De ruimtelijk-structurerende waarde van het cultuurhistorisch landschap wordt bepaald door een opmerkelijke afwisseling van panoramische uitzichtpunten, gerichte vergezichten en opgaande bomenrijen met doorkijken. De Tiegemberg is als hooggelegen heuveltop op het Schelde-Leie-interfluvium een plaats van waarop een uitzonderlijk oriënterend uitzicht over de wijde omgeving maar vooral op de Leievallei mogelijk is, onder meer aan de hand van markante bosmassieven en herkenbare kerktorens. De terraszone van de 'Villa 't Vossenhol' biedt dan weer een gericht vergezicht op de Scheldevallei en de Vlaamse Ardennen. De opgaande bomen langsheen de Tiegemberg (weg) zorgen voor een duidelijke geleiding van de hellende weg met bochten. Onder de boomkruinen door zijn er enkele boeiende doorkijken op de onmiddellijke omgeving.

Beeldbepalende bouwkundige elementen vormen oriëntatiepunten binnen het bedevaartpark. Een voorbeeld hiervan vormt de grote achthoekige bedevaartkapel, die samen met het omliggende bedevaartplein het geografische en devotionele middelpunt van het Sint-Arnolduspark vormt. Het spitse tentdak van deze kapel steekt boven de bomen uit en vormt een oriëntatiepunt, zowel vanaf de lager gelegen vijvercascade, als vanaf het hoger gelegen Calvariekruis. Op het bedevaartplein werken de inplantingsposities van het pijlerkapelletje bij de Sint-Arnoldusbron, de neogotische bedevaartkapel, de kleinere rotskapel en de openluchtpreekstoel op elkaar in. Bovendien bakent de rotskapel het bedevaartplein af: tegen de heuvelflank aangebouwd, rijst ze vanaf de lager gelegen vijvercascade als het ware op uit een rots in cementrustiek.

Er bestaan ook uitgekiende zichtrelaties tussen de 'Villa Albert' en de lager gelegen bronweide van het bedevaartpark. Door de ligging aan de rand van het park en tegen een heuvelflank van de Tiegemberg aan, vormt deze villa een aanvullend pittoresk beeldelement vanuit de bronweide.

Door de prominente ligging van de uitkijktoren of 'Belvedère' op de heuveltop, torent de pittoreske constructie boven de omgeving uit en trekt daarmee de aandacht van de bezoeker. De uitkijktoren markeert de heuveltop van de Tiegemberg.

Het bedevaartpark, gelegen in het brongebied van de Sint-Arnoldusbeek, getuigt van een bijzondere bron- en watercultus. Deze cultus is verbonden aan de omstreeks 1040 in Tiegem geboren heilige Arnoldus. De legende waarbij besmet water tot bier werd gezuiverd, duidt Sint-Arnoldus als een waterheilige. De devotie tot Sint-Arnoldus ontstond in de dorpskerk van Tiegem reeds in 1457, wanneer een relikwie van zijn gebeente naar de kerk werd overgebracht.

De heilige Arnoldus wordt in het Tiegemse Sint-Arnolduspark onder meer aanroepen bij oogkwalen, keelziekten, breuken en kreupelheid. De overlevering kent aan het water uit de Sint-Arnoldusbron genezende kracht toe. Een courant gebruik was dat pelgrims, na het wassen van hun ogen aan de bron, de gebruikte zakdoeken en lapjes aan de muur van het pijlerkapelletje nabij de Sint-Arnoldusbron hingen. Rondom het kapelletje en het Sint-Arnoldusputje werden ook krukken en breukbanden opgehangen door de pelgrims. De opgetekende genezingen in de vroege en late 19de eeuw van personen die zich met water uit de Sint-Arnoldusbron wasten, droegen bij tot de succesvolle ontwikkeling van het bedevaartpark. Het Sint-Arnolduspark vormt dan ook één van de meest vermaarde Vlaamse bedevaartoorden waar genezing van oogkwalen werd en wordt afgesmeekt.

