Beschrijving
Deze bescherming vormt een uitbreiding van de bescherming van de toren in 1986 tot het volledige gebouw met kerkhof en ommuring.
Waarden
Het volledig gebouw met kerkhof en ommuring is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
historische en historische, in casu architectuurhistorische waarde:
Het schip, transept en koor van de Sint-Martinuskerk zijn de respectievelijk in de late 18de- en vroege 20ste eeuw heropgetrokken onderdelen van een ouder kerkgebouw, waarvan de reeds als monument beschermde, 14de- tot 15de-eeuwse toren het oudst bewaarde deel vormt. De vernieuwde partijen zijn van essentieel belang voor de appreciatie van de typologische en historische identiteit van het pand, zoals ook het kerkhof en de ommuring eromheen.
Het schip is een classicistische constructie, vermoedelijk uitgevoerd naar ontwerp van architect Sepeult uit Malmédy; de verbouwing van transept en koor in 1906-1907, naar ontwerp van de Tongerse architect Christiaens, geschiedde in de sfeer van de 18de-eeuwse constructie, in baksteen met in hardsteen omlijste muuropeningen. Het interieur is sober afgewerkt met pleisterwerk. De kerk is uitgemonsterd met 16de- tot 19de-eeuws meubilair en attributen.
Het kerkhof, samen met de pastorietuin naar aanleiding van de verbouwing van de pastorie in de jaren 1840 omgeven door gaaf bewaard hekwerk, omvat grafmonumenten en kruisen vanaf de 16de tot de 19de eeuw.
sociaal-culturele waarde, volkskundige waarde
De vernieuwde partijen zijn van essentieel belang voor de appreciatie van de typologische en historische identiteit van het pand, zoals ook het kerkhof en de ommuring eromheen. Opeenvolgende bouwfasen hebben de kerksite tot een harmonisch geheel gemaakt, dat op een esthetische wijze met de dorpse omgeving versmelt en er een monumentaal cachet aan geeft, zoals onder meer ook het tegenoverliggende kasteel en park.
De bewaarde grafmonumenten, waaronder deze van verschillende lokale notabelen, zoals de bewoners van de verschillende kastelen in Gorsleeuw en Opleeuw, dragen bij tot de ervaring van de kerk als centraal gegeven in de dorpscultuur.