Dit dorpsgezicht in het centrum van de gemeente Zepperen bevat een rijke kern historische gebouwen, zoals de parochiekerk Sint-Genoveva, de kerkhofmuur met inrijpoort, de pastorie en het rentmeestershuis en hun onmiddellijke omgeving.

De parochiekerk Sint-Genoveva werd reeds beschermd in 1935. De kerkhofmuur met inrijpoort, pastorie en rentmeestershuis werden in 1983 beschermd als monument en in hetzelfde beschermingsbesluit samen met hun onmiddellijke omgeving beschermd als dorpsgezicht.

Historiek

Septimburias, Latijns voor Zepperen, betekent zeven bronnen. Deze gemeente in Vochtig Haspengouw aan de Bergbeek, werd voor het eerst vermeld in de geschriften in 784. Tot aan het einde van het ancien régime was Zepperen één van de elf banken van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht en stond de gemeente zo rechtstreeks onder de bescherming van het Keizerrijk en het voogdijschap van de Loonse graven. Het bestuur van de gemeente werd waargenomen door een kanunnik-rijproost of rentmeester van Sint-Servaas. Ook de schepenbank werd benoemd door het kapittel te Maastricht.

Beschrijving

Zepperen is van oorsprong een landbouwgemeente met een straatdorp aan de driesprong van de wegen Kozen, Brustem en Sint-Truiden. Centraal bevinden zich de Sint-Genovevakerk, de pastorie en het rentmeestershuis. Langs de wegen bevinden zich semi-gesloten en gesloten hoeven in vakwerkbouw van het vochtig-Haspengouwse type, daterend van de 16de tot de 20ste eeuw. Opvallend in het landschap zijn de talrijke fruitplantages. Door de nabijheid van het Sint-Truidens industriegebied nemen recente wooninplantingen in de nabijheid van de dorpskern steeds meer oppervlakte in.

Parochiekerk Sint-Genoveva

De huidige laatgotische kerk gewijd aan de heilige Genoveva (Geneviève) werd grotendeels gebouwd tussen 1430 en 1509 en verving een ouder, romaans bedehuis. De romaanse westtoren uit de 12de eeuw is daar een restant van.

Van 1860 tot 1906 onderging de kerk een restauratie onder leiding van architect E. Serrure. Tijdens deze restauratieperiode werd een aantal nieuwe elementen aan de kerk toegevoegd.

Het betreft een kruisbasiliek in Demergotiek. Het grondplan van de kerk beschrijft een vierkante westtoren, een driebeukig schip van drie traveeën, een transept van één travee, en een koor van twee rechte traveeën, met vijfzijdige sluiting, geflankeerd door een sacristie aan de noordzijde. De ronde traptoren ten zuiden van de toren, de doopkapel ten noorden ervan, en de sacristie met hoogzaal, aanleunend tegen de oostgevel van de zuidelijke transeptarm zijn toevoegingen uit de periode van 19de-eeuwse restauratie.

In 1898 werden schilderingen ontdekt in het zuidelijk transept van de kerk. Het gaat om de meest monumentale verzameling middeleeuwse muurschilderingen die Limburg rijk is.

Kerkhofmuur met inrijpoort

De parochiekerk Sint-Genoveva is gelegen te midden van het kerkhof. Het kerkhof is deels omgeven door een kerkhofmuur. Het gedeelte van de kerkhofmuur ten zuidoosten van de kerk, grenzend aan het Sint-Genovevaplein, is, samen met de inrijpoort, beschermd als monument.

De inrijpoort betreft een bakstenen poortgebouw onder een kunstleien schilddak. De opening in het poortgebouw is verwezenlijkt door middel van een verankerde kalkstenen rondboogpoort met negblokken, gedateerd 1765 op de sluitsteen.

Pastorie

De pastorie van de Sint-Genovevaparochie is een classicistisch herenhuis uit de tweede helft van de 18de eeuw, bereikbaar door een inrijhek tussen twee kalkstelen pijlers.

Rentmeesterswoning

Ten oosten van de kerk bevindt zich een herenhuis met hoeve die een tijdlang dienst deed als rentmeesterswoning van het Sint-Servaaskapittel van Maastricht en de verblijfplaats van de kanunnik-rijproost, vertegenwoordiger van het kapittel.

De Ouwerxhoeve vindt haar oorsprong in 1665, het woonhuis in classicistische stijl werd omstreeks 1790 gebouwd. De gebouwen zijn gegroepeerd rondom een gedeeltelijk gekasseid erf. De volledig vernieuwde dwarsschuur in het oosten en de recente noordelijk dienstgebouwen, maken geen deel uit van de bescherming. Het poortgebouw, het herenhuis, de verbinding daartussen en de stalvleugel, zijn wel beschermd.

Bibliografie

De bescherming als dorpsgezicht betreft de kern van historische gebouwen in het centrum van de gemeente Zepperen, met de parochiekerk Sint-Genoveva, het kerkhof en de kerkhofmuur met inrijpoort, de pastorie en het rentmeestershuis en hun onmiddellijke omgeving.