Beschermd cultuurhistorisch landschap

Trimpontbos en omgeving

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden ( voorlopige bescherming)

ID
178258
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/178258

Besluiten

Trimpontbos en omgeving, bakoven met bakhuis in vakwerkbouw
voorlopige beschermingsbesluiten: 12-06-2024  ID: 15423

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Trimpontbos en omgeving is beschermd als cultuurhistorisch landschap.



Waarden

Het cultuurhistorisch landschap Trimpontbos en omgeving in Brakel is van algemeen belang wegens de volgende erfgoedwaarden:

historische waarde

Het Trimpontbos is onderdeel van een historisch oud-boscomplex dat verbonden was met het meer westelijk gelegen Livierenbos. De verbinding tussen het Livierenbos en het Trimpontbos is in de 19de eeuw verdwenen door ontbossingen. De bossen bestonden uit hakhout met overstaanders en hooghout. Midden de 19de eeuw werd, ten gevolge van een landbouwcrisis, een deel van het Trimpontbos gerooid en omgevormd tot akkerland, zoals ook bij andere bossen in de Vlaamse Ardennen gebeurde in die periode. Toen de landbouwcrisis voorbij was werden de meeste gerooide percelen terug bebost, andere bleven akkerland. In de loop van 20ste eeuw komen er gaandeweg meer graslanden voor tussen de boskernen, vooral op de natste en steilste percelen, zoals rond de bronnen tussen Pevenage en Trimpont en langs de Molenbeek.

Rond de boskernen lagen verschillende gehuchten zoals Pevenage, Lobé, Trimpont en Kapellen. Deze gehuchten werden gekenmerkt door kleinschalige agrarische bebouwing bestaande uit hoevetjes of boerenburgerhuizen met bijhorende huisweide, (nuts)tuinen en hoogstamboomgaarden. De landelijke bebouwing is karakteristiek voor het landschap.

Tussen de 18de tot begin 20ste eeuw is er wat variatie in de inplanting van de erven. In de loop van de 20ste eeuw verdwijnen er enkele bebouwde sites.

Perceelsrandbeplantingen van geschoren gemengde hagen boorden de erven en de hoogstamboomgaarden af. Op de bosgrens staan kaphagen van haagbeuk, wat wijst op het markeren van oude eigendoms- of gebruiksgrenzen, op de perceelsgrenzen en langs wegen staan her en der knotbomenrijen van haagbeuk en gewone es, opgaande bomen en hakhoutstoven. Een zware gekandelaarde linde in Pevenage werd als hoekboom of schermboom aangeplant. De Trimpontboom, een oude knoteik met een houten kruis is een herdenkingsboom.

De Kruiskapel (Trimpontkapel) uit het vierde kwart van de 19de eeuw ligt op een kruispunt van wegen en vervangt een ouder wegkruis. In de ruimere omgeving komen opvallend veel betreedbare kapellen voor, wat de streek kenmerkt.

De gevorkte vallei van de Terkleppebeek is al op 18de-eeuwse kaarten herkenbaar als een kleinschalige vallei gekenmerkt door het voorkomen van graslanden met een langdurig en continu gebruik als hooi- of graasweide, omgeven door een bocagelandschap.

In het landschap is een oude wegenstructuur aanwezig. De oude wegen zijn soms een holle weg, vaak zijn ze onverhard en soms is er een aanwezigheid van aanpalende houtige erfgoedbeplantingen.

Het ‘Trimpontbos en omgeving’ is een typerend voorbeeld van een kleinschalig en continue ontwikkeld traditioneel landschap uit de Vlaamse Ardennen.

esthetische waarde

Het Trimpontbos en omgeving karakteriseert zich door een zeer gevarieerd kleinschalig en afwisselend landschap dat bezoekers als mooi ervaren. Het wordt gekenmerkt door een heuvelachtig gebied met bronnen en beekjes in een kleinschalig landschap. De schoonheid van het landschap komt voort uit de combinatie van natuurlijke processen en elementen en menselijke invloeden. De bronwerking en de geologische geschiedenis heeft het reliëf mee gevormd. De ontginningsgeschiedenis heeft het gebied zijn uniek voorkomen mee bepaald.

