Groene Rei met omgeving
beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek van tot ( voorlopige bescherming definitief geworden)
- ID
- 21054
- URI
- https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/21054
Besluiten
Groene Rei met omgeving
voorlopige beschermingsbesluiten: 16-06-2017 ID: 14476
Beschrijving
Deze bescherming betreft de Groene Rei en omgeving.
Waarden
De Groene Rei met omgeving is beschermd als stadsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
De Groene Rei is één van de belangrijkste stadskanalen waarin nog deels de natuurlijke loop van de rivier de Reie en de oorspronkelijke Reiebedding herkenbaar is in het licht kronkelende tracé. De Groene Rei vormt het vervolg van de waterloop de Reie die via het Minnewater de stad binnenkomt en via het tracé Begijnhof, Sint-Janshospitaal, Onze-Lieve-Vrouwekerk, de Dijver, de Groene Rei en de Lange Rei de stad in het noorden verlaat. De Groene Rei maakt deel uit van de eerste omwalling van 1127 en vormde een belangrijke en geschikte verdedigingsstructuur rond de oudste stadskern van Brugge. Op het einde van de Groene Rei stond ter hoogte van de huidige Molenbrug de zogenaamde "Oude Molen poort" die deel uitmaakt van de verdedigingsstructuur van de oude binnenstad. De Groene Rei speelde een belangrijke rol in de waterhuishouding van de stad onder meer door de aanwezigheid van de molen bij de Molenbrug. De nieuw gegraven Coupure van 1751-1753 sloot aan op de bestaande Groene Rei. Hierdoor werd de Groene Rei, veelvuldig gebruikt voor het regionaal en lokale transport van volumineuze of zware producten, zoals bouwmaterialen. Dit bleef zo tot in de 19de eeuw, en zelfs deels nog tot in de jaren 1950. Op foto's en prentkaarten van de 19de eeuw ziet men hier vaak binnenschepen. Dit stadsbeeld met centraal de Groene Rei, de brugjes en de aanpalende straten en bebouwing is vastgelegd in talrijke geschreven en niet geschreven bronnen zoals schilderijen en foto's. Hier was het woonhuis en atelier van één van de belangrijkste steendrukkers E. Daveluy (1812-1894) gevestigd (Groenerei nummer 6). Hij was gekend voor de vele afbeeldingen die hij van de stadsgezichten maakte waaronder ook een porseleinkaart met voorstelling van de Groene Rei. De Groene Rei is één van de meest gefotografeerde en geschilderde zichten van Brugge. Dit stadsbeeld werd door gekende en minder gekende kunstenaars vastgelegd zoals onder andere de symbolistische schilder en beeldhouwer Fernand Khnopff. Ook belangrijke historische figuren zoals Sir Winston Churchill hebben de Groene Rei op doek gezet. Vroege vormen van recreatief gebruik zoals de toeristische rondvaarten vanaf 1905, illustreren het belang van de Groene Rei voor het toerisme en leven tot op heden door. Bij de beschrijving van de Reien in de toeristische gidsen vanaf het begin van de 20ste eeuw werd de Groene Rei het meest beschreven en steeds weer gepresenteerd in het gebruikte beeldmateriaal omwille van zijn zeer pittoresk en romantisch karakter.
architecturale waarde
De beb ouwing langs de Groene Rei en omgeving vertoont een grote historische gelaagdheid en vormt een belangrijk merkteken in het stedelijke landschap. De heterogene gevelwanden langs de Steenhouwersdijk, de Groenerei, de Peerdenstraat, de Meestraat en de Hertsbergestraat zijn het resultaat van het bouwen en verbouwen door de eeuwen heen. Binnen het stadgezicht "Groene Rei en omgeving" zijn verschillende typologieën te onderscheiden met name burger- en herenhuizen, een oranjerie, een tuinpaviljoen en een godshuis. De gevelwanden binnen het voorgestelde stadsgezicht worden gekenmerkt door een gaaf bewaard, heterogeen karakter met hoge architecturale kwaliteit. De omgeving van de Groene Rei vormt een staalkaart van verschillende architectuurstijlen vanaf de 15de eeuw tot de 20ste eeuw: gotiek, typische 17de-eeuwse trapgevels, barokke architectuur, rococo, classicistische en neoclassicistische architectuur en panden in historiserende stijl waarbij de restauratie, gekend als "Kunstige Herstelling" van panden, goed wordt geïllustreerd. Groenerei nummer 3 is een karakteristiek voorbeeld van het versteningsproces in de evolutie van de hout- naar de baksteenbouw. De gotiek met kenmerkend maaswerk en de typische Brugse traveenissen is bij dit pand terug te vinden. Dit pand illustreert eveneens de barok door de overkragende bovenbouw op een boogfries. De gevelrij Meestraat nummers 5-9 en Hertsbergestraat nummer 2 illustreren de traditionele baksteenbouw met barokke invloeden zoals onder meer de geblokte omlijstingen, de geblokte ontlastingsbogen en de cartouches in de boogvelden. De invloed van de Franse stijlen is duidelijk merkbaar bij het pand Hoogstraat nummer 4 met zijn rococogevel aan de Hoogstraat en een rijk uitgewerkte classicistische gevel aan de Reien. Het laat-classicisme wordt geïllustreerd door verschillende panden, waarbij de ene meer