Inventaris
Beschermd monument

Kasteel van Waaiberg

Beschermd monument van tot heden

ID
298
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/298

Besluiten

Kasteel van Waaiberg
definitieve beschermingsbesluiten: 23-08-2013  ID: 5207

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.
Provincie
Vlaams-Brabant
Gemeente
Tienen
Deelgemeente
Tienen
Straat
Waaibergstraat
Locatie
Waaibergstraat 5 (Tienen)
Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m
Oppervlakte zone
3 053m²
Beschermingsdossiers
4.001/20000/2367.1
4.01/24107/190.1

Beschrijving

De bescherming omvat het kasteel van Waaiberg.



Waarden

Het Kasteel van Waaiberg is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door:

historische waarde

met een eerste vermelding in 1235 als “curtis de Wayenberghe” historisch sterk gelaagde site waarbij het bovenop de Waaiberg, aan de noordoostelijke stadsrand ingeplante cijnshof van de norbertijnerabdij van Heylissem onder de Van Houthem’s (ca. 1292 – 1ste kw. 17de e.) - een van de oudste patriciërsgeslachten van Tienen - evolueerde tot een voornaam herenverblijf, achtereenvolgens in het bezit van Charles Robert van Berlaijmont (2de kw. 17de e.), Franchois d’Origone, hoofdmeier van Tienen (1651-1741), de familie d’Arschot Schoonhoven (1741-1759) om nadien, onder impuls van baron Theodoor d’Eynatten (1712-1789), eerste burgemeester van Leuven, te worden omgevormd en verfraaid tot een riant kasteeltje met een 2,4 ha grote sier- en nutstuin. Toen de latere eigenaars, de familie d’Arschot Schoonhoven, een oud adelijk geslacht met tot de 12de eeuw opklimmende wortels, het in 1924 overmaakten aan het aartsbisdom, verloor het kasteelgoed zijn residentiële functie om als middelbare land- en tuinbouwschool met internaat te worden geïncorporeerd in het naastgelegen Sint-Jozefsinstituut. Momenteel biedt het kasteel van Waaiberg onderdak aan de administratieve diensten van de Tiense VIA-scholen.

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: : met zijn L-vormige aanleg, zijn karakteristiek silhouet van rijzige, ondiepe, tweelaagse volumes met steile bedaking, zijn tijds- en streektyperende kwartsieten plint en zijn nokloze dakstructuur vormt het kasteel van Waaiberg, met zijn aanleunende en op een gekasseide binnenkoer uitgevende dienstgebouwen en huiskapel, een voor de binnenstad uitzonderlijk bewaard voorbeeld van een complexe, tot de 16de en 17de eeuw opklimmende voorname herenwoning. Sinds de in een opschrift en in gevelstenen resp. 1770 en 1766 gedateerde verbouwingen waarbij de straatgevel werd doorbroken met een elegante Gobertange-inrijpoort en de binnenkoergevels in een homogeen classicistische geest werden verfraaid - de woonvleugel met risalietvormend, halfrond ingangspaviljoen en een strakke symmetrische ordonnantie met een dubbel register van grote rechthoekige muuropeningen in een geriemde omlijsting met oren en trapeziumvomige sluitsteen; het wagenhuis met vier korfboogopeningen en mansardedak; de dienstwoning met korfboogdeur en rechthoekige vensters in een plattebandomlijsting - vormt het kasteel van Waaiberg een opmerkelijk en representatief voorbeeld van een “stadskasteeltje” in een verzorgde Lodewijk XVI-stijl wat tevens tot uiting komt in het interieur met zijn fraaie bordestrap en sporadisch bewaarde stucplafonds alsook in het tuinrelict met Ginkgo biloba, Taxus buccata en Aesculus hyppocastanum. Tenslotte vormt de tot de 13de eeuw opklimmende en in het eerste kwart van de 17de eeuw verhoogde Maria-Magdalenakapel - een klein rechthoekig volume, opgetrokken in kwartsiet in een regelmatig verband, bovenaan afgelijnd met korbelen, aan weerszijden opengewerkt met twee lancetvensters en overkluisd met een bakstenen kruisgewelf - een voor de regio uitzonderlijk bewaard voorbeeld van een vroeggotische huiskapel.

artistieke waarde

de volledig in stuc uitgevoerde oostwand van de kapel, symmetrisch uitgewerkt rond de verdwenen altaartafel, vormt een opmerkelijke illustratie van een zeer verzorgde, religieus geïnspireerde Lodewijk XVI- stucdecoratie uit het derde kwart van de 18de eeuw.

Aanduiding van

Is de bescherming van

Kasteel van Waaiberg

Waaibergstraat 5 (Tienen)
L-vormig twee verdiepingen hoog gebouw in Louis XVI-stijl, kwartrond paviljoen in de oksel gedateerd 1770, aanpalend wagenhuis van 1766 en naast de kapel hoevetje met korfboogdeur uit 17de, 18de eeuw.

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteel van Waaiberg [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/298 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.