Het Trimpontbos en het Lobesbos zijn reliëfrijke gesloten bossen met veel beuken. De voorjaarsflora met bosanemonen en boshyacinten geeft tijdens het voorjaar een extra fraaie beleving. Een netwerk aan half- en onverharde wegen en paden loopt door het landschap. De valleien van de Terkleppebeek-Molenbeek worden gekenmerkt door een gevarieerd en semi-gesloten kleinschalige graslandrijk landschap. Het gebied omvat enkele bomen met erfgoedwaarde. De hoeves en landelijke bebouwing in traditionele architectuur zijn qua omvang en schaal in het landschap ingepast. Het hoger gelegen open landbouwgebied richting Maandagstraat contrasteert met de lager gelegen valleien met bos en het halfgesloten landschap.

De context waarin de landschapselementen gelegen zijn versterkt de erfgoedwaarde. Het geheel van het landschap bezit een hoge belevingswaarde. De aanwezigheid van kleinschalige landbouwgronden, graslanden en bosjes draagt bij aan de esthetiek van dit typerende Vlaamse Ardennenlandschap. De afwisseling van bossen, graslanden, hoogstamboomgaarden, kleine waterlopen en akkers zorgt voor een harmonieus en gevarieerd beeld.

De hoge visuele aantrekkingskracht van het landschap bestaat ook uit enkele weidse zichten op het kleinschalige bocagelandschap onder meer vanuit Trimpont in oostzuidoostelijke zijde over de vallei van de Terkleppebeek en in de omgeving van de Kruiskapel, waarbij de kapel de blikvanger is.

ruimtelijk-structurerende waarde

Het Trimpontbos en omgeving ligt op de oostelijke flank van de restheuvel van het Livierenbos. Deze restheuvel is onderdeel van een stelsel restheuvels in het zuiden van de Vlaamse Ardennen, waarvan de toppen bebost zijn. Het Trimpontbos sluit deze beboste strook in het zuiden van de Vlaamse Ardennen af. De gevorkte Terkleppebeek contrasteert met de gesloten boshellingen. Het kleinschalige landschap met een mozaïek van graslanden, hoogstamboomgaarden en op de hogere delen ook enkele akkers op de overgang naar de kouters, volgt de structuur van de Terkleppebeek-Molenbeek.

wetenschappelijke waarde

Het Trimpontbos en omgeving ligt op een door beken ingesneden oostelijke helling van een restheuvel in de Vlaamse Ardennen. De ijzerrijke hoog gelegen toppen van deze restheuvels zijn erosieresistenter waardoor ze het reliëf boetseren. Het Trimpontbos en Lobesbos zijn gaaf bewaarde en zeer goed ontwikkelde voorbeelden van een bron- en hellingbos. Het bron- en hellingbos met steile hellingen is rijk aan verschillende geomorfologische processen (verglijdingsvlakken, solifluctie, natuurlijke taluds,...). De Terkleppebeek-Molenbeek is geomorfologisch zeldzaam door het voorkomen van een bronamfitheater, kwel- en bronzones, sterk meanderende beken met stroomkuilen en afwisselende stenige en zandige beekbeddingen. De bijzondere abiotische kenmerken in combinatie met de kenmerken van het kleinschalige gecompartimenteerde landschap zorgen voor een typerende fauna en flora, waaronder de voorjaarsvegetaties in de bossen.

