Het Mariapark met Heilig Hartbeeld, Lourdesgrot, kapellen en kruisweg te Lommel, is beschermd als monument.

Het Mariapark met Heilig Hartbeeld, Lourdesgrot, kapellen en kruisweg werd aangelegd tijdens het interbellum en na de Tweede Wereldoorlog onder impuls van de kapucijnen.

Historiek

In augustus 1925 kwamen de eerste kapucijnen aan in Lommel-Werkplaatsen, een gehucht ontstaan rond de in 1904 opgerichte, heden verdwenen zinkfabriek, zogenaamd “Société Métallurgique de Lommel”. Ten zuiden van de in 1911-1912 opgetrokken parochiekerk Sint-Barbara van Lommel-Werkplaatsen werd in december 1927 de bouw aangevat van een gecementeerde Lourdesgrot in opdracht van de orde der kapucijnen, die in april van datzelfde jaar met de bouw van een heden verdwenen klooster en middelbare school, tegen de kerk aan, waren gestart. De firma Alfons Janssens en Michiel Geysels, artistiek betonwerker uit Westmeerbeek, kweten zich van die opdracht, die tot 1928 duurde en werd mogelijk gemaakt door de stuwkracht van pater Catejaan De Witte, kapucijn. De aannemingsprijs bedroeg 12.000 frank, vermeerderd met de voeding en huisvesting van de vier arbeiders die gedurende 25 werkdagen zouden blijven. Omstreeks dezelfde tijd werd aan de straatzijde een witbeschilderd, door Geysels uitgevoerd Heilig Hartbeeld opgericht. Op 29 april 1928 vond de plechtige wijding van grot en beeld plaats door de pater provinciaal van de kapucijnen en kwam de eerste bedevaart naar Lommel-Werkplaatsen op gang.

In 1937 volgde de bouw van de kranskapellen ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën door de genoemde Geysels, gelegen achter de grot in het park van de kapucijnen. Op 5 september 1937 werden de voltooide kapellen ingezegend door pater Raphaël de Ourye, provinciaal der paters.

In 1938 werd een stuk heidegrond aangekocht, achter het reeds bestaande park, voor de bouw van een openlucht-kruisweg. Met toelating van de overheid verplaatste Catejaan een zandheuvel binnen een nieuwe omheining, waardoor de Calvarieberg ontstond. In 1947-1949 voltrok zich de oprichting van de gecementeerde kruisweg door Michiel Geysels, waarna op 22 mei 1949 de inwijding in aanwezigheid van pater Matthias Vermang, provinciaal der kapucijnen, volgde. Dit geheel werd later uitgebreid met een kerststal en een kapel ter ere van de Heilige Jozef, allebei door Michiel Geysels gemaakt. Tevens werd centraal een beschilderd beeld van de Heilige Franciscus van Assisi opgericht, een werk van pater Ernest Verbaenen. In 1981 volgde de bouw van Heilige Ludwinakapel door Bert Goossens, als initiatief vanuit de ziekenzorgafdeling van Lommel-Werkplaatsen en van pastoor Jan Wouters. Jef De Ceuster uit Herentals vervaardigde het beeld.

In 1989 liet het gemeentebestuur van Lommel de kruisweg en de calvarieberg restaureren door kunstenaar Albert Cuypers. In de zomer van 1990 liet de kerkfabriek in eigen beheer een waterleiding en sproei-installatie aanleggen in het Mariapark. In 1992 werd de restauratie van het Mariapark en kruisweg voltooid, met de steun van de Koning Boudewijnstichting. De grot in het Mariapark kreeg in 2000 een grondige opknapbeurt door Swerts uit Koersel-Beringen, in samenwerking tussen de kerkfabriek St.-Barbara, de werkgroep Mariapark Lommel en het stadsbestuur van Lommel.

Vroeger was de Lourdesgrot elke eerste zondag van de maand, van mei tot oktober, een bedevaartplaats met processie, lof en sermoen. Heden is er enkel bedevaart door werklieden uit het gewest op 1 mei, gevolgd door enkele kleinere vieringen van mei tot oktober.

