De bescherming als monument betreft het kasteel Leva en omgeving.
Het kasteel werd in 1939 werd opgetrokken in het park van de oude kasteelhoeve de Grady.
De restanten van de oude kasteelhoeve zijn ook beschermd als monument.

Kasteel Leva werd in 1939 opgetrokken in het park van de oude kasteelhoeve de Grady, ook wel de Saren genoemd naar één van de latere bewoners. De villa werd door R. Gauthier ontworpen in art deco-stijl met Paquebot-reminiscenties. Het park in landschappelijke stijl werd in de tweede helft van de 19de eeuw aangelegd.

Historiek

Het kasteel en park Leva werden aangelegd op de terreinen van het vroegere kasteel de Grady. In 1859 verkochten de erfgenamen de Grady het goed aan Leo van Ham (1816-1892), afkomstig van het kasteel Ter Biest in Sint-Truiden en lid van de Bestendige Deputatie van de provincie. Van Ham was waarschijnlijk ook verantwoordelijk voor de aanleg van het park in landschappelijke stijl, in de kadastrale mutatieschets van 1868 geregistreerd als de samenvoeging van percelen tot één groot perceel. Dit gebeurde samen met enkele kleine uitbreidingen van de gebouwen. In 1876 en 1879 werd het park nog vergroot.

Via vererving kwam het goed in het bezit van de familie Leva. In 1939 werd het huidige kasteel Leva gebouwd, een villa in art-decostijl met Paquebot-reminescenties naar ontwerp van R. Gauthier. Parallel werd een inkrimping van het park geregistreerd. Het oude kasteel de Grady werd naderhand progressief gesloopt, op de linker- en achtervleugel na, die tot aanhankelijkheid degradeerden.

Beschrijving

Kasteel Leva

Kasteel Leva, aan de rand van het park gelegen, werd in 1939 gebouwd naar ontwerp van architect R. Gauthier. Het gaat om een vrijwel vierkant gebouw van twee bouwlagen op een hoge kelder met torenachtige en erkervormige uitbouwsels aan de verschillende gevels. Het gebouw heeft verschillende dakvormen, die koepelvormig zijn uitgewerkt boven de torens. De onderbouw van de verhoogde begane grond is uitgevoerd in natuursteen, de rest van het gebouw in gecementeerde en witgeschilderde baksteen. De muuropeningen hebben verschillende vormen. Voor de zuidwestelijke en een gedeelte van de zuidoostelijke gevel is een zuilengalerij gebouwd, met een glazen luifel boven de ingang. Het gebouw dankt zijn karakteristiek volume aan de complexe plattegrond, de in- en uitspringende gevels, de benadrukte kroonlijsten, het spel van met loden pirons bekroonde koepels en schilddaken.

Park

Een rechte oprit naar de achteraan gelegen boomgaarden en velden scheidt de villa (rechts) van de oude boerderijvleugel (links). Het park ligt, als een langgerekte rechthoek parallel met de straat, aan de voet van het huis. Aan de straat wordt het door een verwilderde haag en een scherm van gewone robinia (Robinia pseudoacacia) en Amerikaanse eik (Quercus rubra) begrensd; de inrit is aangegeven door twee vermoedelijk ingekorte gecementeerde pijlers met een gepunte bol op een herstelde sokkel. Van de oprit in dolomiet vertrekt een smaller pad rond het huis en rond het grasveld bij de galerij; het wordt begeleid door oude en ook jonge buxus (Buxus) en agaven (Agave) in pot. Een oude kassei, vertrekkend tussen twee palmlelies (Yucca filamentosa), loopt naar de nu grotendeels verlaten boerderijvleugel. De op de primitieve kaart van het Krijgsdepot aangeduide parkpaden zijn nu grotendeels verdwenen, al ervaart men sporadisch in de bomenrand nog de rondweg.

Het parkje, ontstaan rond 1868 maar geheroriënteerd rond 1938, is van het eenvoudigste type: een ruim grasveld met beboste rand en hier en daar een solitaire boom. Voorheen waren er ook een kleine vijver en een paviljoentje op een verhoging aanwezig. De opgemeten bomen dateren van 1868, de ontstaansperiode van het park, dat volgens de huidige bewoners bedacht was in functie van de jacht; dit verklaart de aanwezigheid van hakhoutbosjes, die tot de jaren 1930 als dusdanig werden beheerd. Hiertoe horen onder meer het bosje van tamme kastanje (Castanea sativa) op de noordelijke grens en het bosje van haagbeuk (Carpinus betulus) op de korte zuidoostelijke zijde. Ook de twee gewone moerascipressen (Taxodium distichum) en de taxussen (Taxus baccata) dateren uit die tijd.

De zone bij het huis, die meer als siertuin is opgevat en uit een kleiner grasveld, sparren en een groter aantal sierstruiken bestaat, werd in een recentere periode aangevuld met (onder meer) rododendronmassieven (Rhododendron), een struikrand van rode kornoelje (Cornus sanguinea), bloembedden en een siervaas (van kunststof ?) met ramkop.

In het park komen volgende boomsoorten voor: Amerikaanse eik (Quercus rubra), gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus), gewone haagbeuk (Carpinus betulus), gewone robinia (Robinia pseudoacacia), okkernoot (Juglans regia), tamme kastanje (Castanea sativa), taxus (Taxus baccata), witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) en zomereik (Quercus robur). Twee zomereiken hebben een opvallend grote stamomtrek van respectievelijk 4,23 meter en 3,80 meter en behoren bijgevolg tot de 20 dikste exemplaren van deze soort in België. Dit geldt ook voor een éénbladige es (Fraxinus exelsior ‘Diversifolia’) met een stamomtrek van 2,72 meter en een rode bastaardpaardenkastanje (Aesculus carnea (x) ‘Briotii Variegata’) met een stamomtrek van 1,77 meter (opname in 2011). Eén bruine beuk (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) heeft een stamomtrek van 3,15 meter, een andere beuk (in prieelvorm) heeft een stamomtrek van 4,95 meter en een maximale kroondiameter van 31 meter (opname in 2001).

Bibliografie