Heel wat constructies in het Sint-Arnolduspark verwijzen naar Sint-Arnoldus en geven daarmee gestalte aan de volkskundige waarde van het bedevaartpark. Het scheefgezakte pijlerkapelletje nabij de Sint-Arnoldusbron, opgericht omstreeks 1817, vormt de oudste bouwkundige verwijzing naar een bedevaartcultus op deze plaats. Later werd de bron omgeleid naar de 'miraculeuze fontein'. Ook de rotskapel met kluizenaarsgrot en de neogotische bedevaartkapel van 1864-1866 met Sint-Amaldusaltaar verwijzen naar de heilige. Een sierelement in de 'miraculeuze fontein' met afbeelding van de brouwersattributen stuikmand, gaffel en roerstokken verwijst naar Sint-Arnoldus als patroonheilige van brouwers en herbergiers. Tot op vandaag wordt Sint-Arnoldus nog steeds vereerd in het Sint-Arnolduspark. De actieve bedevaart situeert zich vooral in de periode van de jaarlijkse Sint-Arnoldusnoveen van 15 tot 23 augustus.

Omwille van de ligging van het bedevaartoord in een spleetvormig brondal en de bewuste parkaanleg met onder meer een kronkelende bedevaartweg, een amfitheatervormige bronweide als open panoramaperk, een meerledige vijvercascade met bruggetjes en de precieze inplanting van fantasierijke elementen waaronder een aquariumgrot en een pittoreske villa, bezit het Sint-Arnolduspark een uitzonderlijke esthetische waarde.

De omsluiting van het bedevaartpark met een afsluitingshaag langsheen de Warandedreef en de afzoming van zowel de interne bedevaartweg in het Sint-Arnolduspark als van de Tiegemberg (weg) met sierlijke opgaande bomen, verhogen de landschappelijke beeldwaarde. Langs deze wegen met opgaande bomen zijn boeiende doorkijken op de heuvelende landschappen van het Schelde-Leie-interfluvium en van de Vlaamse Ardennen. Ook de panoramische vergezichten bovenop de Tiegemberg, in het bijzonder vanaf de uitkijktoren en vanaf de terraszone van 'Villa 't Vossenhol', respectievelijk op de valleien van Leie en Schelde, dragen bij aan de esthetische waarde van het geheel.

In het Sint-Arnolduspark is een uitgebreid ensemble van cementrustieke constructies en gebouwen bewaard, die uitzonderlijke voorbeelden vormen van vroege betontechniek. Onder meer de kaarsengrot, de aquariumgrot, de openluchtpreekstoel en de 'Belvedère' vormen uitzonderlijk bewaarde constructies die geheel of gedeeltelijk teruggevoerd kunnen worden tot modellen in de catalogi en reclamecampagnes van de toonaangevende Brusselse firma Blaton-Aubert, gespecialiseerd in dergelijke siertoepassingen. De aan elkaar gerelateerde constructies kennen toch telkens een verschillende materiaalopbouw: rotspleister, druipsteenimitaties, natuur- en kunststeenrotsen, imitatieboomstammen enzovoort.

De cementrustieke constructies in het Sint-Arnolduspark en op de Tiegemberg behoren tot het hoogtepunt van deze vroege betontechniek in Vlaanderen, zeker ook vanwege de ensemblewaarde, de diversiteit en de technisch-artistieke detaillering die een bijzonder vakmanschap vereisen. Bijzonder zijn de religieus-devotionele constructies met de openluchtpreekstoel in de vorm van een oude, holle boomstam, de kaarsengrot met kluiskamer, de rotskapel met kluizenaarsgrot, de toegangspoort en de niet-religieus getinte aquariumgrot, de luifel met leibomenscherm, het grotwerk en de erker bij de 'Villa Albert' en de 'Belvedère' met tickethuisje op Tiegemberg.

Het bedevaartpark vormt een staalkaart van creaties en technieken in cementrustiek. Uit eigentijdse beschrijvingen van het park, catalogi en reclamecampagnes blijkt dat de belangrijke Brusselse firma Blaton-Aubert sterk heeft bijgedragen tot de uitbouw van het park met cementrustieke constructies. Ook de gespecialiseerde Gentse firma van de gebroeders Picha heeft aan de uitwerking bijgedragen. Het recreatiedomein vormt dan ook een 'Gesamtkunstwerk', uitgedacht en gepromoot door Vital Moreels, vormgegeven door de Gentse landschapsarchitect Hubert Van Hulle en gerealiseerd door gepatenteerde bedrijven, gespecialiseerd in siertoepassingen met vroege betontechniek.

