Halfweg de Mechelsevest staat de bewaarde onderbouw van de Verloren Kosttoren, een extra uitkijkpost in de tweede omwalling rond Leuven, opgevat als een ronde toren die volgens de literatuur in het begin van de 15de eeuw werd opgetrokken en in het derde kwart van de 15de eeuw van een torenspits voorzien werd naar ontwerp van Mathieu de Layens.

Historiek

De bouw van de tweede Leuvense stadsomwalling voltrok zich tussen 1357 en 1365, ruim twee eeuwen na de bescherming van de stad door een eerste stenen verdedigingswal. De sterke aangroei van de bevolking had al vrij snel een prangend plaatsgebrek binnen de 12de-eeuwse vestingen veroorzaakt.
Van de 14de-eeuwse vestingwerken resten nu nog maar enkele relicten: de onderbouw van de Grote Spui, de basis van de Verloren Kosttoren en een kern van het aarden talud op de Naamsevest. De Edouard Remyvest is een sprekend voorbeeld van 19de-eeuwse promenadeaanleg.

De Verloren Kosttoren vormde het vierde steunpunt in het muurgedeelte tussen de vroegere Brusselse- en Mechelsepoort. Hoger dan de overige waltorens, was hij van bij het begin bedoeld als een soort extra uitkijkpost, van waaruit men in tijden van strijd de troepenbewegingen in het oog kon houden.

De aanvang van de bouw werd in het begin van de 15de eeuw gesitueerd. De werken zouden reeds zijn beëindigd bij de voltooiing van de gelijkvloerse verdieping en tussen 1463 en 1469 zijn voortgezet in opdracht van Filips de Goede, hertog van Bourgondië en Brabant. Mathieu de Layens ontwierp toen een ronde toren van drie overwelfde verdiepingen die onderling waren verbonden door een smalle wenteltrap. Een vergulde windwijzer bekroonde de toren¬spits op een leistenen bedaking.

Hoewel het bouwwerk in de loop der tijd heel wat schade leed, kwam er pas in 1634 een eerste restauratie. Bij de belegering het jaar daarna kreeg de Verloren Kost het zwaar te verduren, maar hield stand. In 1674 stortte de torenspits in bij zware stormwinden. Vanaf het eind van de 17de eeuw vervulde de toren sterk uiteenlopende functies. Tot 1787 huisvestte men er achtereenvolgens zieke soldaten en krijgsgevangenen en gebruikte men de ruimte verder ook als kruitopslagplaats. Het geheel werd verkocht op 3 april 1787 en kort daarna gedeeltelijk gesloopt.
Er zijn weinig gegevens bewaard om een beeld te kunnen vormen over mogelijke 19de- en 20ste-eeuwse restauraties aan de toren. In de bouwdossiers van november 1916 is er sprake van "voorlopige consolideringswerken".

Beschrijving

De onderbouw van de voormalige Verloren Kosttoren staat nog overeind. Het betreft een rond, bakstenen torenfragment waarvan het parement is gehouwen uit ruwe ijzersteenblokken die onderling met breukmateriaal zijn opgevuld. Aan de veld- en de stadszijde is telkens een boogvormige opening zichtbaar. Bomen en planten overwoekeren het ruïneuze bouwwerk.

Bibliografie

De Verloren Kosttoren, gelegen op de Mechelsevest te Leuven, is beschermd als monument.