Beschrijving
De bescherming als monument betreft de Sint-Willibrorduskapel. De omgeving van de kapel is als dorpsgezicht beschermd.
Waarden
De Sint-Willibrorduskapel is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
De kapel zou zijn gesticht door de Heilige Willibrordus, die tijdens zijn omzwervingen in de streek eens uitrustte op een grote steen in Muisven-Gruitrode en daarop het plan opvatte om een kerkje voor de plaatselijke bekeerlingen te laten optrekken. Opgravingen tonen inderdaad een rijke voorgeschiedenis aan. Het oudste grondplan, een rechthoekig koor met breukstenen funderingen en een aansluitende gebedsruimte, waarvan slechts de basisstenen van verdwenen houten pijlers bewaard bleven, vertoont opvallende parallellen met de primitieve Sint-Willibrorduskerk van Echternach, thuisbasis van de heilige. Rond de oude kapel zou zich ook een kerkhof hebben bevonden, wat bijkomend zou kunnen wijzen op een zeer hoge ouderdom. Na de 13de-eeuwse opwaardering van de nabije Sint-Gertrudiskerk tot parochiekerk verloor het heiligdom echter aan belang. Het gebouw kreeg wel nog een halfronde koorafsluiting en behield een beneficie. In de 18de eeuw verkeerde het gebouw, dat nog over een rieten dak beschikte, in een ruïneuze toestand. In de 19de en 20ste eeuw, tegen een achtergrond van toenemende secularisatie, werd het gebouw slachtoffer van brand, diefstal en ondeskundige restauraties.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: Gedeeltelijk gecementeerde, gedeeltelijk in breuksteen gefundeerde, bakstenen kapel met halfronde, breukstenen koorafsluiting onder leien zadel- en schilddaken met dakruiter. Portaalgedeelte met rondbogige ingang, bekroond met dito venster, schip en koor met steekboogvensters; sober interieur met moderne glasramen, omvattende voorstellingen van Onze-Lieve-Vrouw-Hoop-der-Hopelozen, de Heilige Gertrudis, Willibrordus, Jozef en Elooi. Na diefstal van contemporaine eiken heiligenbeelden werd het uit de kerk van Gruitrode afkomstige, 15de-eeuwse altaar eveneens uit de kapel verwijderd.
volkskundige waarde
De kapel heeft een uitgesproken devotionele waarde als vroegmiddeleeuws heiligdom en aloud bedevaartsoord, traditionele eindbestemming voor ouders van kinderen met kinkhoest.