Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek

Gehucht Sint-Pieters-Heurne

Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek van tot heden

ID
3635
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/3635

Besluiten

Geografisch pakket Vechmaal
definitieve beschermingsbesluiten: 12-07-2005  ID: 4421

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De kern van het oude gehucht Sint-Pieters-Heurne te Vechmaal is beschermd als dorpsgezicht. De bescherming omvat onder meer de landbouwpercelen, enkele van de tot een cluster behorende hoogstamboomgaarden in het gehucht, de bebouwing en de wegen. In hetzelfde besluit werden het kasteel van Heurne met park, de hoeve van het verdwenen kasteel de Bellefroid, het kerkhof rond de reeds eerder beschermde Sint-Pieterskapel van Heurne en twee vierkantshoeven beschermd als monument. Deze gebouwen met onmiddellijke omgeving maken geen deel van het beschermde dorpsgezicht.



Waarden

De kern van het oude gehucht Sint-Pieters-Heurne, met inbegrip van wegen, bebouwing en landbouwpercelen, is beschermd als dorpsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

Sint-Pieters-Heurne behield perfect alle karakteristieken die het al minstens sinds de Ferrariskaart (1771-1778) als een gehucht kenmerken: een kleine landelijke bewoningskern, ombufferd door een functioneel aansluitende context van landbouwland, beemden en bossen. Het gebouwenbestand bleef grotendeels ongewijzigd en de individuele panden (afgezien van het kasteel van Heurne, het voormalig kasteel van Bellefroid en het kerkhof van de Sint-Pieterskapel) bleven ondanks verbouwingen en restauraties herkenbaar als authentieke volumes. Het omgevende landbouwland strekt zich uit in alle richtingen en behield meer bepaald naar Vechmaal toe een verbazend gave topologie, doordat het dorp zich niet wezenlijk oostwaarts heeft uitgebreid, maar integendeel de oude structuur heeft behouden van een vanaf de dorpskern geleidelijk uitdunnende bebouwingsgraad, uitmondend in een aantal geïsoleerde hoeves aan de rand.

sociaal-culturele waarde

De gebouwen en hun schitterende kader vormen een esthetisch waardevol geheel, dat in ruimere zin is geïntegreerd in een uniek uitgestrekt cultuurlandschap met historische kasteeldorpen (Bommershoven, Heks, Widooie) en domeingoederen (Ter Hove, Monnikenhof, Manshoven), alternerend met een schitterend semi-ruraal kader van akkers, weiland en bossen, de verschillende elementen onderling verbonden door oude wegtracés, dat als geheel qua structuur en verschijningsvorm vrijwel onaangetast bleef door moderne stedenbouwkundige ingrepen.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Kern van het gehucht Sint-Pieters-Heurne

Brugstraat, Heurnestraat, O.L.Vrouwstraat, Peuskensstraat, Tongersestraat (Heers)
De kern van het gehucht Sint-Pieters-Heurne heeft een historisch vrijwel stabiele graad van bebouwing; de individuele gebouwen stralen ondanks verbouwingen en harde restauraties nog een zekere authenticiteit uit.

Is de omvattende bescherming van

Afsluitingshaag van beuk

Heurnestraat 85 (Heers)
Bij een woning, gelegen naast de Sint-Pieterskapel te Sint-Pieters-Heurne, staat een afsluitingshaag van beuk. Deze haag maakte deel uit van de erfafsluiting van een dorpswoning of kleine hoeve die op deze plaats stond, thans vervangen door een woning. Er staan enkele dikke stammen in deze haag wat een hoge ouderdom doet vermoeden.


Afsluitingshaag van meidoorn

Brugstraat (Heers)
Afsluitingshaag van meidoorn gelegen op de perceelsgrens van het erf van een hoeve. Meidoorn is een typische soort die in deze streek zeer veel wordt toegepast in afsluitingshagen.


Afsluitingshagen van meidoorn

Heurnestraat (Heers)
De afsluitingshagen van meidoorn begeleiden dit deel van de Heurnestraat en bakenen de weilanden en hoogstamboomgaarden af. Eén van de hagen vormt een perceelsafgrenzing. De meidoornhagen vormen hier een sterk ensemble met de hoeve, het parkje en de boomgaard. Meidoorn is een typische soort die in deze streek zeer veel wordt toegepast in afsluitingshagen.


Beeldbepalende plataan

Heurnestraat (Heers)
Plataan die is gelegen op het kruispunt van de Herne en de Brugstraat. De plataan is van monumentale omvang, 40m hoog en 458cm stamomtrek en beeldbepalend op deze plaats. De plataan is gelegen in de tuin bij het Kasteel van Horne, op het einde van een voormalige kanaalachtige vijver die in het reliëf nog zichtbaar is, doch niet meer watervoerend is.


Herenboerenparkje

Heurnestraat 12 (Heers)
Restant van een herenboerenparkje aangelegd rond 1892 bij een in datzelfde jaar gebouwd herenboerenhuis in eclectische stijl met oudere, sedert de laatste jaren van de 20ste eeuw herbestemde en sterk aangepaste hoevegebouwen.


Hoeve

Heurnestraat 12 (Heers)
Belangrijke hoeve, aan de voet van de Kruisberg met kern opklimmend tot de 17de eeuw.


Hoeve in L-vorm

Heurnestraat 93 (Heers)
L-vormige hoeve met oude kern, mogelijks uit de 18de eeuw.


Hoogstamboomgaard

Heurnestraat (Heers)
De huidige boomgaard die op enige afstand van de hoeve ligt, dateert uit het begin van de 20ste eeuw. Dit past in de periode van de agrarische geschiedenis waarin de hoogstamboomgaarden in Haspengouw een grote opkomst kenden en grote delen van het landschap zouden beslaan. Opvallend langs de Heurnestraat zijn de meidoornhagen die vroeger de hoogstamboomgaarden afgrensden van elkaar en van de straat, zodat begrazing mogelijk was. Deze hoogstamboomgaard, samen met de meidoorhagen dragen bij aan de contextwaarde van de hoeve.


Lindeboom als hoekboom

Heurnestraat (Heers)
Deze lindeboom staat op de hoek van de Heurnestraat en de Brugstraat en werd waarschijnlijk aangeplant als hoekboom.


Lindeboom bij Sint-Pieterskapel Heurne

Heurnestraat 81 (Heers)
Naast de toegang van de Sint-Pieterskapel en het omliggende kerkhof staat een relatief jonge lindeboom. Het gehucht Sint-Pieters-Heurne gaat zeker terug tot 1175. Het dorp had een schepenbank die in beroep ging bij het hof van Vliermaal, en die vergaderde onder de linde die voor de kapel stond. De huidige linde is zeker niet zo oud, maar is mogelijk een opvolger van deze lindeboom.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gehucht Sint-Pieters-Heurne [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/3635 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.