Opgericht om de feiten en slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog te gedenken, in casu de belangrijke slag van Halen van 12 augustus 1914, de laatste cavaleriecharge in West-Europa en een kortstondige overwinning op de Duitsers, is het oorlogsmonument, dat op de oorspronkelijke plaats is gebleven, een getuige van de Belgische en Halense politieke geschiedenis en bezit het om die reden een belangrijke historische en documentaire waarde. Het kwam tot stand door toedoen van de Touring Club van België, die mee aan de wieg stond van het regiment van de Karabiniers-Wielrijders, die uitgerekend in Halen de eerste en grootste schokken van de Duitse cavalerieaanvallen hadden doorstaan.

In 1923-1924 opgetrokken gedenkteken naar ontwerp van de nationaal bekende beeldhouwer Jules Jourdain (1873-1957) en de dito schilder-architect Victor Creten (1878-1966), typologisch uitgewerkt als een hoge pijler, een mengvorm van een obelisk en een triomfzuil, geflankeerd door twee in de lengte gehalveerde cenotafen en bekroond met een verguld beeld van een middeleeuwse ruiter, een ridder te paard, een verwijzing naar de cavaleriecharges in Halen; rijke symbolentaal, getuige het ruiterbeeld, de Belgische leeuw, de bussel laurierbladeren, de wapenschilden van België, Limburg en Halen, alsook de inscripties; symbolen voor moed, ridderlijke geest, vaderland en overwinning.