Voormalige kloosterkapel, momenteel gebruikt als parochiekerk van het gehucht Bos.

Historiek

Het kerkje, met ommuurd kerkhof langs de zuidkant, behoorde in de 16de eeuw bij het klooster van de 7 Smarten " ... Cluysen oft Cloosterken van Bossch bij Leeuw ...,” (1564) dat tijdens de godsdienstoorlogen werd vernield. Over dit vrouwenklooster is weinig informatie bekend. Naar verluidt verbleven er maximaal een 13-tal religieuzen die de regel van de Heilige Augustinus volgden. Na de verwoesting op het einde van de 16de eeuw namen ze hun intrek in het Bethaniaklooster te Zoutleeuw. Momenteel doet deze voormalige kloosterkapel dienst als parochiekerk.

Beschrijving

Het kerkje bestaat uit een eenbeukig schip met klokkeruiter, een transept, een aanzienlijk hoger, twee traveëen diep koor met vlakke sluiting en een aanleunende sacristie aan de zuidkant. Bak- en zandstenen constructie met kunstleien daken, overwegend daterend uit de 16de eeuw (1510 en 1559) met aanpassingen en verbouwingen uit de 18de eeuw (1735 en 1765).
Volgens een archieftekst werd het koor in 1510 gebouwd. Het is opgetrokken in baksteen op een kalkzandstenen, bovenaan afgeschuinde plint en afgedekt met een steil zadeldak. Wandgeleding d.m.v. steunberen en telkens twee gotische tweelichtvensters met eenvoudige tracering. In de vlakke koorwand een blind spitsboogvenster. De beuk, deels in baksteen, deels in zachte tufsteen toont sporen van diverse verbouwingen. In de zuidwand een eenvoudig lancetvenster, de noordwand is blind.
De overwegend bakstenen westgevel in de vorm van een kopgevel met muurvlechtingen is voorzien van een bescheiden, maar zeer verzorgd gotisch portiek met fraai geprofileerde stijlen met hoekconsoles waarboven een timpaan versierd met een driepasmotief. Boven de eiken, opgeklampte deur een kalkzandstenen gevelsteen met een Christus aan het kruis en de inscriptie "11 A° 1559 - den XXI nov. - bidt ... ". De transeptarmen zijn onderling zeer verschillend. De noordelijke transeptarm is volledig blind en onversierd. de gevels van het zuid transept zijn echter voorzien van hoekkettingen en speklagen, met een groot drielicht venster met flanboyante tracering in de zuidgevel.

De kleine sacristie onder lessenaarsdak is opengewerkt met een vierkant getralied venstertje en dateert wellicht uit de tweede helft van de 18de eeuw. Het eenvoudig bepleisterd en beschilderd interieur vertoont eveneens sporen van diverse verbouwingen, zoals een fragment van een daklijstprofiel in koor en zuid transept. Beuk en transept zijn afgedekt met een spitstongewelf, het transept met een kruisgewelf. Een gotische scheiboog (RESTAURATUM 1735) vormt de overgang tussen transept en koor, waarin een lage vlakke zoldering werd aangebracht. Voordien was er een stucgewelf met paneelindeling en cartouches met de vermelding "ANNO 1765". In de zuidwand van het koor een fraai, gotisch waterbekken. Het meubilair bestaat onder meer uit een neogotisch altaar, het middendeel van een barokke biechtstoel (17de eeuw) en een blauw- hardstenen, octogonale doopvont (16de eeuw) met vier maskers op de hoeken.

Bibliografie

Waarden

De bescherming als monument betreft de Onze-Lieve-Vrouwekapel, een voormalige kloosterkapel, anno 2013 gebruikt als parochiekerk van het gehucht Bos.

Het beschermingsdossier motiveert de historische en artistieke waarde van de Onze-Lieve-Vrouwkerk van Bos als volgt:

• "de historische waarde: voormalige kloosterkapel van het tijdens de godsdienstoorlogen volledig vernielde klooster van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën.
  De ruwe, onafgewerkte noordwanden van beuk en transept zijn de enige materiële sporen die nog wijzen op het bestaan van dit l6deeuwse vrouwenklooster dat de regel aan de Heilige Augustinus volgde."
• "de artistieke waarde: merkwaardige, vrijwel homogeen gotische kapel uit de 16de eeuw met boeiend volumespel bestaande uit eenbeukig schip (1559) bekroond met klokkenruiter, een transept en een aanzienlijk hoger, twee traveeën diep en vlak afgesloten koor (1510) met aanleunende sacristie (17de eeuw) het geheel opgetrokken in bak- en kalkzandsteen.
  Karakteristieke elementen zijn onder meer het fraai geprofileerde, weliswaar bescheiden westportiek met drielofmotief (1559), het indrukwekkende drielicht-venster met laatgotische tracering in het zuidtransept, en de piscina (waterbekken) in de vorm van een met hogels versierde spitsboognis (1510) in het koor."