De Lourdesgrot werd niet toevallig in 1928 gewijd. Drie jaar eerder vond namelijk de zaligverklaring plaats van de Heilige Bernadette van Lourdes, het herdersmeisje uit de Pyreneeën dat in 1858 in een grot te Lourdes achttien verschijningen kreeg van de Heilige Maagd. Ook de devotie tot het Heilig Hart van Jezus kende pas vanaf de 19de eeuw een enorm succes. Na de rampen van 1870 in Frankrijk plaatsten de katholieken de heropstanding van dat land onder het beschermheerschap van het Heilig Hart. Ze richtten op de heuvel van Montmartre de basiliek van het Heilig Hart op. Daardoor werd Montmartre na Paray-le-Monial, waar Marie Alacocque vanaf 1673 in het klooster der visitandinnen visioenen kreeg van het Heilig Hart, het wereldcentrum van deze devotie. Het beeld aan de straatzijde van het Mariapark, dat daar in 1928 werd gewijd, is dus een iets later voorbeeld van deze verering. Bijna alle exemplaren, die vanaf de 19de eeuw in grote getale opdoken, gaan terug op het Christustype dat de Deense beeldhouwer Bertel Thorwaldsen circa 1821 creëerde voor de Onze-Lieve-Vrouwekerk, de huidige kathedraal van Kopenhagen.

Beschrijving

Aan de straatzijde bevindt zich het witbeschilderde Heilig Hartbeeld op een getrapte sokkel, waarop een marmeren plaat met de inscriptie “H. HART VAN JEZUS/BESCHERM ONZE/KEMPEN”. De gecementeerde Lourdesgrot is meer ten oosten opgetrokken. Achter deze grot zien we een krans kapellen ter ere van de Zeven Weeën van Maria, gerealiseerd met analoge materialen. De kapel ter ere van de vierde smart van Maria werd opgevat ter herinnering aan de tragische dood van Koning Albert I te Marche-les-Dames. De rotstoppen zijn een trouwe weergave van de rotsen waarvan de koning is neergestort.

Centraal in het Mariapark is een beeld van de Heilige Franciscus van Assisi opgesteld, een werk van pater Ernest Verbaenen, op een ronde geprofileerde gecementeerde sokkel in een dito kuipvormig recipiënt, omgeven met een achtzijdige bloembak van breuksteen. De gecementeerde openlucht-kruisweg achter het Mariapark omvat een omheiningsmuur met rondbogige en spitsbogige toegangspoorten en kapellen, van baksteen en cementblokken: linkerpoort met klokkentorentjes en inscriptie “IHS/GETHSEMANI”, beeld van Ecce Homo in rondboognis, centrale poort met flankerende torens, wapen der kapucijnen en opschrift “IN CRUCE SALUS/WIE DEN KRUISWEG GAAT GEDENKE ZIJN OVERLEDENEN”, kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Smarten in de stijl van de Basiliek van Koekelberg, rechterpoort, kopie van de Groeningenpoort te Kortrijk, voorzien van opschrift “ECCE VICIT LEO DE TRIBU JUDA”, met bekronend wapenschild met leeuw; verder een extra statie, namelijk Gethsemani, een voorstelling van Christus in gebed neergeknield met een engel die de lijdenskelk aanbiedt, gemodelleerd door genoemde pater kapucijn Ernest Verbaenen.

De veertien staties omvatten:

• paleis van Pilatus (Jezus wordt ter dood veroordeeld)
• poort van het oude Jeruzalem (Jezus wordt met het kruis beladen)
• kasteel van Godfried van Bouillon (Jezus valt onder het kruis)
• fragment van de tempel der Vestaalse Maagden (Jezus ontmoet Maria)
• moskee in miniatuur met minaret (Simon van Cyrenen helpt het kruis dragen)
• Veronica komt Jezus tegen
• puinen van een abdij (Jezus valt voor de tweede maal)
• puinen van het Forum Romanum (de vrouwen bewenen Jezus)
• gothisch gebouwtje (Jezus valt voor de derde maal)
• overgang naar de eindstaties in steen en rots (Jezus wordt van zijn kleed beroofd)
• rotswerk naar de Calvarieberg (Jezus wordt aan het kruis genageld)
• drie laatste staties (op de top van de kruisberg: Jezus aan het kruis omringd door Maria, Johannes en Maria-Magdalena; bij de afdaling, grot met piëta; onderaan de berg, grot met Heilig Graf)

De latere kerststal, de kapel van de Heilige Jozef en de in 1981 opgetrokken Heilige Ludwinakapel, opgetrokken in baksteen en cementblokken, vervolledigen het Mariapark.

Bibliografie