Het pittoreske bedevaartpark getuigt van een 'trompe l'oeil'-kunst die zich vanaf de antieke tuinkunststijlen doorzet tot in de laatromantische periode. De aanlegperiode op het einde van de 19de eeuw toont aan dat ook hier een speciale waardering bestond voor substituutmaterialen. Deze materialen werden als modern omschreven en bleven tot diep in de 20ste eeuw als techniek gepropageerd voor private tuinen, publieke parken en squares.

Het ensemble van het Sint-Arnolduspark en de Tiegemberg met de specifieke inplanting van gebouwen en constructies en de pittoreske parkaanleg heeft een sterke architecturale uitstraling. Het reliëfrijke landschap van het brondal en de ligging van de heuveltop waren bepalend voor de inplanting van onder meer de neogotische bedevaartkapel, de aquariumgrot en de vijvercascade, de uitkijktoren of 'Belvedère', de 'Villa Albert' en de 'Villa 't Vossenhol'. De cementrustieke elementen spelen door hun gelijkaardig materiaalgebruik en hun repetitief voorkomen op elkaar in. Bovendien zijn er specifieke functionele en/of visuele relaties herkenbaar tussen elementen onderling, zoals tussen de bedevaartkapel en de openluchtpreekstoel, tussen het bedevaartplein rond de kapel en het Calvariekruis, en tussen de 'Villa Albert' en de bronweide van het bedevaartpark.

De fantasierijke cementrustieke constructies zoals de toegangspoort, de diverse grotimitaties, de openluchtpreekstoel, de luifel met leibomenscherm en de 'Belvedère' vormen voorbeelden van organische architectuur die de natuur expliciet imiteert. Pittoreske elementen uit de natuur, zoals boomstammen in diverse formaten en posities, vormden hiervoor de inspiratiebron. Deze imitatie wordt ten top gedreven bij de cementrustieke luifel met leibomenscherm, die afgesloten wordt door een 'omgevallen' boom. Ook op diverse andere plaatsen verspreid over het Sint-Arnolduspark, in de tuin van de Villa Albert en nabij de voormalige herberg 'Boskant' komen cementrustieke boomstammen voor.

De inplanting van het bedevaartplein met 'Sint-Arnolduskapel', openluchtpreekstoel en omringende devotionele constructies, centraal in het Sint-Arnolduspark en omringd door opgaande bomen, is het resultaat van een beredeneerd architecturaal concept, dat bedevaarders rust, stilte, bezinning en ontmoeting moe(s)t laten ervaren. De achthoekige, neogotische 'Sint-Arnolduskapel' met drie portalen en de openluchtpreekstoel zijn geconcipieerd voor vieringen in openlucht. Het spel van licht en schaduw op het lommerrijke bedevaartplein versterkt en ondersteunt de architectuur van de roodbakstenen achthoekige kapel. Ook de kleinere roodbakstenen rotskapel is opgetrokken in een sobere neogotische stijl, maar is verrijkt met de voor het park kenmerkende cementrustiek.

Ook de kunstenaarswoningen 'Villa Albert' en 'Villa 't Vossenhol', beide met een beeldbepalende, respectievelijk pittoreske stijl met cementrustiek en cottagestijl met vakwerk en schilddaken met wolfseinden, en een specifieke inplanting, getuigen van een architecturale benadering in relatie tot het omringende landschap. Samen met de voormalige herberg 'Boskant', een laag bouwvolume onder zadeldak en met eenvoudige lijstgevel, bieden deze panden een staalkaart aan landelijke architectuur uit het einde van de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw in Tiegem.