Er komen houtige beplantingen met erfgoedwaarde voor die bestaan uit onder meer omvangrijke, oude geknotte en gekandelaarde bomen. Deze veteraanbomen hebben holtes, dood hout in de kruin of loslatende delen op de schors die een uniek habitat vormen voor specifieke diersoorten. Door de omvang en hoge leeftijd hebben deze bomen een dendrologische en genetische waarde.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Trimpontbos en omgeving

Everbeek (Brakel)
Het ‘Trimpontbos en omgeving’ in Everbeek (Brakel) is een gevarieerd landschap gelegen in het zuiden van de gemeente Brakel. Kenmerkend voor het gebied is de historisch-landschappelijke structuur van kleine oudbosbestanden op de heuvelflanken, met tussenin een smalle en lager gelegen valleitjes bestaande uit historisch permanente graslanden. Verspreid in het landschap staan enkele kleinschalige hoevegebouwen en bijhorende erfbeplantingen. Het Trimpontbos is ook bijzonder waardevol omwille van het brongebied van de Terkleppebeek. Centraal in Trimpont ligt de Kruiskapel in een open graslandcomplex. Daarrond liggen enkele zichten op de kapel en omgeving.

Is de omvattende bescherming van

Boerenburgerhuis

Kremerstraat 18 (Brakel)
Vrijstaande boerenburgerwoning op omhaagde site. Dubbelhuis uit twee bouwlagen uit verzorgde baksteenbouw. Haaks landgebouw met ten oosten ervan hoogstamboomgaard.


Boerenburgerhuis

Kremerstraat 16 (Brakel)
Boerenburgerhuis uit het begin van de 20ste eeuw, met decoratief metselwerk met kenmerken uit het neotraditionalisme. Tegen de voorgevel groeit leifruit met een specifieke snoeivorm.


Boerenburgerhuis

Kremerstraat 2 (Brakel)
Dieper gelegen, vrijstaand boerenburgerhuis, in de kern teruggaand tot de 19de eeuw, van straat gescheiden door een hoge bakstenen omheiningsmuur, bereikbaar via een gekasseide oprit.


Bomenrij van Marilandicapopulieren

Pevenage (Brakel)
De bomenrij van Marilandicapopulier zoomt een grasland af dat gelegen is langs Pevenage. Deze beplanting is reeds op de topografische kaart van 1937 gekarteerd.


Geknotte linde

Trimpont 10 (Brakel)
De omvangrijke linde staat ten zuiden van de landelijke bebouwing in de hoek van de Trimpontstraat. Mogelijk is de boom aangeplant als schermbeplanting of als hoekboom bij het kadastrale perceel.


Gesloten hoeve

Kapellen 10 (Brakel)
Gesloten hoeve in kern opklimmend tot de 19de eeuw, waarvan de configuratie tot stand kwam vóór 1939. De hoeve omvat een boerenhuis uit de jaren 1920-1930 en historische bijgebouwen, waaronder een tot de 19de eeuw opklimmende stal en schuur.


Hoeve

Trimpont 5 (Brakel)
Hoeve waarvan de site minimaal teruggaat tot de 18de eeuw. De hoevesite werd in de 19de en 20ste eeuw uitgebreid tot een U-vormig baksteenbouw van één tot anderhalve bouwlaag. Het sobere metselwerk, de getoogde muuropeningen en muurankers van ‘double Fleurs de lis’ wijzen op een agrarische of ambachtelijke functie.


Hoeve

Pevenage 10 (Brakel)
Hoevesite, in jaarankers “1803” gedateerd, bestaande uit een zuidoostelijk georiënteerd boerenhuis met een haaks schuur- of stalvolume.


Hoeve met bakhuis

Trimpont 14 (Brakel)
In kern 19de-eeuwse hoevesite met losse bestanddelen, van de straat afgescheiden door een houtkant en bakstenen muur. Boerenwoning in oorsprong teruggaand op twee aanpalende boerenarbeiderswoningen. Achteraan op het erf, vlakbij een oude notelaar, staat een langgestrekt bakhuis van het samengestelde type, deels uit vakwerkbouw opgetrokken, vermoedelijk daterend uit de 19de eeuw.


Houtkant van gewone es

Trimpont (Brakel)
De houtkant bestaat uit lage knotbomen en hakhoutstoven van gewone es. De houtkant staat op een talud langs de weg Trimpont en grenst zo het hoger gelegen perceel af.


