenpartij met smeedwerk in deze keermuur ingewerkt, wat de beleving van deze vista versterkt.

De cascade op de natuurlijke helling van de Edelareberg maakt het park bijzonder vanwege zijn zeldzaamheid: tot op heden zijn geen gelijkaardige constructies in Vlaamse villaparken bekend. Cascades in Vlaamse parken komen niet zo vaak voor. Er zijn maar zeven andere voorbeelden bekend van vergelijkbare nog bestaande cascades van enige omvang. Typerend voor de cascade bij de Villa Louisa is het gebruik van de natuurlijke helling met groot verval en het water dat hier van nature uit de hellingen treedt. Daarmee speelde de ontwerper slim in op de terreinkenmerken. Evenzeer karakteristiek is het gebruik van natuursteen, wat de cascade een natuurlijke aanblik geeft. In beperkte mate werd deze met rocaillewerk aangevuld.

Van het oorspronkelijke bomen- en struikenbestand zijn meerdere exemplaren bewaard gebleven, zoals een solitaire bruine beuk, oude eiken langs het tuinpad, een Ginkgo biloba aan de achterzijde van de villa en een beeldbepalende Amerikaanse eik in het grasperk ten zuiden van de villa. De slingerende padenstructuur dateert nog van de oorspronkelijke aanleg, net zoals het watersysteem met vijvertjes, rotspartijen, bruggetjes in houtimitatie en cementrustiek. In het park staat een bijzondere follie, ook daterend van eind 19de eeuw, namelijk een bijenhuis met knoestige boomstammetjes verwerkt in de houten muren.

De bewaarde hoofdvleugel van de villa is bijzonder als zeldzaam en mogelijk vroegste voorbeeld van een constructie in Noorse stijl of Dragestil in Vlaanderen. De bouw van de Villa Louisa in 1893 situeert zich voor de eerste stijlvoorbeelden van Finn Ivar Knudsen in opdracht van koning Leopold II en Noorse prefabarchitectuur van de houtfirma’s Thams & Co en Strømmen-Trævarefabrik in België ingang vonden. De vormgeving van de Villa Louisa is vermoedelijk een vroege, lokale stijlinterpretatie en navolging van de Noorse stijl, nog volop steunend op de ontwerpschema’s van de in de 19de eeuw meer gangbare cottagestijl. Het pittoreske karakter eigen aan de ontwerpstijl, komt vooral tot uiting in de informele volumeopbouw, het gebruik van pseudo-vakwerkbouw in de geveltoppen en de overkragende bovenbouw en details zoals de meerzijdige erkers, luifels en galerijen. De volledig houten binnenafwerking van de kamers in de dakverdieping refereert duidelijk aan de houten chaletbouw en de Noorse Dragestil in het bijzonder. De keuze van ontwerpstijl van de opdrachtgever is uiterst persoonlijk en houdt verband met Raepsaets herinneringen en aspiraties voor de Noorse architectuur na een doorreis in Noorwegen richting Noordkaap in 1885. Het uitzonderlijk ontwerp van de Villa Louisa toont aan hoe de architectuurpraktijk in Vlaanderen rond 1900 eveneens beïnvloed werd door het opkomende toerisme en de hang naar exotisme na verre reizen. Naast de officiële kanalen via het architectuuronderwijs, de wereldtentoonstellingen en toonaangevende publieke navolgers, is het opmerkelijk dat ook persoonlijke ervaringen en netwerken aanleiding kunnen geven voor een stijlintroductie. Ondanks het verlies van een aantal villa- en parkdelen en tuinelementen, bleef de kern van het domein met het waardevol ensemble van villa en park met bijgebouwen bewaard.