Het park is toegewijd aan Sint-Arnoldus, één van de weinige Vlaamse heiligen, waarbij zijn Tiegemse woonplaats wordt gelinkt aan de Sint-Arnoldusbeek die ontspringt binnen het bedevaartpark. De via het katholiek reveil aangewakkerde belangstelling voor de middeleeuwse figuur van Sint-Arnoldus vertaalt zich in diverse vormen van religieuze woord- en muziekkunst waarin onder meer de priester-dichter Guido Gezelle, de schrijver Stijn Streuvels en de toondichter Alfons Moortgat hun bijdrage leverden, respectievelijk met gelegenheidsverzen, toeristisch-religieuze monografieën en geschiedkundige openluchtspelen. Twee massa-evenementen die door Alfons Moortgat specifiek voor het Sint-Arnolduspark als levend decor zijn uitgewerkt, zijn 'De Passie van ons Heer' uit 1933 en 'Arnoldusspel' uit 1935. Samen met de keuze voor de neogotiek voor de bedevaartkapel blijkt hieruit een verering van middeleeuwse figuren en van de bouwkunst uit dit tijdvak.

Tegelijk vormde de uitbouw van het bedevaartpark ook een aanleiding om een meer wereldlijk programma te ontwikkelen, met het oog op het residentiële verblijf of een amusementsgericht bezoek. Zo vormde de pittoreske huurvilla 'Villa Albert' een kunstenaarsresidentie 'avant la lettre'. De 'Belvedère' kon beklommen worden voor het, al dan niet met behulp van een telescoop, aanschouwen van een uitzonderlijk panorama over West- en Oost-Vlaanderen en Henegouwen. Bij de 'Villa 't Vossenhol' van schilder Staf Stientjes kon men vanop het terras genieten van een uitgelezen vergezicht op de Scheldevallei, dat in zijn oeuvre van geschilderde landschappen vaak aan bod komt. Op geregelde tijdstippen kon men daar tevens, aansluitend bij het brongebied van de Nederbeek (Zijptedal), theatervoorstellingen in openlucht bijwonen.

Het Sint-Arnolduspark en de omgeving van de Tiegemberg werden nadrukkelijk als een toeristisch-religieuze bestemming gepromoot. Talrijke gedenkfeesten, processies, opvoeringen en tentoonstellingen rond deze plek werden neergeschreven en gepubliceerd of fotografisch gedocumenteerd.

Het Sint-Arnolduspark met onder meer de neogotische bedevaartkapel, de 'Villa Albert' en de uitkijktoren of 'Belvedère' zijn ontstaan op initiatief van Vital Moreels, die zich hiervoor als welvarend ondernemer, mecenas en lokaal politicus inzette. Voor de uitbouw van het bedevaartoord vanaf de tweede helft van de 19de eeuw liet hij zich omringen en soms ook financieel ondersteunen door priesters, bisschoppen, edellieden, geschiedschrijvers, dichters, schrijvers, ontwerpers, schilders en musici.

De neogotische bedevaartkapel, gewijd aan Sint-Arnoldus, vormt de oudste getuige van de ontwikkeling van het bedevaartpark door Vital Moreels en werd ingewijd in 1866. Het bisdom Brugge steunde, als grote voorstander van de volksdevotie, de bouw van de kapel en de religieuze en toeristische ontwikkeling van het bedevaartoord. Een kapelletje, omstreeks 1817 opgericht bij de bron van de Sint-Arnoldusbeek, dat verwees naar een miraculeuze genezing, werd aangegrepen om de eeuwenoude Sint-Arnolduscultus in de dorpskerk van Tiegem ook buiten het dorp uit te bouwen.

Onder impuls van Vital Moreels werd in het laatste kwart van de 19de eeuw in het spleetvormige brondal, rond de nieuwe 'Sint-Arnolduskapel', een bedevaartpark en ontspanningsoord in pittoreske stijl ontwikkeld. De toonaangevende Gentse landschapsarchitect Hubert Van Hulle werd hierbij als ontwerper betrokken. Talrijke cementrustieke constructies, waaronder kunstmatige grotten, bruggetjes en een vijvercascade, alsook een houten uitkijktoren werden opgetrokken. Eind 19de eeuw of begin 20ste eeuw werd de houten uitkijktoren vervangen door een 'Belvedère' in cementrustieke uitvoering. De Meuleberg, en dus ook de uitkijktoren, waren via een natuur- en bakstenen steektrap vanaf de Tiegemberg (weg) te bereiken.

