De kerksite van Velm, gevormd door de kerk, kerkhof, pastorij en kapelanij, is beelbepalend ingeplant op een hoogte, waardoor de verschillende gebouwen niet alleen het dorp, maar ook de wijde omgeving ervan domineren, wat niet alleen een belangrijk esthetisch effect heeft, maar op een figuurlijk niveau ook de centrale betekenis van de site onderstreept. De toegangstrap, de ommuring en het hekwerk accentueren de samenhang tussen de verschillende sitecomponenten, ronden de monumentaliteit van het geheel af en benadrukken het hiërarchisch onderscheid en de symbiose tussen kerk en dorpsgemeenschap.

De Sint-Martinuskerk heeft blijkens de Ferrariskaart (1771-77) een oudere voorganger, maar dit blijkt op het terrein enkel nog uit de op het kerkhof bewaarde, 17de-eeuwse grafstenen en -kruisen. Toren en schip van het huidige kerkgebouw werden later herbouwd (een sluitsteen boven het westportaal geeft het jaartal 1783 aan) en bleven als classicistische constructie bewaard; binnen in de kerk resteren uit de bouwperiode nog enkele fraaie meubelstukken (orgeldoksaal, biechtstoel, preekstoel en offerblok). Transept, koor en sacristieën werden vlak voor de Eerste Wereldoorlog toegevoegd. Eén van de drie stilistisch gelijkaardige koorglasramen draagt de datering 1912, als verwijzing naar de uitbreidingswerken. De kerk is niet alleen het monumentale centrum van de kerksite, maar ook het letterlijke en figuurlijke centrum van het dorp; het kerkhof, waarop nog verschillende kruisen, stenen en monumenten van verschillende generaties parochianen (niet alleen uit de 17de eeuw, maar ook uit latere eeuwen) bewaard bleven, benadrukt deze binding.