Houtkant van gewone es en haagbeuk

Trimpont 14 (Brakel)
De houtkant van gewone es en haagbeuk ligt aan de straatzijde van Trimpont 14, op de perceelsgrens. De houtkant bestaat uit hakhout van gewone es en knotbomen van gewone es en haagbeuk.


Kaphaag van haagbeuk

Pevenage (Brakel)
De kaphaag van haagbeuk omzoomt de huisweide van een voormalige hoeve aan Pevenage. De beplanting op de perceelsgrens rond de huisweide is reeds op de Villaretkaart gekarteerd en ook op alle latere topografische kaarten aanwezig.


Kaphaag van haagbeuk

Lobe (Brakel)
De kaphaag van haagbeuk ligt op de perceelsgrens van een weiland en oud bos. Deze haagbeuken markeren een oude bosgrens. 


Kaphaag van haagbeuk

Trimpont 14 (Brakel)
De kaphaag van haagbeuk ligt op de perceelsgrens van het erf Trimpont 14. De bomenrij bestaat uit zeven geknotte bomen. De omtrek van één exemplaar is 148 cm.


Kaphaag van haagbeuk

Kapellen 10 (Brakel)
De kaphaag van haagbeuk ligt op de perceelsgrens van een weiland en een holle weg. Deze haagbeuken markeren mogelijk een oude bosgrens. 


Kaphaag van haagbeuk en gewone es

Lobe (Brakel)
De kaphaag van haagbeuk ligt op de perceelsgrens van een hoogstamboomgaard en weiland. De bomenrijen markeren tevens het wandelpad.


Knotbomenrij van haagbeuk

Pevenage (Brakel)
De knotbomenrij van haagbeuk staat op de perceelsgrens van een grasland met het Trimpontbos, ter hoogte van Pevenage. De perceelsrandbeplanting is reeds op de Ferrariskaart (1771-1778) gekarteerd.


Knotbomenrij van haagbeuk

Trimpont (Brakel)
De knotbomenrij van haagbeuk staat op de perceelsgrens van twee graslanden langs de straat Trimpont.


Knotbomenrij van haagbeuk en gewone es

Trimpont (Brakel)
De knotbomenrij van haagbeuk en es staat op de perceelsgrens van twee graslanden langs de straat Trimpont.


Knotbomenrij van haagbeuk en zomereik

Lobe (Brakel)
De knotbomenrij in de vallei van de Molenbeek bestaat uit één knotboom van zomereik en drie knotbomen van haagbeuk.


Knotbomenrij van schietwilg

Pevenage (Brakel)
De knotbomenrij van schietwilg staat langs de bovenloop van de Terkleppebeek-Molenbeek ter hoogte van de bron bij Pevenage. De perceelsrandbeplanting is reeds op de topografische kaart van 1871 gekarteerd.


Kruiskapel

Trimpont (Brakel)
Rechthoekige bakstenen wegkapel met driezijdige sluiting onder zadeldak, Opgericht in 1884 ter vervanging van een wegkruis. Decoratief uitgewerkte voorpuntgevel met hardstenen topaflijning bekroond door hardstenen kruis. Hoge rondboogdeur en geveltop op geblokte pilasters met hardstenen kapiteel.


Notelaar

Trimpont 14 (Brakel)
De opgaande notelaar staat centraal op het erf van Trimpont 14. De mooi gevormde notelaar staat tussen het boerenhuis en het bakhuis.


Trimpontboom

Trimpont (Brakel)
De eik met houten kruis op de hoek van het Trimpontbos zou volgens een lokale legende herinneren aan de dood van Joseph van Trimpont in 1843.


Zware gekandelaarde zomerlinde als hoekboom

Pevenage (Brakel)
De zware gekandelaarde zomerlinde staat op een graslandperceel aan de straat Pevenage, Everbeek (Brakel). Het is een beschermboom of hoekboom. De linde met omtrek 450 cm dateert minstens uit het vierde kwart van de 19de eeuw.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Trimpontbos en omgeving [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/178258 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.