Het bedevaartpark, gewijd aan Sint-Arnoldus, vormt een uniek voorbeeld van een tijdens het katholiek reveil van de tweede helft van de 19de eeuw uitgebouwd bedevaartoord, dat aangelegd werd in een pittoresk landschapspark. De in Tiegem geboren heilige Sint-Arnoldus, kluizenaar, later abt en bisschop van Soissons en vredesgezant in grafelijk Vlaanderen, was een belangrijke figuur voor de vernieuwing van het kloosterleven in de 12de eeuw. Het kunstmatig aangelegd grottenlandschap middenin het lommerrijke brondal verwijst naar het kluizenaarschap van Sint-Arnoldus. De deels bewaarde kluizenaarsgrot onder de rotskapel vormt hier het meeste expliciete voorbeeld van. Arnoldus van Soissons trok zich in zijn leven meermaals terug in stilte en eenzaamheid, één met de natuur. Het Sint-Arnolduspark vormt tevens een goed voorbeeld van een bedevaart- en ontspanningsoord waarin een geestelijk (devotioneel) en een recreatief programma in elkaar overvloeien. Religieuze elementen (kapellen, openluchtpreekstoel, kluizenaarsgrot, Calvariekruis, ... ) en recreatieve attracties (aquariumgrot, vijvercascade, uitkijktoren, ... ) worden hierbij gecombineerd.

Het bloeiende religieus toerisme in Tiegem vanaf de tweede helft van de 19de eeuw zorgde voor het ontstaan van landelijke herbergen, zomercafés, spijshuizen en hotels op de Tiegemberg en in het dorp, waarvan de voormalige herberg 'Boskant' en de voormalige melkerijgebouwen in het bedevaartpark een voorbeeld vormen. Vital Moreels bouwde zelfs enkele villa's met het oog op verhuring aan kunstenaars, zoals de bewaarde 'Villa Albert'. Hierdoor entte zich op het religieus toerisme ook een kunstenaarskolonie. Staf Stientjes (pseudoniem voor Gustaaf D'Haluin), een late exponent van deze kolonie, bouwde omstreeks 1926 de 'Villa 't Vossenhol' met schildersatelier op de oostflank van de Tiegemberg. Vanaf 1931 maakte hij deze woning ook als zomercafé bekend en bouwde deze uit tot een toeristische trekpleister van Tiegem en omgeving. Omstreeks 1937 werd aansluitend bij de villa, nabij het brongebied van de Nederbeek (Zijptedal) nog een openluchttheater als bijkomende aantrekkingspool toegevoegd. Vooral tijdens het interbellum ontwikkelde de omgeving van het Sint-Arnolduspark zich tot een uitzonderlijke toeristische site.

De Tiegemberg vormt één van de hoogstgelegen heuveltoppen op het Schelde-Leieinterfluvium, ontstaan vanuit een karakteristieke geologische opbouw, waarbij een zandhoudende, kleiige ondergrond weerstand bood aan langdurige erosie. Op de zuidflank bezit de Tiegemberg een spleetvormig ingesneden dal met een bovenliggend bronamfitheater, waarin het Sint-Arnolduspark gelegen is.

Het Sint-Arnolduspark is een restant van het historische Holdenbroekbos en bezit voor Vlaanderen zeldzame bosvegetaties die verwijzen naar de langdurige bebossing van het brondal. Dit zorgt voor een uitgesproken voorjaarsaspect. De pittoreske park- en tuinaanleg van het bedevaartoord en van de 'Villa Albert' wordt gekenmerkt door bijzondere parkbomen, waaronder enkele Amerikaanse tulpenbomen, enkele bruine beuken, een geënte bruine treurbeuk en een treurolm. Bij het Calvariekruis staan enkele, mogelijk symbolisch aangeplante eiken. Aan het rijk geschakeerde landschap rond het bedevaartpark is ook gevarieerde dierenpopulatie gebonden, waaronder enkele zeldzame vogelsoorten, kenmerkend voor oudere bostypes.