Beschrijving
De bescherming als monument omvat de parochiekerk Drie Moren met omliggend kerkhof, de pastorie met tuin en het plein met pomp.
Waarden
De parochiekerk Heilige-Drie-Moren, kerkhof, pastorie, pastorietuin en pleintje met pomp zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
sociaal-culturele waarde
De kerksite vormt het letterlijke en figuurlijke centrum van het dorp. De kerk is een monumentaal landmerk en staat als dusdanig symbool voor de dorpse identiteit. Op het kerkhof liggen telgen van verschillende generaties dorpsbewoners begraven. Kerk en kerkhof sluiten ook aan bij een cluster van centrale dorpscomponenten, waartoe ook de aangrenzende pastorie (circa 1853) en een soort dries met pomp moeten worden gerekend. historische waarde
De kerk heeft een lange voorgeschiedenis, die tot diep in de middeleeuwen reikt, toen de parochie nog als quarta capella onder Borgloon ressorteerde. Het gebouw draagt dan ook de sporen van een lange ontwikkelingsgeschiedenis. Het oudste deel is de romaanse westtoren. Uit de 17de eeuw dateren houten beelden van de Drie Moren (circa 1600) en een hardstenen wijwatervat (1651). Schip en koor behielden hun 18de-eeuwse vorm (ze werden herbouwd vanaf 1741, onder impuls van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Hoei, dat sinds 1021 het patronaatsrecht uitoefende); uit dezelfde periode dateren altaren en doopvont. Uit de eerste helft van de 19de eeuw bleef een biechtstoel bewaard. De sacristie werd gebouwd in 1873. Een interbellumrestauratie had tot slot een beslissende invloed op de verschijningsvorm van de toren, die het huidige, neoromaanse rondboogportaal kreeg, alsook een nieuwe bovenste geleding en spits. Uit 1926 dateert de laatste wezenlijke toevoeging: glasramen naar ontwerp van J. Peene-Delodder (1926). De kerk wordt omgeven door een ommuurd kerkhof, dat echter pas in de tweede helft van de 19de eeuw zijn huidige oppervlakte kreeg. Het kerkhof is nog niet ontruimd, en naast een uitgebreid bestand aan laat-19de- en 20ste-eeuwse graven ook een aantal laat-17de- tot vroeg-19de-eeuwse kruisen en grafstenen.