is uitgewerkt dan de andere. Naast het samenvoegen van kleinere panden tot brede herenhuizen zoals Groenerei nummer 2, komen vanaf de tweede helft van de 18de eeuw en voornamelijk in de eerste helft van de 19de eeuw ook de schermgevels voor. In de 19de eeuw evolueert het laatclassicisme naar een zwaarder uitgewerkt neoclassicisme zoals bij de panden Groenerei nummer 5 en nummer 6. Vanaf 1877 worden restauraties opgevat als historiserende en verfraaiende "Kunstige Herstellingen" waarbij het Brugse karakter wordt geaccentueerd. Kenmerkende voorbeelden zijn Groenerei nummers 12B tot en met nummer 15. De bebouwing langs de Groene Rei is een getuige van de vele toonaangevende architecten en bouwmeesters die in Brugge werkzaam waren. De Meebrug verving in 1390 de oorspronkelijke houten brug en werd gebouwd door de befaamde Brugse bruggenbouwer Jan van Oudenaerde. Hoogstraat nummer 4, een typevoorbeeld van een pand met een rijk uitgewerkte reiegevel in classicistische stijl is een ontwerp van Meester-metselaar E. Goddyn. De rol van de "Kunstige Herstellingen" binnen het stadsgezicht is heel groot en geeft tevens een evolutie aan van historiserende restauraties. Belangrijke vertegenwoordigers zijn architect Urbain D'Helft en architect Jozef Viérin. De Groene Rei met bewaarde kaaimuren, gietijzeren leuningen, de bruggen en zijn imposante bebouwing langs de oevers vormt - samen met de gaaf bewaarde gevelrijen in de aanpalende straten - een uniek geheel. De Groene Rei en omgeving zijn mede door haar hoge esthetische en architecturale kwaliteiten, steeds een publieke aantrekkingspool geweest, die ook internationaal gesmaakt werd en wordt. Wonen langs het water werd al vanaf de middeleeuwen als een privilege gezien en dit weerspiegelt zich in de nog bestaande statige gebouwen. De gekozen typologie, architectuurstijl en hoogstaande architecturale uitwerking houdt verband met het unieke zicht op de Groene Rei. Typerende voorbeelden hiervan zijn onder meer Huis "De Caese", gebouwd in opdracht van het Brugse Vrije. Het pand weerspiegelt het belang van de opdrachtgever en wordt gekenmerkt door rijk uitgewerkte gevels. Het paviljoentje gebouwd op de kade van de Groene Rei, horend bij het pand Hoogstraat nummer 28, is een kenmerkend voorbeeld van een paviljoentje in laatclassicistische stijl dat een aangenaam uitzicht verschaft op het schilderachtige stadslandschap. De voormalige oranjerie, oorspronkelijk horend bij Hoogstraat nummer 8, heeft een kenmerkende classicistische Reiegevel. Kenmerkend zijn tevens de rijk uitgewerkte gevels met erkeruitbouwen die een mooi uitzicht verschaffen op de Reien. Dit wordt onder meer geïllustreerd door het pand Hertsbergestraat nummer 10 met een pittoresk bijgebouw aan de Reie voorzien van een erker van 1927.
ruimtelijk-structurerende waarde
De Groene Rei vormt binnen het centrum van de stad Brugge een belangrijke lineaire stedelijke structuur en speelde een belangrijke rol in de waterhuishouding van de stad door de aanwezigheid van de molen bij de Molenbrug. Deze bepaalde lineaire structuur staat weergegeven op de kaart van Marcus Gerards (1562). Het toen weergegeven tracé is nog steeds herkenbaar in het huidig verloop van de Reie.
stedenbouwkundige waarde
Het stadsgezicht Groene Rei en omgeving illustreert enerzijds het bouwen binnen de eerste stadsomwalling van 1127 en anderzijds de stadsuitbreiding van 1297. Over de gracht werden de Meebrug en de Peerdenbrug gebouwd om de oude stad te verbinden met de nieuwe wijken om de toen pas verkavelde wijk rond de Leertouwerstraat en de Braambergstraat gemakkelijk bereikbaar te· maken. De kleinere percelen tussen de Meestraat en de Peerdenstraat zijn het resultaat van een verkaveling tussen 1170 en 1183 met als doelstelling het gebied optimaal als woonzone te gebruiken. De nog aanwezige brandstraatjes zijn getuigen van de vroegere perceelstructuren zoals die zijn weergegeven op het stadsplan van Marcus Gerards van 1562.
archeologische waarde
De Groene Rei en omgeving kunnen worden beschouwd als een belangrijk bodemarchief met sporen van menselijke activiteiten en constructies die daar achtereenvolgens aanwezig waren en die belangrijk zijn voor hun betekenis in de studie van de geschiedenis van de stad Brugge. Op het stadsplan van Marcus Gerards van 1562 staan verschillende constructies die in de loop der eeuwen zijn verbouwd of afgebroken. Ter hoogte van de Molenbrug stond een watermolen die een belangrijke rol speelde in de waterhuishouding van de stad Brugge. De Groene Rei maakt bovendien deel uit van de eerste omwalling van 1127 en vormde een belangrijke en geschikte verdedigingsstructuur.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Groene Rei met omgeving [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/21054 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Contact
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.