Beschermd monument

Woontoren van Rutten

Beschermd monument van 25-06-2002 tot heden

ID: 2857
URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/2857

Besluiten

Woontoren van Hamal met omgeving
definitieve beschermingsbesluiten: 25-06-2002 ID: 3891

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Alternatieve namen
Woontoren van Hamal: Provincie
Limburg: Gemeente
Tongeren: Deelgemeente
Rutten: Straat
Hamalstraat: Locatie
Hamalstraat (Tongeren): Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m: Oppervlakte zone
47m²: Beschermingsdossiers
4.01/73083/212.1 DL002195 OL001600

Typologie: woontorens
Datering: late middeleeuwen

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van 01-01-2013 tot 30-06-2016)

Beschrijving

De woontoren in Hamal is beschermd als monument.

Waarden

De woontoren in Hamal is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: : Vierkante woontoren op een basis van regelmatige silexblokken, mergelsteen voor de hoger gelegen gedeelden, ijzerzandsteen voor de details (hoekkettingen, boogconstructies, consoles). Interne balkgaten duiden de verschillende verdiepingen aan. De globale indeling en functionaliteit van de ruimten kunnen grosso modo uit concrete bouwsporen worden afgeleid. Het gelijkvloers en de eerste verdieping zijn grotendeels blind, en fungeerden als kelders, waaronder de fameuze borne waarover de 14de-eeuwse chroniqueur de Hemricourt uitweidt. Sporen wijzen op het bestaan van een trap van de tweede kelder naar de tweede verdieping. waar zich het woonvertrek bevond. Hier zijn nog steeds de meeste vensters geconcentreerd, waaronder één met zitbankjes, alsook een duidelijk te identificeren deur. Externe balkgaten wijzen op de aanwezigheid van een platform, dat ter hoogte van de deur kon worden opgericht en gefixeerd. Het woonvertrek, dat mogelijks ooit door een tussenschot was onderverdeeld in kleinere ruimten, omvat sporen van een haard, een latrine, lavabo, nissen en een trap naar de derde verdieping. Deze laatste ging grotendeels verloren door de constructie van een zadeldak in een latere fase.

historische waarde

De woontoren van Hamal was de herenwoning van het leengoed de burg, afhangend van de leenzaal van Rutten, een Brabants leen. Het goed wordt geciteerd vanaf de vroege 13de eeuw, de beschrijving van een door middel van een veilige kelder versterkte toren verschijnt voor het eerst in de 14de-eeuwse kroniek van J. de Hemricourt, over de strijd tussen de Awans en de Waroux (1298-1335). De toren wordt hier geassocieerd met Aynchon de Hognoul, bastaard van de Awans, die een telg van de Hamals in een tweegevecht doodde. Het gebouw kan dan ook worden beschouwd als een provocatie ten aanzien van de zeer nabije Hamal, een vrij heerlijkheid. Na de bastaard zwijgen de bronnen over de toren. In 1349 kreeg Hamal de voogdij over Rutten toegewezen, waardoor een switch in de leenovereenkomsten niet onwaarschijnlijk is. De toren wordt in elk geval pas opnieuw letterlijk geciteerd in 1527, deze keer als leen van de familie van Streels. Deze deden het goed om financiële redenen van de hand omstreeks 1595, waarna het aan de familie Arckens toebehoorde. Zij zouden het oude leengoed kopen tijdens het Frans bewind. Telgen van de familie hebben het nog steeds in bezit.

Aanduiding van

Is de bescherming van